Wikipedia

Gu Yanwu

Gu Yanwu (ur. 1613, zm. 1682) – uczony z czasów dynastii Ming oraz Qing.

Gu Yanwu
Ilustracja
Nazwisko chińskie
Pismo uproszczone

顾炎武

Pismo tradycyjne

顧炎武

Hanyu pinyin

Gù Yánwǔ

Wade-Giles

Ku Yen-wu

Wymowa (IPA)

[kû jɛ̌n.ù]

Multimedia w Wikimedia Commons

Pochodził z Jiangsu. Za młodu wstąpił do stowarzyszenia, które oponowało przeciw wszechwładzy eunuchów pałacowych. Po upadku dynastii Ming, pozostał jej lojalny, odmówił współpracy z nowymi władzami i skupił się na zrozumieniu przyczyn klęski Mingów[1]. Nie dał się zaangażować do tworzenia oficjalnej historii dynastii Ming pod patronatem cesarza Kangxi, co było zarówno sposobem wciągnięcia uczonych do współpracy z nową dynastią, jak i legitymizacją jej rządów[2] (jego macocha, w proteście przeciw nowym rządom, zagłodziła się na śmierć[3]). Był jednak cenionym autorem i kompilatorzy zbioru-encyklopedii Siku Quanshu za czasów cesarza Qianlonga włączyli w jego skład 15 dzieł Gu[4].

Wielki erudyta, zajmował się egzegezą tekstów, filozofią, historią i polityką, astronomią, uprawą roli, sztukami wojennymi literaturą i fonetyką. Jego Pięć ksiąg o fonetyce (音学五书, Yinxue wushu) było dla następców wzorem dokładnej analizy tekstu[1]. Zaangażowany badacz, osobiście przemierzył wielkie obszary Chin północnych, osobiście zbierając materiały o ziemiach i obyczajach ich mieszkańców[5], które zawarł w prywatnej geografii Tianxia junguo libing shu (天下郡国利病书)[6].

Zastanawiając się nad najlepszymi sposobami mającymi na celu reformę państwa chińskiego wykazywał konieczność zrezygnowania z ustroju opartego na pełnej centralizacji i przejścia do nowego. Ten nowy ustrój miałby realizować zasadę równowagi między władzami lokalnymi a centralnymi[7]. Postulował częściową re-feudalizację, przez wprowadzenie dziedzicznych urzędników na niższych szczeblach, twierdząc, że silniej i dłużej związani ze swym dystryktem urzędnicy bardziej będą o niego dbać[8].

Jako konfucjanista propagował powrót do nauki Han, krytykował natomiast naukę Song[9]. Głosił potrzebę powrotu do studiowania ksiąg klasycznych (których był wybitnym krytykiem) i porzucenia neokonfucjańskich koncepcji jak xin (serce-umysł), xing (natura) itp. Uważał, że próby dotarcia do wewnętrznej czystości to zbędne wysiłki, oddalające od właściwego przedmiotu studiów, jakim są klasyki[1].

Tworzył również poezje, między innymi o tematyce patriotycznej[10].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Ku Yen-wu. W: Rodney L. Taylor: The Illustrated Encyclopedia of Confucianism. T. 1. New York: The Rosen Publishing Group, Inc., 2005, s. 363. ISBN 0-8239-4080-2.
  2. ↑ W. Petersen, The Ch'ing Empire, s. 148
  3. ↑ W. Petersen, The Ch'ing Empire, s. 432
  4. ↑ W. Petersen, The Ch'ing Empire, s. 288
  5. ↑ F. Mote i D. Twitchett, The Ming Dynasty, s. 626
  6. ↑ F. Mote i D. Twitchett, The Ming Dynasty, s. 987
  7. ↑ Jacques Gernet: Inteligencja Chin : społeczeństwo i mentalność. Warszawa: Wydawnictwo Fu Kang, 2008, s. 61-2. ISBN 978-83-922634-2-5.
  8. ↑ W. Petersen, The Ch'ing Empire, s. 298
  9. ↑ Yao Xinzhong: Konfucjanizm. Wprowadzenie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009, s. 247. ISBN 978-83-233-2602-1.
  10. ↑ Historia nowożytna Chin. Warszawa: Wyd. „Książka i Wiedza”, 1979, s. 672-3.

Bibliografia edytuj

  • Frederick W. Mote, Denis Twitchett: The Cambridge History of China. T. 8: The Ming Dynasty, 1368–1644, Part 2. Cambridge: Cambridge University Press, 1998. ISBN 978-0-521-24333-9.
  • Willard J. Petersen: The Cambridge History of China. T. 9: Part One: The Ch’ing Empire to 1800. Cambridge: Cambridge University Press, 2002. ISBN 0-521-24334-3.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gu_Yanwu&oldid=73411281”