Gryfina Halicka

	Gryfina
	Gryfina
	Księżna krakowska
Okres	od 1279; do 1288
Jako żona	Leszka Czarnego
Poprzedniczka	Kinga
Następczyni	Matylda
	Księżna sieradzka
Okres	od 1265; do 1288
Jako żona	Leszka Czarnego
Poprzedniczka	Eufrozyna
Następczyni	Jadwiga Bolesławówna
	pani sądecka
Okres	od 1292; do 1309
Jako żona	Leszka Czarnego
Poprzedniczka	Kinga
Następczyni	Jadwiga Bolesławówna
	Dane biograficzne
Dynastia	Rurykowicze
Data urodzenia	ok. 1248
Data śmierci	ok. 1309
Miejsce spoczynku	klasztor klarysek w Pradze
Ojciec	Rościsław Michajłowicz
Matka	Anna Arpadówna
Mąż	Leszek Czarny
	Multimedia w Wikimedia Commons

Na tę stronę wskazuje przekierowanie z „Agryppina”. Zobacz też: Agrypina.

Gryfina (Agrypina; ur. ok. 1248, zm. pomiędzy 1305 a 1309, najprawdopodobniej w 1309) – księżna krakowska, żona Leszka Czarnego od 1265.

Była córką Rościsława Michajłowicza (1225-1262) kniazia halickiego, bana serbskiej Maczwy i Slawonii oraz węgierskiej Anny Arpadówny (1226/1227-po 1270). Jej siostra Kunegunda Halicka poślubiła króla Czech Przemysla Ottokara II.

Do zawarcia małżeństwa Gryfiny z Leszkiem Czarnym doszło zapewne w 1265^[1], a przyczynił się do niego Bolesław Wstydliwy, który adoptował Leszka. W latach 1271-1274 doszło do rozłąki między małżonkami. Przyczyną była impotencja Leszka Czarnego, którą Gryfina publicznie mu zarzuciła. Do zgody doszło w wyniku mediacji Bolesława Wstydliwego. Leszek Czarny zdecydował się na leczenie, ale nie przyniosło ono rezultatu i małżeństwo pozostało bezdzietne.

W czasie buntu rycerstwa przeciwko mężowi w 1285, księżna schroniła się na Wawelu pod opieką mieszczan. W czasie trzeciego najazdu Tatarów na Polskę w 1287 uszła wraz z Leszkiem na Węgry. Po śmierci męża w 1288, z pretensjami do tronu krakowskiego wystąpił jej siostrzeniec król czeski Wacław II, który powoływał się na prawo sukcesji po ciotce ^[2]. Po śmierci męża zamieszkała w klasztorze klarysek w Starym Sączu. Przeoryszą była tam jej bliska krewna, wdowa po Bolesławie Wstydliwym - św. Kinga. Nie wiemy, czy już wówczas Gryfina otrzymała jakąś oprawę wdowią dopiero bowiem od 1292 (od śmierci Kingi, która zarządzała tymi włościami) tytułowała się panią sądecką - łac. domina de Sandecz). Po śmierci Kingi Gryfina objęła również tytuł przeoryszy^[3].

Od 1300 przebywała w Czechach jako opiekunka Ryksy Elżbiety, córki Przemysła II i narzeczonej Wacława II. Pochowana w klasztorze klarysek w Pradze.

Spór małżeński Gryfiny z Leszkiem Czarnym, obraz Jana Matejki

PrzypisyEdytuj

↑ Oswald Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 2005, s. 582.
↑ Istnieje prawdopodobieństwo, że Gryfina zrzekła się praw do tronu na rzecz siostrzeńca specjalnym legatem. Do dzisiaj nie odnaleziono jakiegokolwiek dokumentu świadczącego o jakimś porozumieniu zawartym pomiędzy Gryfiną a Wacławem. Jednak już nawet dla współczesnych pretensje Wacława były pozbawione jakichkolwiek podstaw.
↑ Część historyków skłania się do postawienia tezy, że Gryfina uzyskała ten tytuł w zamian za zrzeczenie się praw do tronu krakowskiego.

LiteraturaEdytuj

Maria Piszczkowska. Gryfina. [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. IX. Wrocław — Warszawa — Kraków : Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1960-1961, s. 72-73.

[1] Oswald Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 2005, s. 582.

[2] Istnieje prawdopodobieństwo, że Gryfina zrzekła się praw do tronu na rzecz siostrzeńca specjalnym legatem. Do dzisiaj nie odnaleziono jakiegokolwiek dokumentu świadczącego o jakimś porozumieniu zawartym pomiędzy Gryfiną a Wacławem. Jednak już nawet dla współczesnych pretensje Wacława były pozbawione jakichkolwiek podstaw.

[3] Część historyków skłania się do postawienia tezy, że Gryfina uzyskała ten tytuł w zamian za zrzeczenie się praw do tronu krakowskiego.

[1]

[2]

[3]