Gwiazda (herb szlachecki)
Gwiazda (Bialke, Białk, Janta, Jant, Jantha, Janta-Lipiński, Janta-Połczyński) – kaszubski herb szlachecki. Ze względu na specyficzną historię regionu, mimo przynależności do Rzeczypospolitej, rodzina i herb nie zostały odnotowane przez polskich heraldyków.
Opis herbu edytuj
Opis z wykorzystaniem zasad blazonowania, zaproponowanych przez Alfreda Znamierowskiego[1]:
Według Przemysława Pragerta istniały co najmniej trzy warianty tego herbu:
Gwiazda (Bialke, Białk, Janta, Jant, Jantha, Janta-Lipiński, Janta-Połczyński): W polu błękitnym gwiazda złota. W klejnocie nad hełmem bez korony samo godło.
Białk Ia: Pole srebrne.
Białk II: Barwy nieznane, gwiazda ośmiopromienna.
Najwcześniejsze wzmianki edytuj
Najwcześniejsze przedstawienie (wariant II) z mapy Pomorza Lubinusa z 1618. Herb wymieniany także w Nowym Siebmacherze i Pommersches Wappenbuch Bagmihla. Wariant Ia pochodzi z pracy Geschichte der Lande Lauenburg und Bütow Reinholda Cramera i miał być używany przez linię z Jeleńcza.
Rodzina Białk edytuj
Rdzenna, drobnoszlachecka rodzina kaszubska. Pierwszy raz wzmiankowana w 1561 (Jacob Bialke). Posiadali majątki: Krępkowice, Jeleńcz i Podjazy. Białkowie służyli w armii pruskiej.
Herbowni edytuj
Białk (Behlcke, Bialcke, Bialiken, Bialke, Biallike, Białek, Białke). Od posiadanych wiosek przyjmowali również nazwisko Krępiechowski. Od Białków mają wywodzić się rodziny Podjaski i Jeleński. Krępiechowscy, Podjescy i Jeleńscy nosili przydomki Białk.
Praktycznie identycznego herbu używała inna kaszubska rodzina, Janta, w gałęziach nosząca także nazwiska Czapiewski, Połczyński i Lipiński[2]. Jednak Boniecki podaje, że Janta-Połczyńscy używali herbu Bończa[3].
Niemiecki heraldyk Mülverstedt przyjął hipotezę, że był to też pierwotny herb rodziny Rekowskich. Gwiazda to motyw pojawiający się często w górnym polu ich herbu. Hipoteza ta jednak nie ma potwierdzenia[4].
Przypisy edytuj
- ↑ Alfred Znamierowski, Paweł Dudziński: Wielka księga heraldyki. Warszawa: Świat Książki, 2008, s. 104-108. ISBN 978-83-247-0100-1.
- ↑ Przemysław Pragert: Herbarz rodzin kaszubskich. T. 2. Gdańsk: BiT, 2007, s. 216. ISBN 978-83-924425-9-2.
- ↑ Adam Boniecki: Wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach polskich. T. 8. Skład główny Gebethner i Wolff w Warszawie, 1905, s. 227.
- ↑ Przemysław Pragert: Herbarz szlachty kaszubskiej T.3. Gdańsk: Wydawn. BiT, 2009, s. 134-135, 255-258. ISBN 978-83-927383-6-7.
Bibliografia edytuj
- Przemysław Pragert: Herbarz rodzin kaszubskich. T. 1. BiT, 2001, s. 41-42,135. ISBN 83-919852-6-1, ISBN 978-83-919852-6-7.
Linki zewnętrzne edytuj
- Herb Białk z listą nazwisk w elektronicznej wersji Herbarza polskiego Tadeusza Gajla