Gryzelda Celestyna Działyńska

Gryzelda Celestyna Działyńska, z domu Zamoyska (ur. 25 września 1804 w Zamościu, zm. 10 lipca 1883 w Poznaniu) – polska działaczka oświatowa i filantropka.

Gryzelda Celestyna Działyńska

Gryzelda Celestyna Zamoyska
Jelita
Rodzina	Zamoyscy herbu Jelita
Data i miejsce urodzenia	25 września 1804 Zamość
Data i miejsce śmierci	10 lipca 1883 Poznań
Ojciec	Stanisław Kostka Zamoyski
Matka	Zofia Czartoryska
Mąż	Adam Tytus Działyński
Dzieci	Jan Kanty Działyński, Jadwiga Zamoyska, Cecylia Działyńska, Anna Potocka

Życiorys

Córka ordynata Stanisława Kostki Zamoyskiego i księżniczki Zofii Czartoryskiej. W 1825 poślubiła Adama Tytusa hr. Działyńskiego i przeniosła się następnie do Wielkopolski. Po wybuchu powstania listopadowego podążyła za mężem do Warszawy i brała udział w samarytańskiej akcji jego siostry Klaudyny Potockiej. Z upadkiem powstania Działyńscy, pozbawieni dóbr w Wielkopolsce, które rząd pruski obłożył sekwestrem, zamieszkali w Oleszycach pod Jarosławiem, majątku Gryzeldy. Tutaj rozwinęła ona żywą działalność oświatową i wychowawczą wśród ludu wiejskiego, zakładając po wioskach ochronki i szkoły. W Poznaniu i w dobrach kórnickich, do których powróciła w 1842 po zniesieniu sekwestru, rozpoczęła na dużą skalę działalność dobroczynną. Niosła pomoc ubogim i chorym, zorganizowała w Poznaniu Towarzystwo Dobroczynności, które przekształciła w 1853 w Towarzystwo Pań Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo. Głównym celem tych zrzeszeń było tworzenie ochronek dla ubogich dzieci, odwiedzanie i pielęgnowanie chorych. W Kórniku założyła istniejący do dzisiaj Dom Sióstr Miłosierdzia z ochronką, szpitalem i pracownią, w której młodzież żeńska uczyła się ręcznych robót. Około 1860 osadziła siostry miłosierdzia w Środzie, w swych zaś Oleszycach – felicjanki z Krakowa. Opiekowała się siostrami służebniczkami w Jaszkowie w Wielkopolsce, wspierała także inne zgromadzenia oddające się pracom społecznym. Za zasługi na polu działalności charytatywnej generał sióstr miłosierdzia uczynił ją w Paryżu w 1846 członkiem tego zgromadzenia. W 1848 żywiła więźniów politycznych w fortecy poznańskiej. Po wybuchu powstania styczniowego zamieniła pałac w Poznaniu w pracownię, w której przygotowywała odzież. W 1871 była opiekunką jeńców francuskich w Poznaniu. Szczególną troskliwością otaczała inwalidów powstań narodowych, weteranów, wdowy i sieroty po nich. Dla zebrania środków na te cele urządzała w swym pałacu w Poznaniu koncerty, odczyty, wystawy obrazów.

Źródła

Opracowano na podstawie biogramu autorstwa Stanisława Bodniaka, Działyńska Gryzelda Celestyna, Polski Słownik Biograficzny, T.6, s.75, 1948.