Hadewijch

średniowieczna mistyczka i poetka

Hadewijch (ur. w XIII w. w Brabancji, zm. w XIII w. w Brabancji) – średniowieczna mistyczka, poetka, beginka, przedstawicielka mistyki nadreńskiej i liryki średniowiecznej.

Hadewijch (Hadewijch d'Anvers, Hadewych, Hadewig)
Ilustracja
Rękopis pieśni Ay al es nu die winter cout
Data i miejsce urodzenia

XIII w. (ok. 1200)
Brabancja

Data i miejsce śmierci

XIII w. (ok. 1260)
Brabancja

Zawód, zajęcie

beginka

Życiorys edytuj

Hadewijch żyła w XIII wieku (prawdopodobnie w latach ok. 1210-1260). Była beginką, poetką i mistyczką[1][2][3]. O jej życiu jednak nic pewnego nie wiadomo. Pracujący w II połowie XIX wieku konserwator królewskiej biblioteki Karel Ruelens wysnuł przypuszczenie, że mogło chodzić o brukselską beginkę imieniem Bloemaerdinne. Na podstawie wzmianek w tekstach umiejscawia się ich powstanie za rządów Henryka IV (pana Bredy w latach 1246-1254) oraz działalności inkwizytora Roberta la Bougre, który w latach 1236-1239 skazał we Flandrii co najmniej 250 osób na śmierć pod zarzutem herezji. Na podstawie słownictwa domniemywa się, że Hadewijch była ponadprzeciętnie jak na ówczesne czasy wykształcona i mogła pochodzić z rodu szlacheckiego[4].

Problem w ustaleniu szczegółów na jej temat wynika z tego, że nie zachował się żaden oryginał jej listów, a wszystkie są rękopiśmiennymi odpisami, przepisywanymi przez klasztornych kopistów. Odpisy różnią się, jeśli chodzi o naleciałości miejscowych dialektów, z czego najwięcej pochodzi z południowej Brabancji. Jej pieśni wywarły wpływ na dzieła bł. Jana Ruysbroecka[5].

Twórczość edytuj

Hadewijch znała język francuski i łaciński, orientowała się w ówczesnych traktatach teologicznych. W swoich tekstach opisywała bezpośredni kontakt ze Stwórcą, wywołując u czytelnika niepokój, przez co mówiono, że „budzi strach i złość”[6]. Centralnym pojęciem jej twórczości jest minne – platoniczna miłość rycerza do kobiety, którą odniosła do relacji między Bogiem a człowiekiem. Dlatego dopatrywano się pokrewieństwa jej pieśni z poezją minnesingerów[7].

W rękopiśmiennych odpisach zachowało się – jak się oblicza – 45 pieśni, 31 listów pisanych prozą, 16 rymowanych i 14 spisanych wizji – 13 wierszy najpewniej nie jest jej autorstwa, ale niekiedy są jej przypisywane[8]. Odkryte zostały przez niemieckiego filologa i historyka Franza Josefa Monego w I połowie XIX wieku w Królewskiej Bibliotece w Brukseli. Nie były podpisane poza jedną nieczytelną notatką na marginesie, którą dostrzeżono zresztą w 1895. Ich autorstwo nie było znane do roku 1857, gdy flamandzki student prawa Angillis w inwentarzu klasztornym odnalazł informację o autorstwie pieśni niejakiej Hadewighen (Hadewijch). Angillis porównał wzmiankę z inwentarza z tytułami rękopisów, a jego odkrycie potwierdzono w 1867, gdy odnaleziono trzeci rękopis wyraźnie oznaczony imieniem mistyczki[9].

Obecność w kulturze edytuj

Postać Hadewijch była główną bohaterką francuskiego filmu fabularnego Wierząca (2009) w reżyserii Bruno Dumonta.

Przypisy edytuj

  1. Hadewijch: Writer, Beguine, Love Mystic ↓.
  2. Hadewijch, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2018-09-02].
  3. The Oxford Dictionary of the Middle Ages
  4. Hadewijch: Lieder ↓, s. 16-19.
  5. P.F. State, Historical Dictionary of Brussels, Rowman & Littlefield 2015, s. 197.
  6. K.-R. Mai, Tajemne religie, Sonia Draga, Katowice 2014.
  7. Steven Rozenski. The Promise of Eternity: Love and Poetic Form in Hadewijch's Liederen or Stanzaic Poems. „Exemplaria”. 22/4, 2010. DOI: 10.1179/104125710X12730486676225. 
  8. An Encyclopedia of Continental Women Writers, Taylor & Francis 1991, s. 521.
  9. Hadewijch: Lieder ↓, s. 15-16.

Bibliografia edytuj

  • Hadewijich. The Complete Works, transl. by Mother Columba Hart OSB, pref. by P. Mommaers, Paulist Press 1980.
  • Paul Mommaers with Elisabeth Dutton: Hadewijch: Writer, Beguine, Love Mystic. Leuven: Peeters Publishers, 2004. ISBN 90-429-1392-4.
  • Hadewijch: Lieder: Originaltext, Kommentar, Übersetzung und Melodien. pod redakcją: Veerle Fraeters, Frank Willaert. Berlin/Boston: Walter de Gruyter GmbH & Co KG, 2016. ISBN 978-3-05-009351-2.
  • Waluś M., Przyjaciółki Boga – mistyczne doświadczenia, 17 sierpnia 2010, deon.pl