Kłęk kanadyjski

Kłęk kanadyjski
	; Kłęk kanadyjski – zimą
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Rodzaj	kłęk
Gatunek	kłęk kanadyjski
	Nazwa systematyczna
	Gymnocladus dioica (L.) K.Koch; Dendrologie 1:5. 1869
Synonimy
	G. canadensis Lam.;
	G. canadensis Lam.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Zasięg
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kłęk kanadyjski, kłęk amerykański (Gymnocladus dioica (L.) K. Koch) – gatunek drzewa z rodziny bobowatych. Pochodzi z Ameryki Północnej. W Europie, w tym w Polsce, jest uprawiany.

Morfologia edytuj

Pokrój: Potężne dwupienne drzewo do 30 m wysokości, z odrostami korzeniowymi. Ma nisko osadzoną, kopulastą i szeroką koronę i bardzo grubą i głęboko spękaną, szaroczarną korę. Młode drzewa rosną szybciej, później wolniej.
Liście: Podwójnie pierzaste, o długości osi głównej do 80 cm, składające się z jajowatych lub jajowatoeliptycznych listków. Po ich opadnięciu pozostają tylko dźwigające je grube gałązki. Bardzo późno rozwija liście. Liście mają ciemnozielony kolor i za młodu omszoną spodnią stronę blaszek.
Kwiaty: Roślina dwupienna. Białe, niewielkie, promieniste, rozdzielnopłciowe, zebrane w szczytowe wiechy na końcach pędów.
Owoc: Brązowy, gruby, twardy, szeroki strąk z galaretowatym słodkawym miąższem w środku. Ma długość do 15 cm. Nasiona duże, o łupinie grubej, lecz początkowo miękkiej.

Biologia i ekologia edytuj

Roślina wieloletnia, megafanerofit. Kwitnie w maju. Dojrzałe strąki pozostają na drzewie przez zimę, stopniowo opadając aż do wiosny. Nasiona bywają rozbijane i zjadane przez wrony. Dojrzewają w październiku. Roślina zaczyna owocować ok. 10 roku życia. Nasiona mają bardzo dużą zdolność kiełkowania; 95-100%.

Zastosowanie edytuj

Roślina ozdobna. Bywa sadzony w parkach jako imponujące, pojedyncze drzewo. Kwiaty nie są specjalnie ozdobne. Rozmnaża się z odrostów korzeniowych oraz z nasion.
Drewno używane jest w stolarstwie. Ma podobne własności i zastosowanie, jak drewno igliczni trójcierniowej
W korze znajdują się saponiny.
Dawniej nasiona wykorzystywano jako surogat kawy.

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
↑ Gymnocladus dioica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

Bibliografia edytuj

Otwarta Encyklopedia Leśna. [dostęp 2007-11-30].
Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

Linki zewnętrzne edytuj

KENTUCKY COFFEETREE, USDA Plants
fotografie Gymnocladus dioica na bioimages.vanderbilt.edu. cas.vanderbilt.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-11)].
NCRS: USDA Plants Profile Gymnocladus dioicus

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).

[iucn-3] Gymnocladus dioica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[1]

[2]

[3]