Gucin Gaj
Gucin Gaj – założenie parkowe z lat 1817–1821 na terenie historycznych dóbr wilanowskich – otoczenie jednej z rezydencji filialnych pałacu wilanowskiego, do których zaliczają się także: Natolin (położony na bocznej, skierowanej na południowy zachód, osi widokowej rezydencji), Ursynów (położony na osi głównej) i Morysin (położony na wschód od pałacu wilanowskiego).
 Sarkofag ku czci Stanisława Kostki Potockiego z 1824 roku z Gucina Gaju, obecnie w parku w Wilanowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Dzielnica | |
| Data założenia |
1817 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
| 52°10′14,68″N 21°02′50,02″E/52,170744 21,047228 | |
Opis
edytujNazwa założenia nawiązuje do imienia wnuka Stanisława Kostki Potockiego Augusta, nazywanego Guciem[1][2].
Gucin był ogrodem z domkiem mieszkalnym i małym „gajem“ z drzewami różnych odmian, posadzonych przez znanych ludzi z epoki[3]. Na terenie gaju zachowały się tzw. katakumby – romantyczna budowla ogrodowa, wzniesiona na przełomie XVIII i XIX w. w skarpie wiślanej, między kościołem św. Katarzyny i wsią Służew. Podziemny ceglany korytarz, na planie w kształcie litery „U”[4], jest sklepiony kolebkowo i ma długość ok. 60 m. Po obu stronach korytarza symetrycznie rozmieszczone wnęki; część z nich zaopatrzona w trzy rzędy nisz. Wejście znajdowało się w pawilonie o nieznanym wyglądzie. W okresie, gdy okolica ta należała do Stanisława Kostki Potockiego, prawdopodobnie było to miejsce spotkań członków loży wolnomularskiej.
Od lat 30. XIX w. budowla użytkowana jako piwnica gospodarcza; w pobliżu wejścia zbudowano szyb wentylacyjny. W późniejszym okresie pawilon z wejściem uległ całkowitemu zniszczeniu. Zawalił się również południowo-wschodni odcinek korytarza i większość ścian zamykających wnęki. Obecnie budowla jest mało dostępna i bardzo zniszczona. W połowie lat. 90. XX w. została wpisana do ewidencji zabytków jako cmentarz. Jest ostoją i miejscem zimowania nietoperzy[5]. W 2021 w ramach działalności Wilanowskiego Parku Kulturowego na zlecenie miasta została wykonana inwentaryzacja podziemnego korytarza przy użyciu skanera laserowego[4].
U podnóża skarpy rośnie grupa dębów szypułkowych, będących pomnikami przyrody[5].
W 2012 roku ogród Gucin Gaj wraz z otoczeniem został ujęty w gminnej ewidencji zabytków[6].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Jacek Krawczyk: Ursynów wczoraj i dziś. Warszawa: Pagina, 2001, s. 16. ISBN 83-86351-37-3.
- ↑ Franciszek Galiński: Gawędy o Warszawie. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska“, 1939, s. 243.
- ↑ Franciszek Galiński: Gawędy o Warszawie. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska“, 1939, s. 242.
- ↑ a b Wilanowski Park Kulturowy – tajemnica Gucin Gaju. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 7 grudnia. [dostęp 2021-12-08].
- ↑ a b Pomniki przyrody na terenie m.st. Warszawy. Pomniki przyrody na terenie dzielnicy Ursynów. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. bip.warszawa.pl. [dostęp 2019-07-02].
- ↑ Gminna ewidencja zabytków m.st. Warszawy. Aktualny wykaz zabytków ujętych w gminnej ewidencji zabytków m.st. Warszawy (PDF). 20 kwietnia 2023. s. 230. [dostęp 2023-07-25].
Bibliografia
edytuj- Boguszewski Przemysław, Katakumby. Czy ceglane krypty na Służewie były miejscem pochówku polskich wolnomularzy, [w:] „Życie Warszawy”, nr 241, Warszawa,15.10.1997, s. 6. (ISSN 0137-9437)
- Majdecki Longin, Gucin-gaj. Analiza układu kompozycyjno-przestrzennego na tle warunków naturalnych i zarysu historycznego, Warszawa: PWN, 1965.