Grzegorz Motyka (historyk)
Grzegorz Motyka (ur. 29 stycznia 1967 w Ośnicy[1]) – polski historyk i nauczyciel akademicki, profesor nauk społecznych. W latach 2011–2016 członek Rady Instytutu Pamięci Narodowej, od 2023 członek Kolegium IPN, od 2024 dyrektor Wojskowego Biura Historycznego.
 Grzegorz Motyka (2024) | |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
29 stycznia 1967 |
| Profesor nauk społecznych | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1998 – historia |
| Habilitacja | |
| Profesura |
9 lutego 2017 |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia |
Uniwersytet Jagielloński, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujW 1992 ukończył studia historyczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim[2]. Pracę magisterską napisał pod kierunkiem profesora Tomasza Strzembosza na temat walk polsko-ukraińskich w Bieszczadach[3]. W 1994 rozpoczął pracę w Instytucie Studiów Politycznych PAN[4]. W 1998 na podstawie rozprawy Walki polsko-ukraińskie na ziemiach dzisiejszej Polski w latach 1943–1948 przygotowanej pod kierunkiem Tomasza Strzembosza uzyskał na macierzystej uczelni stopień naukowy doktora[4][5].
Równolegle z zatrudnieniem w PAN pracował w Biurze Edukacji Publicznej IPN w Lublinie (2000–2005) i Warszawie (2005–2007)[5]. W 2007 habilitował się w Instytucie Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk[6] na podstawie pracy dotyczącej całej historii Ukraińskiej Powstańczej Armii[3]. W latach 2007–2009 był zatrudniony jako profesor nadzwyczajny w Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku[6], a w latach 2008–2013 na Uniwersytecie Jagiellońskim jako adiunkt w Katedrze Ukrainoznawstwa[4][5]. W 2011 został przez Senat RP wybrany w skład Rady IPN[2]; organ ten został zniesiony nowelizacją ustawy o IPN w 2016. W 2017 otrzymał tytuł profesora nauk społecznych[6][7][8].
W czerwcu 2023 został wybrany przez Senat w skład Kolegium IPN[9]. W kampanii prezydenckiej w 2025 zajął jednoznacznie negatywne stanowisko w sprawie kandydatury prezesa IPN Karola Nawrockiego na prezydenta RP, przychylając się do opinii Antoniego Dudka[10].
W marcu 2024 został dyrektorem Wojskowego Biura Historycznego im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego[11]. W lipcu tego samego roku został powołany w skład Rady Muzeum przy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku[12]. W maju 2024 został członkiem Komisji do spraw badania wpływów rosyjskich i białoruskich na bezpieczeństwo wewnętrzne i interesy Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2004–2024 powołanej przez premiera Donalda Tuska[13].
Autor artykułów publikowanych w „Karcie”, „Więzi”, „Zeszytach Historycznych”, „Gazecie Wyborczej”, „Rzeczpospolitej” i „Wprost”.
W pracy badawczej specjalizuje się w tematyce polskiego ruchu oporu w okresie II wojny światowej, konfliktów zbrojnych z pierwszych lat powojennych[3] i stosunków polsko-ukraińskich. Opowiedział się za uznaniem akcji „Wisła” (1947) za zbrodnię przeciwko ludzkości i zbrodnię komunistyczną, uzasadniając to zastosowaniem przez polskie władze komunistyczne odpowiedzialności zbiorowej wobec całej społeczności ukraińskiej i rusińskiej za wspieranie zbrojnych wystąpień antykomunistycznych Ukraińskiej Powstańczej Armii i dokonywanych przez nią czystek etnicznych na ludności polskiej[14].
Odznaczenia i wyróżnienia
edytujZostał odznaczony Brązowym (2000)[15] i Złotym (2015)[16] Krzyżem Zasługi.
W 2000 otrzymał Nagrodę Historyczną „Polityki” w dziedzinie prac naukowych i popularnonaukowych za książkę Tak było w Bieszczadach[17]. W 2015 jego książka pt. Na białych Polaków obława. Wojska NKWD w walce z polskim podziemiem 1944–1954 została nominowana do Nagrody Literackiej i Historycznej Identitas[18].
Był nominowany do Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego za książki Od rzezi wołyńskiej do akcji Wisła. Konflikt polsko-ukraiński 1943–1947 (2012)[19] oraz Wołyń ’43 (2017)[20]. Nagrodę tę otrzymał natomiast w 2024 za publikację Akcja „Wisła” ’47. Komunistyczna czystka etniczna[21]
Dwukrotnie otrzymał Nagrodę im. Jerzego Giedroycia: w 2014 za współtworzoną książkę Wojna po wojnie. Antysowieckie podziemie w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1944–1953, a w 2024 za monografię Akcja „Wisła” ’47. Komunistyczna czystka etniczna[22].
Publikacje
edytuj- Pany i rezuny. Współpraca AK-WiN i UPA 1945–1947 (współautor z Rafałem Wnukiem), Volumen, Warszawa 1997, ISBN 83-86857-72-2.
- Tak było w Bieszczadach. Walki polsko-ukraińskie 1943–1948, Volumen, Warszawa 1999, ISBN 83-7233-065-4.
- Antypolska Akcja OUN-UPA 1943–1944. Fakty i interpretacje (współredaktor z Dariuszem Libionką), IPN, Warszawa 2002
- Służby Bezpieczeństwa Polski i Czechosłowacji wobec Ukraińców 1945–1989. Z warsztatów badawczych (redaktor), IPN, Warszawa 2005, ISBN 83-89078-86-4.
- Ukraińska partyzantka 1942–1960. Działalność Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii, Instytut Studiów Politycznych PAN i Rytm, Warszawa 2006, ISBN 83-7399-163-8.
- W kręgu „Łun w Bieszczadach”. Szkice z najnowszej historii polskich Bieszczad, Rytm, Warszawa 2009, ISBN 978-83-7399-340-2.
- Od rzezi wołyńskiej do akcji Wisła. Konflikt polsko-ukraiński 1943–1947, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2011, ISBN 978-83-08-04576-3.
- Wojna po wojnie. Antysowieckie podziemie w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1944–1953 (współautor z Tomaszem Stryjkiem, Rafałem Wnukiem i Adamem F. Baranem), Wydawnictwo Naukowe Scholar, Instytut Studiów Politycznych PAN i Muzeum II Wojny Światowej, Gdańsk-Warszawa 2012, ISBN 978-83-60580-90-5.
- Cień Kłyma Sawura. Polsko-ukraiński konflikt pamięci, Wydawnictwo Oskar i Muzeum II Wojny Światowej, Gdańsk 2013, ISBN 978-83-63709-23-5.
- Na Białych Polaków obława. Wojska NKWD w walce z polskim podziemiem 1944–1953, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2014, ISBN 978-83-08-05393-5.
- Wołyń ’43. Ludobójcza czystka – fakty, analogie, polityka historyczna, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2016, ISBN 978-83-08-06207-4.
- Obywatel „Igła” – krawiec ze Skaryszewa. Analiza mikrohistoryczna rewolucji wyklętych, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2018, ISBN 978-83-65972-48-4.
- Międzynarodowe aspekty akcji „Wisła” (współautor z Tomaszem Stryjkiem i Mariuszem Zajączkowskim), Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2020, ISBN 978-83-65972-91-0.
- Akcja „Wisła” ’47. Komunistyczna czystka etniczna, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2023, ISBN 978-83-08-08057-3.
Przypisy
edytuj- ↑ Dane osoby z wykazu osób publicznych. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2015-10-06].
- ↑ a b Senat wybrał dwóch członków Rady IPN. rmf24.pl, 4 marca 2011. [dostęp 2011-04-07].
- ↑ a b c IPN TV – Konfrontacje Antoniego Dudka z Grzegorzem Motyką (11.12.2013). youtube.com, 18 stycznia 2014. [dostęp 2023-02-06].
- ↑ a b c Grzegorz Motyka, [w:] portal „Ludzie Nauki”, MNiSW / OPI PIB [dostęp 2025-04-07].
- ↑ a b c dr hab. Grzegorz Motyka. ipn.gov.pl. [dostęp 2025-04-07].
- ↑ a b c Grzegorz Motyka, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2017-03-09].
- ↑ Postanowienie nr 115.2.2017 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 lutego 2017 r. w sprawie nadania tytułu profesora (M.P. z 2017 r. poz. 270).
- ↑ Prezydent wręczył nominacje profesorskie. prezydent.pl, 8 marca 2017. [dostęp 2019-12-08].
- ↑ 63. posiedzenie Senatu – drugi dzień. senat.gov.pl, 22 czerwca 2023. [dostęp 2023-06-22].
- ↑ Nawrocki „jednym z bardziej niebezpiecznych ludzi”? Profesor Motyka: potwierdzam. tvn24.pl, 10 stycznia 2025. [dostęp 2025-04-07].
- ↑ Nowy dyrektor Wojskowego Biura Historycznego. gov.pl, 5 marca 2024. [dostęp 2024-03-05].
- ↑ Rada Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. muzeum1939.pl. [dostęp 2024-09-01].
- ↑ Witold Głowacki: Komisja ds. wpływów rosyjskich i białoruskich: Macierewicz mógł popełnić zdradę dyplomatyczną. oko.press, 30 października 2024. [dostęp 2024-11-02].
- ↑ Józef Krzyk: G. Motyka: Akcja „Wisła” spełnia wszystkie warunki zbrodni przeciwko ludzkości (wywiad). Polska Agencja Prasowa, 17 sierpnia 2024. [dostęp 2025-04-07].
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 sierpnia 2000 r. o nadaniu odznaczeń (M.P. z 2000 r. nr 31, poz. 649).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 grudnia 2015 r. o nadaniu odznaczeń (M.P. z 2016 r. poz. 132).
- ↑ Uroczystość wręczenia Nagród Historycznych „Polityki”. prezydent.pl, 8 grudnia 2000. [dostęp 2019-12-08].
- ↑ Nominacje do Nagrody Identitas 2015. culture.pl, 12 listopada 2015. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Nagroda im. Kazimierza Moczarskiego – nominacje. wyborcza.pl, 9 października 2012. [dostęp 2024-12-02].
- ↑ Nagroda Historyczna Moczarskiego 2017. Dziesięć nominowanych książek. wyborcza.pl, 13 października 2017. [dostęp 2017-10-15].
- ↑ Znamy laureatów Nagrody Historycznej m.st. Warszawy. um.warszawa.pl, 2 grudnia 2024. [dostęp 2024-12-02].
- ↑ Nagroda im. J. Giedroycia dla Grzegorza Motyki za książkę o Akcji „Wisła”. dzieje.pl, 23 października 2024. [dostęp 2024-10-23].
Linki zewnętrzne
edytuj- Wykaz publikacji w katalogu Biblioteki Narodowej. [dostęp 2025-04-07].