Gwary ostródzkiegwara dialektu mazowieckiego[1] używana na terenie Ostródy, w południowej części powiatu ostródzkiego, a także częściowo na obszarze powiatu olsztyńskiego i nidzickiego[2]. W systemach wyróżniających dialekt chełmińsko-kociewsko-warmiński gwara ta uznawana jest za jego część. Wcześniej klasyfikowano ją także jako gwarę dialektu wielkopolskiego[3].

Zasięg gwary

edytuj

Gwary ostródzkie sąsiadują z gwarami Mazur, Warmii i ziemi lubawskiej, zaś od północy z nowymi dialektami mieszanymi[2].

Granice tych gwar wyznaczają w przybliżeniu następujące wsie[2]:

Cechy gwary

edytuj

Cechy fonetyczne[4]:

  • brak mazurzenia;
  • jabłonkowanie: wjeśk «wierzch», zapuściony «zapuszczony»;
  • fonetyka międzywyrazowa nieudźwięczniająca;
  • asynchroniczna wymowa spółgłosek wargowych miękkich: do stawjania «do stawiania», pchiasek «piasek»;
  • przechodzenie nagłosowego ja- > je- i ra- > re- w niektórych wyrazach: jek «jak», reno «rano».

Cechy leksykalne[4]: ajnu «tam»; bisziek «byczek»; kej «kiedy»; kejbi «gdyby»; porwać «ukraść» i t. d.

Przypisy

edytuj
  1. Dialekt mazowiecki [online], Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe pod redakcją Haliny Karaś.
  2. a b c Justyna Garczyńska, Dialekt mazowiecki. Ostródzkie. Geografia regionu [online], Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe pod redakcją Haliny Karaś.
  3. Halina Karaś, Dialekt wielkopolski. Zasięg i podziały dialektu wielkopolskiego [online], Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe pod redakcją Haliny Karaś.
  4. a b Justyna Garczyńska, Dialekt mazowiecki. Ostródzkie. Gwara regionu [online], Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe pod redakcją Haliny Karaś.

Bibliografia

edytuj
  • Karol Dejna: Atlas gwar polskich, t. 2. Mazowsze. Warszawa, 2000.
  • Stanisław Dubisz: Elementy rodzime i obcojęzyczne w słownictwie gwar ostródzko-warmińsko-mazurskich. W: Z Polskich Studiów Slawistycznych. Warszawa, 1978, s. 233—245.
  • Stanisław Dubisz: Relikty bałtyckiego substratu językowego w nazewnictwie roślinnym gwar ostródzko-warmińsko-mazurskich. W: Bałto-słowiańskie związki językowe, pod red. Michała Kondratiuka. Wrocław, 1990, s. 87—94.