Grzybówka cytrynowa

Grzybówka cytrynowa (Mycena epipterygia (Scop.) Gray) – gatunek grzybów należący do rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae)[1].

Grzybówka cytrynowa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

grzybówkowate

Rodzaj

grzybówka

Gatunek

grzybówka cytrynowa

Nazwa systematyczna
Mycena epipterygia (Scop.) Gray
Nat. Arr. Brit. Pl. 1: 619 (Londyn, 1821)
Zasięg
Mapa zasięgu
Mapa zasięgu w Europie
Na kapeluszu często występują brązowe plamy

Systematyka i nazewnictwo edytuj

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycena, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Gatunek Mycena epipterygia został zdiagnozowany taksonomicznie jako Agaricus epipterygius przez Joannesa Scopoliego w drugim tomie "Flora carniolica" z 1760 r. Do rodzaju Mycena został przeniesiony przez Samuela Graya w "Natural Arrangement of British Plants" w 1821 r. Wyróżniono wiele odmian grzybówki cytrynowej, jednak według Index Fungorum są to tylko synonimy[2].

Niektóre synonimy naukowe[3]:

  • Agaricus epipterygius Scop. 1772
  • Mycena citrinella (Pers.) P. Kumm. 1871
  • Mycena citrinella var. candida (Weinm.) Gillet 1876
  • Mycena epipterygia var. agnicola A.H. Sm. 1947
  • Mycena epipterygia var. atroviscosa Malençon 1961
  • Mycena epipterygia var. badiceps M. Lange 1955
  • Mycena epipterygia var. brunneola J. Favre 1960
  • Mycena epipterygia var. cespitosa Thiers 1958
  • Mycena epipterygia var. candida (Weinm.) Bon & P. Roux 1997
  • Mycena epipterygia var. domingensis Lodge 2004
  • Mycena epipterygia (Scop.) Gray 1821, var. epipterygia
  • Mycena epipterygia var. fuscopurpurea (Arnolds) Maas Geest. 1989
  • Mycena epipterygia var. lignicola A.H. Sm. 1947
  • Mycena epipterygia var. nutans (Sowerby) Gray 1821
  • Mycena epipterygia var. pelliculosa (Quél.) Maas Geest. 1980
  • Mycena epipterygia var. rubescens L. Remy 1965
  • Mycena epipterygia var. sophia Hadjist. & Grund 1985
  • Mycena epipterygia var. splendidipes (Peck) Maas Geest. 1989
  • Mycena epipterygia var. viscosa (Secr. ex Maire) Ricken 1915
  • Mycena flavipes (Sibth.) Gray 182)
  • Mycena plicatocrenata (Fr.) Gillet 1876
  • Mycena splendidipes Peck 1914
  • Mycena viscosa Secr. ex Maire 1910
  • Prunulus epipterygius (Scop.) Murrill 1916
  • Prunulus splendidipes (Peck) Murrill 1916

Nazwę polską podał Franciszek Błoński w 1889 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był także jako: bedłka cytrynowa, bedłka skrzydlasta, grzybówka skrzydlasta[4].

Morfologia edytuj

Kapelusz

Średnica 1–3 cm, początkowo dzwonkowaty, później dzwonkowato-łukowaty i zazwyczaj z płaskim garbem. Prześwitują paseczki blaszek. Brzeg ząbkowany. Powierzchnia gładka, promieniście żłobiona, lepka i śliska. Ma bardzo zróżnicowaną barwę; żółto-zielonkawą, żółto-brązową, zielonkawą, ochrową lub szaro-żółtawą. Szczyt kapelusza ciemniejszy od brzegów. higrofaniczny – w stanie suchym białawy. U dojrzałych owocników czasami pokryty jest brązowymi plamkami. Po uciśnięciu odbarwia się na brązowoczerwono. Skórka jest gumowata, łatwo daje się ściągnąć z całego kapelusza[5].

Grzybówka cytrynowa cechuje się dużą rozmaitością form ubarwienia. W Polsce oprócz formy typowej opisano dwie odmiany: zielonotrzonową (var. epipterygioides) i nadrzewną (var. viscosa)[4].

Hymenofor

Blaszkowy, blaszki białawe lub szarawe, niekiedy z brązowawymi plamkami, szeroko przyrośnięte lub zbiegające na trzon, o regularnej tramie. Ostrza blaszek galaretowate i łatwo oddzielające się[6].

Trzon

Wysokość 3–8 cm, grubość 1–3 mm, walcowaty, wewnątrz pusty, gładki, śliski, barwy żółtawej lub zielono-żółtawej. Podobnie jak kapelusz pokryty jest śliską i łatwo dająca się oddzielić skórką. U młodych owocników cała powierzchnia jest omączona, u starszych tylko szczyt i podstawa trzonu[5].

Miąższ

Cienki, biały, o stęchłym smaku i zapachu nieco podobnym do zapachu ogórków[5].

Zarodniki

Elipsoidalne, o wymiarach 8–10 (do 12) × 4–5,5 (do 7) μm i gładkiej powierzchni, bez pory rostkowej. Wysyp zarodników biały, amyloidalny[6].

Występowanie i siedlisko edytuj

Grzybówka cytrynowa występuje na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy[7]. W Polsce jest pospolita[4].

Saprotrof rozwijający się w lasach iglastych i liściastych, na ziemi lub drewnie. Owocnikowanie trwa od sierpnia do listopada[5] Często rośnie wśród mchów[8].

Gatunki podobne edytuj

Mimo dużej różnorodności w ubarwieniu kapelusza grzybówka cytrynowa jest dość łatwa do odróżnienia; cechuje ją żółty trzon i galaretowata, łatwo ściągalna skórka kapelusza[5].

Przypisy edytuj

  1. a b Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
  2. Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2015-12-16] (ang.).
  3. Species Fungorum [online] [dostęp 2016-01-25] (ang.).
  4. a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  5. a b c d e M. Lisiewska, Kochman & A. Skirgiełło: Grzybówka (Mycena). 17. Podstawczaki (Basidiomycetes), bedłkowe (Agaricales), gąskowate I (Tricholomataceae). Warszawa-Kraków: PWN, 1987.
  6. a b Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 198, 206. ISBN 83-7404-513-2.
  7. Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-09-15].
  8. Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.