Hadasa Rubin
Hadasa Rubin (ur. 1912[1] w Jampolu, zm. 2003 w Hajfie) – polska i izraelska poetka żydowskiego pochodzenia, tworząca w języku jidysz, także działaczka społeczności żydowskiej.
| Data i miejsce urodzenia |
1912 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki |
literatura, poezja |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Urodziła się w Jampolu w rodzinie żydowskiej Dovida Rubina[2]. Ukończyła polską szkołę średnią w Krzemieńcu[3][4]. Dzieciństwo i młodość spędziła w Galicji Wschodniej, skąd na początku lat 30. XX w. przeniosła się do Wilna[5]. W okresie międzywojennym była aktywistką komunistyczną, a za swoją działalność była więziona. Wówczas zadebiutowała jako poetka i wydała liryki Durch kratn. Od 1934 była związana z grupą poetycką Jung Wilne[6].
Okres II wojny światowej spędziła w Kirgizji w sowieckiej Azji Środkowej[4].
W 1946 jako repatriantka wróciła do Polski i zamieszkała w Szczecinie. Pełniła funkcję sekretarza Żydowskiego Towarzystwa Kultury, a w latach 1950–1952 przewodniczącej szczecińskiego oddziału Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce. W 1953 przeprowadziła się do Warszawy. W latach 1956–1959 była pracownikiem pisma „Yidishe shriftn”[4]. W swoich bezpośrednio powojennych utworach podejmowała tematykę Zagłady, wojny i zaangażowania w komunizm. Jej liryki osobiste cechuje ściszony głos i empatia. Na tle maskulinizacji postaci kobiecych w kulturze socrealistycznej, utwory Hadasy Rubin cechują się typowo kobiecymi pierwiastkami: delikatnością, nadwrażliwością zmysłów, przekazem między babką (matką) a córką. Wydany w 1957 roku tom Trit in der nacht zawiera wiele wierszy rozrachunkowych z własną przeszłością polityczną.
19 stycznia 1955 na wniosek Ministra Kultury i Sztuki została odznaczona Medalem 10-lecia Polski Ludowej[7].
W 1960 z mężem i córką wyemigrowała do Izraela. Współpracowała m.in. z pismem „Di Goldene Kejt”[5]. Czerpiąc inspirację z życia izraelskiego, wydała cztery tomy poezji (ostatni w 1995) roku. Polskie przekłady opublikowano w antologiach poezji żydowskiej[8].
Zmarła w 2003 w Hajfie[5].
Twórczość edytuj
w Polsce edytuj
- Majn gas is in fener (1953)
- Wejtik un frejd (1955)
- Trit in der nacht (1957)
w Izraelu edytuj
- Fun mencz cu mencz (1964)
- In cugwint (1981)
- Ejdertog (1988)
- Rajst op niszt di blum (1995)
Przypisy edytuj
- ↑ Często w źródłach (np. tutaj) pojawia się błędna data urodzenia: 1906.
- ↑ Rubin, Hadase (Hadasa) (1912–2003) — the Congress for Jewish Culture [online], congressforjewishculture.org [dostęp 2023-12-04].
- ↑ Przystanek Poezja. Hadasa Rubin [online], Teatr Żydowski [dostęp 2023-12-04] (pol.).
- ↑ a b c YIVO | Rubin, Hadasah [online], yivoencyclopedia.org [dostęp 2023-12-04].
- ↑ a b c Rubin Hadasa | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2023-12-04].
- ↑ zob. Joanna Lisek, Jung Wilne - żydowska grupa artystyczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2005, s. 72-74
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
- ↑ zob. np. Salomon Łastik, Arnold Słucki, Antologia poezji żydowskiej, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1983, s. 483-6
Bibliografia edytuj
- Magdalena Ruta: Słyszę oczyma, widzę palcami, czuję ciałem pozbawionym skóry. Poezja Hadasy Rubin z lat 1953-1957. W: Nieme dusze? Kobiety w kulturze jidysz. Joanna Lisek (red.). Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2010, s. 257-279. ISBN 978-83-229-3099-1.
- Janusz Mieczkowski: Izrael Białostocki jako działacz i historyk społeczności żydowskiej – przyczynek do studium powojennych elit żydowskich w Polsce. W: Żydzi oraz ich sąsiedzi na Pomorzu Zachodnim w XIX i XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2007, s. 458-459. ISBN 83-7181-488-7.