Grzybiarkowate
Grzybiarkowate[1], bedliszkowate[2], bedliszki, grzybiarki (Mycetophilidae) – rodzina muchówek z podrzędu długoczułkich i infrarzędu Bibionomorpha. Larwy są mykofagiczne, rzadko drapieżne, a wyjątkowo parazytoidalne.
Mycetophilidae | |||
Newman, 1834 | |||
Mycetophila fungorum | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Infrarząd | |||
(bez rangi) | Mycetophiliformia | ||
Nadrodzina | |||
Rodzina |
grzybiarkowate | ||
Synonimy | |||
|
Opis
edytujMuchówki o ciele długości od 1,8 do 8,7 mm i ubarwieniach od żółtego przez brązowe po czarne. Na głowie występują zwykle trzy przyoczka, ale środkowe może być mniejsze lub całkiem zanikłe[3]. Przyoczka boczne często stykają się z krawędziami oczu złożonych[4]. Czułki nie przekraczają swoją długością ciała i zwykle zbudowane są z trzonka, nóżki i 14-członowego biczyka, ale liczba członów w tym ostatnim może być zredukowana nawet do dziewięciu u rodzaju Cordyla. Głaszczki szczękowe zwykle składają się z palpigera i czterech członów, ale liczba tych ostatnich może też wynosić trzy, dwa lub jeden. Na tułowiu przedplecze, skutum i tarczka są zawsze owłosione i zaopatrzone w szczecinki, natomiast pleuryty i przedpiersie mogą być nagie[3]. Mesepimeron jest smukły i niekiedy od spodu zanikły[4]. Skrzydła cechuje błona porośnięta włoskami mikroskopowymi, makroskopowymi bądź oboma ich typami. Użyłkowanie skrzydła może być kompletne lub w różnym stopniu zredukowane[3]. Mniej lub bardziej wydłużona żyłka poprzeczna radialno-medialna ma przebieg skośny lub wzdłużny, a pierwsza żyłka analna jest zawsze niekompletna. Piąta komórka radialna ma zwykle smukły kształt. Odwłok jest u nasady przewężony i ma bardzo krótki ósmy segment[4]. Narządy rozrodcze mogą być różnie wykształcone. U samic występują jedno- lub dwuczłonowe przysadki odwłokowe połączone z ostatnim zesklerotyzowanym tergitem oraz dwa niezesklerotyzowane zbiorniki nasienne[3].
Biologia i występowanie
edytujRodzina kosmopolityczna. Larwy zwykle mykofagiczne, żerują na owocnikach, zarodnikach i strzępkach grzybów. Występują wewnątrz grzybów, w butwiejących roślinach, pod korą martwych drzew, w mchach i wątrobowcach, ptasich i ssaczych gniazdach oraz jaskiniach[1][2][3]. Niektóre larwy są drapieżne, a jedyną znaną larwą parazytoidalną jest Planarivora insignis, której ofiarą padają lądowe wirki[2]. Niektóre gatunki notowane są jako szkodniki upraw pieczarek[1].
W Polsce stwierdzono około 400 gatunków[5] (zobacz: grzybiarkowate Polski).
Systematyka
edytujDawniej rodzinę tę definiowano znacznie szerzej, jednak liczne zaliczane doń podrodziny zostały wyniesione do rangi osobnych rodzin, np. grzybolubkowate, płaskorożkowate, Ditomyiidae, Diadocidiidae czy Lygistorrhinidae[3]. Współcześnie umieszcza się je w grupie Mycetophiliformia, a w obrębie niej wyróżnia nadrodzinę Mycetophiloidea, obejmującą tylko grzybiarkowate i Lygistorrhinidae[4]. W obrębie grzybiarkowatych wyróżnia się tradycyjnie dwie podrodziny: Mycetophilinae i Sciophilinae[3]. Zalicza się do nich rodzaje[6]:
- Acnemia
- Acomoptera
- Acomopterella
- Acrodicrania
- Adicroneura
- Afrocnemia
- Agaromya
- Aglaomyia
- Allactoneura
- Allocotocera
- Allodia
- Allodiopsis
- Anaclileia
- Anatella
- Aneura
- Anomalomyia
- Aphrastomyia
- Apolephthisa
- Aspidionia
- Ateleia
- Austrosciophila
- Austrosynapha
- Aysenmyia
- Azana
- Baeopterogyna
- Boletina
- Boletiniella
- Bolithomya
- Bolithomyza
- Boraceomyia
- Brachypeza
- Brevicornu
- Caledonileia
- Cawthronia
- Celebesomyia
- Chalastonepsia
- Clastobasis
- Cluzobra
- Coelophthinia
- Coelosia
- Cordyla
- Cowanomyia
- Creagdhubhia
- Cycloneura
- Deimyia
- Dinempheria
- Docosia
- Drepanocercus
- Dynatosoma
- Dziedzickia
- Echinopodium
- Ectrepesthoneura
- Epicypta
- Eudicrana
- Eumanota
- Exechia
- Exechiites
- Exechiopsis
- Garrettella
- Gnoriste
- Gracilileia
- Greenomyia
- Grzegorzekia
- Hadroneura
- Hemisphaeronotus
- Impleta
- Indoleia
- Leia
- Leiella
- Leptomorphus
- Lusitanoneura
- Macrobrachius
- Macrorrhyncha
- Manota
- Megalopelma
- Megophtalmidia
- Metanepsia
- Mohelia
- Monoclona
- Morganiella
- Moriniola
- Mycetomyza
- Mycetophila
- Mycomya
- Mycomyiella
- Mycomyites
- Neoallocotocera
- Neoaphelomera
- Neoclastobasis
- Neoempheria
- Neoneurotelia
- Neoparatinia
- Neotrizygia
- Neuratelia
- Novakia
- Opsion
- Palaeodocosia
- Paracycloneura
- Paradoxa
- Paraleia
- Paramanota
- Paramorganiella
- Paratinia
- Paratrizygia
- Parempheriella
- Parvicellula
- Phronia
- Phthinia
- Platyprosthiogyne
- Pleurogymnus
- Pollicitator
- Polylepta
- Procycloneura
- Promanota
- Prospeolepta
- Pseudalysiinia
- Pseudexechia
- Pseudobrachypeza
- Pseudorymosia
- Rhymoleia
- Rondaniella
- Rymosia
- Saigusaia
- Schnusea
- Sciophila
- Sigmoleia
- Speolepta
- Stenophragma
- Sticholeia
- Stigmatomeria
- Synapha
- Syndocosia
- Synplasta
- Syntemna
- Tarnania
- Tasmanina
- Tetragoneura
- Thoracotropis
- Tipula
- Trichonta
- Trichoterga
- Trizygia
- Vecella
- Viridivora
- Waipapamyia
- Zygomyia
- Zygophronia
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Encyklopedia Powszechna PWN. T. 1. A-F. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974, s. 232.
- ↑ a b c Ryszard Szadziewski, Wojtek Giłka: Rząd: muchówki — Diptera. W: Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 416.
- ↑ a b c d e f g J. Richard Vockeroth: Mycetophilidae (Fungus Gnats). W: Manual of Central American Diptera. Vol. 1. Brian Victor Brown (red.). Ottawa: NRC Research Press, 2009. ISBN 978-0-660-19833-0.
- ↑ a b c d Dalton de Souza Amorim, Eirik Rindal. Phylogeny of the Mycetophiliformia, with proposal of the subfamilies Heterotrichinae, Ohakuneinae and Chiletrichinae for the Rangomaramidae (Diptera, Bibionomorpha). „Zootaxa”. 1535, 2007.
- ↑ J. Razowski (red.), T. Zatwarnicki (kompilacja i aktualizacja): Wykaz Muchówek Polski Check-list of Polish Diptera Wersja: IV 2001. 2001. [dostęp 2016-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-17)].
- ↑ T. Pape, F.C. Thompson: Mycetophilidae. [w:] Systema Dipterorum in: Species 2000 & ITIS Catalogue of Life [on-line]. [dostęp 2018-07-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-07)].