Grzegorz V (patriarcha Konstantynopola)
Grzegorz V (ur. 1746 w Dimitsanie, zm. 10 kwietnia?/22 kwietnia 1821 w Konstantynopolu) – patriarcha Konstantynopola w latach 1797–1798, 1806–1808, 1818–1821, święty Kościoła prawosławnego.
| Georgios Aggelopoulos | |
| Patriarcha Konstantynopola | |
| |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci |
10 kwietnia?/22 kwietnia 1821 |
| Miejsce pochówku | |
| Patriarcha Konstantynopola | |
| Okres sprawowania |
1797–1798; 1806–1808; |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Śluby zakonne |
do 1785 |
| Diakonat |
do 1785 |
| Chirotonia biskupia |
1785 |
| Wybór patriarchy |
1797; 1806; 1818 |
Życiorys edytuj
Pochodził z ubogiej rodziny z Dimitsany. Po ukończeniu szkoły podstawowej kontynuował edukację w Atenach i Smyrnie (dzis. Izmir). Następnie został mnichem w klasztorze Strophades, przyjmując imię Grzegorz. Ukończył na Patmos studia w zakresie filozofii i teologii. Metropolita Smyrny Prokop wyświęcił go na diakona, następnie na kapłana. W 1785, po wyborze Prokopa na patriarchę Konstantynopola, Grzegorz objął po nim katedrę smyrneńską. Jako biskup dokonał przekładu pism Jana Chryzostoma na współczesny język grecki[1].
W 1797 został patriarchą Konstantynopola, jednak już po roku został złożony z urzędu. Kolejne siedem lat przeżył w klasztorze Iwiron we wspólnocie góry Athos. W 1806 po raz drugi objął urząd patriarchy. W 1810, wobec zmiany polityki tureckiej, został po raz drugi pozbawiony urzędu i zmuszony do wyjazdu na Athos. Po raz trzeci został wybrany na patriarchę Konstantynopola w 1818 i w 1819 wrócił do Konstantynopola. Zdaniem R. Clogga dwukrotne usuwanie Grzegorza V z urzędu patriarchy, a następnie odzyskiwanie przezeń godności patriarchy było efektem „korupcji i koteryjności” cechującej hierarchię Patriarchatu Konstantynopola pod panowaniem tureckim[2]. Patriarcha Grzegorz był przeciwnikiem idei oświeceniowych. Twierdził, że zdobywanie przez Greków wiedzy z zakresu nauk matematycznych i przyrodniczych nie przyniesie im żadnego pożytku, jeśli równocześnie odstąpią oni od prawosławnej etyki i kultu. Wzywał wiernych do lojalności wobec władz tureckich[1]. W 1819 wydał encyklikę Oświecenie jako przykład antyreligii, w której skrytykował współczesną mu młodzież jako ulegającą, pod wpływem oświeceniowych idei, moralnemu upadkowi. Podkreślił również, że osoby kształcące młodych Greków w dziedzinie najnowszych odkryć naukowych są „ignorantami religijnymi, niegodnymi swoich wielkich przodków”[3].
Po wybuchu wojny o niepodległość Grecji na żądanie władz tureckich potępił greckie powstanie, razem z całym Świętym Synodem. Wystąpienie zbrojne określił jako bunt nie tylko przeciwko sułtanowi, ale i przeciw woli Bożej[2]. Mimo tego 10 kwietnia 1821, w dzień prawosławnej Paschy, został aresztowany, a następnie powieszony na bramie własnej siedziby. Jego ciało pozostawało w tym miejscu przez trzy dni, po czym zostało wydane tłumowi Żydów (tureckie władze celowo pragnęły w ten sposób podsycić antagonizm chrześcijańsko-żydowski[4]), który dokonał jego profanacji, a następnie wrzucił szczątki do morza. Zwłoki patriarchy wydobyła z morza grecka załoga rosyjskiego statku[2]. Przez kolejne pięćdziesiąt lat były one wystawione dla kultu (traktowane jak relikwie mimo braku formalnej kanonizacji) w greckiej cerkwi w Odessie[5]. Następnie ciało Grzegorza V przewieziono do Grecji[2].
W 1921 Grzegorz V został ogłoszony świętym[2]. Tytułowany „narodowym męczennikiem”[1]. W Atenach znajduje się jego pomnik[6].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Richard Clogg, Historia Grecji nowożytnej, Włodzimierz Gałąska (tłum.), Warszawa: Książka i Wiedza, 2006, s. 293, ISBN 83-05-13465-2, OCLC 749136489.
- ↑ a b c d e Richard Clogg, Historia Grecji nowożytnej, Włodzimierz Gałąska (tłum.), Warszawa: Książka i Wiedza, 2006, s. 50–51, ISBN 83-05-13465-2, OCLC 749136489.
- ↑ Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S.: Historia Grecji. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005, s. 442. ISBN 83-08-03819-0.
- ↑ Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S.: Historia Grecji. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005, s. 450. ISBN 83-08-03819-0.
- ↑ Свято-Троицкий собор. [dostęp 2014-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-13)].
- ↑ Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S.: Historia Grecji. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005, s. 492. ISBN 83-08-03819-0.
Bibliografia edytuj
- Biogram na stronie Patriarchatu Konstantynopola. ec-patr.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-06)]. ang.