Hajnówka (gmina wiejska)

gmina wiejska w województwie podlaskim

Hajnówka (biał. гмiна Гайнаўка, hmina Hajnaŭka; w 1954 gmina Nowoberezowo[4]) – gmina wiejska w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim.

Hajnówka
gmina wiejska
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

podlaskie

Powiat

hajnowski

TERC

2005062

Wójt

Lucyna Smoktunowicz

Powierzchnia

293,15 km²

Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności


3909[1]

• gęstość

13,3 os./km²

Nr kierunkowy

85

Kod pocztowy

17-200, 17-230

Tablice rejestracyjne

BHA

Mniejszości

Białorusini

Język pomocniczy

białoruski

Adres urzędu:
ul. Aleksego Zina 1
17-200 Hajnówka
Szczegółowy podział administracyjny
Plan gminy Hajnówka
Liczba sołectw

25[2][3]

Liczba miejscowości

30[3]

Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Hajnówka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko prawej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Hajnówka”
Ziemia52°44′N 23°34′E/52,733333 23,566667
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Siedziba gminy to miasto Hajnówka, nie wchodzące w jej skład.

W 2010 roku w gminie wprowadzono język białoruski jako język pomocniczy.

Według danych z 30 czerwca 2014 gminę zamieszkiwały 3942 osoby[5]. Natomiast według danych z 31 grudnia 2019 roku[6] gminę zamieszkiwały 3843 osoby.

Historia

edytuj

Gmina Hajnówka istniała na osi dziejów w trzech odsłonach: w latach 1929–1930, w latach 1934–1953 oraz od 1973 roku.

Pierwsza odsłona (1929–1930)

edytuj

Gmina zbiorowa Hajnówka z siedzibą w osadzie Hajnówce powstała po raz pierwszy 13 kwietnia 1929 w powiecie bielskim w woj. białostockim. W jej skład weszły[7]:

1 kwietnia 1930 dla gminy Hajnówka zastosowano przepisy ustawy z dnia 11 sierpnia 1923 o tymczasowem uregulowaniu finansów komunalnych, dotyczące gmin miejskich[8].

30 czerwca 1930 gminę Hajnówka zniesiono, a jej poszczególne miejscowości powróciły dokładnie do tych samych gmin, do których należały przed utworzeniem gminy Hajnówka w 1929 roku[9].

Druga odsłona (1934–1953)

edytuj

Gminę Hajnówka utworzono po raz drugi 1 października 1934 w powiecie bielskim, województwie białostockim. Gmina objęła jednak inny obszar niż w latach 1929 –1930[10] (miejscowości uszeregowano według podziału gmin na gromady, wprowadzonego 16 października 1933[11]):

Podczas II wojny światowej gmina znajdowała się przejściowo poza administracją polską.

w 1944 roku do gminy Hajnówka włączyły[13]:

Po wojnie gmina należała do powietu białostockiego w woj. białostockim[14].

1 stycznia 1951 gromadzie Hajnówka nadano ustrój miejski, wyłączając ją z gminy Hajnówka. Sprawiło to, że wszystkie miejscowości wiejskie, wchodzące dotąd w skład gromady Hajnówka (Hajnówka, Kozi Przeskok, Leśna, Postołowo, Sacharewo, Sawiny Gród, Skryplewo, Wydmuchowo i Znojka) stały się obszarami miejskimi nowego miasta Hajnówka[15].

1 czerwca 1951 utworzono dwie nowe gromady w gminie Hajnówka[16]:

  • zniesiono gromadę Putiska, a jej obszar przekształcono w nową gromadę Bielszczyzna,
  • utworzono nową gromadę Łuszcze z miejscowości Łuszcze, wyłączonej z gromady Lady.

1 czerwca 1952 dokonano kilku zmian wewnątrzgminnych w gminie Hajnówka[17]:

1 lipca 1952 przeprowadzono wielkie zmiany w podziale administracyjnym powiatu bielskiego, znosząc niektóre gminy, a tworząc nowe. Gmina Hajnówka zachowała się, lecz zmieniły się jej granice[18]:

Ponadto zmieniono granice gminy Hajnówka i miasta Hajnówka:

  • do gminy Hajnówka włączono część obszaru miasta Hajnówka:

Po zmianach tych, skład gminy Hajnówka w dniu 1 licpa 1952 obejmował 17 gromad[21]:

1 stycznia 1954 utworzono powiat hajnowski z siedzibą w Hajnówce ze wschodnich gmin powiatu bielskiego[22], w skład którego weszła gmina Hajnówka[23]. Jednak tego samego dnia gminę Hajnówka zniesiono:

Trzecia odsłona (1973–)

edytuj

Gminę wiejską Hajnówka przywrócono po raz trzeci 1 stycznia 1973 roku w powiecie hajnowskim w województwie białostockim w związku z reformą administracyjną kraju, która reaktywowała gminy w miejsce dotychczasowych gromad (a które funkcjonowały w latach 1954–1972)[24]. W skład gminy weszło 28 sołectw[25]:

Nowa gmina Hajnówka objęła obszar znacznie inny niż w poprzednich odsłonach. W jej skład weszło m.in. pięć sołectw, które nigdy wcześniej do gminy Hajnówka nie należało:

Wreszcie szereg sołectw należał do gminy Hajnówka tylko periodycznie, a wiele sołectw do niej już nie powróciło.

W latach 1975–1998 gmina położona była w (małym) województwie białostockim.

1 lutego 1977 do miasta Hajnówka z gminy Hajnówka włączono część obszaru wsi Dubiny o powierzchni 115 ha oraz część obszaru wsi Lipiny o powierzchni 15 ha[26].

1 stycznia 1998 do miasta Hajnówka z gminy Hajnówka włączono część wsi Lipiny (28,75 ha)[27].

21 grudnia 1998 z miasta Hajnówka wyłączono Sacharewo (będące w jej granicach od 1951 roku), włączając je jako osadę do gminy Hajnówka[28].

Zmiany terytorialne

edytuj
Przynależność gminna miejscowości gminy Hajnówka na osi dziejów
Miejscowość do 1929 1929–1930 1930–1934 1934–1944 1944–1950 1951–1952 1952–1953 1954 1973–1998 od 1998
Czyżyki Łosinka Hajnówka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Nowoberezowo Hajnówka Hajnówka
Dolna Łosinka Hajnówka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m)
Kraskowszczyzna Łosinka Hajnówka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m)
Wygoda Łosinka Hajnówka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Nowoberezowo Hajnówka Hajnówka
Dubiny Łosinka Hajnówka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Nowoberezowo Hajnówka Hajnówka
Kojły Łosinka Łosinka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Nowoberezowo Czyże Czyże
Kotówka Łosinka Łosinka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Łosinka Hajnówka Hajnówka
Kuraszewo Łosinka Łosinka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Czyże Czyże Czyże Czyże
Maksymowszczyzna Łosinka Łosinka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Łosinka Łosinka Czyże Czyże
Lady Łosinka Łosinka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Czyże Czyże Czyże Czyże
Łuszcze Łosinka Łosinka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Czyże Czyże Czyże Czyże
Lipiny Łosinka Hajnówka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Nowoberezowo Hajnówka Hajnówka
Nowoberezowo Łosinka Hajnówka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Nowoberezowo Hajnówka Hajnówka
Nowokornino Łosinka Łosinka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Nowoberezowo Hajnówka Hajnówka
Osówka Łosinka Łosinka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Czyże Czyże Czyże Czyże
Placówka Łosinka Hajnówka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m)
Chemiczna Łosinka Hajnówka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m)
Putiska Łosinka Hajnówka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Nowoberezowo Hajnówka Hajnówka
Bielszczyzna Łosinka Hajnówka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Nowoberezowo Hajnówka Hajnówka
Szostakowo Łosinka Łosinka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Nowoberezowo Czyże Czyże
Trywieża Łosinka Łosinka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Łosinka Łosinka Hajnówka Hajnówka
Wólka Łosinka Łosinka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Łosinka Łosinka Czyże Czyże
Podwieżanka Łosinka Łosinka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Łosinka Łosinka Czyże Czyże
Wieżanka Łosinka Łosinka Łosinka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Łosinka Łosinka Czyże Czyże
Leniewo Pasynki Pasynki Pasynki Hajnówka Hajnówka Hajnówka Czyże Czyże Czyże Czyże
Hajnówka Białowieża Hajnówka Białowieża Hajnówka Hajnówka Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m)
Gorlańskie Stojło Białowieża Białowieża Białowieża Hajnówka Hajnówka Hajnówka Policzna Policzna Hajnówka Hajnówka
Kozi Przeskok Białowieża Białowieża Białowieża Hajnówka Hajnówka Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m)
Leśna Białowieża Białowieża Białowieża Hajnówka Hajnówka Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m)
Postołowo Białowieża Hajnówka Białowieża Hajnówka Hajnówka Hajnówka (m) Hajnówka Nowoberezowo Hajnówka Hajnówka
Sacharewo Białowieża Białowieża Białowieża Hajnówka Hajnówka Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka
Sawiny Gród Białowieża Hajnówka Białowieża Hajnówka Hajnówka Hajnówka (m) Hajnówka Nowoberezowo Hajnówka Hajnówka
Skryplewo Białowieża Hajnówka Białowieża Hajnówka Hajnówka Hajnówka (m) Hajnówka Nowoberezowo Hajnówka Hajnówka
Wydmuchowo Białowieża Białowieża Białowieża Hajnówka Hajnówka Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m)
Znojka Białowieża Białowieża Białowieża Hajnówka Hajnówka Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m)
Orzeszkowo Białowieża Hajnówka Białowieża Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Dubicze C. Hajnówka Hajnówka
Nowiny Białowieża Białowieża Białowieża Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Dubicze C. Hajnówka Hajnówka
Wierzchowskie Białowieża Hajnówka Białowieża Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Dubicze C. Hajnówka Hajnówka
Borek Orla Hajnówka Orla Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Nowoberezowo Hajnówka Hajnówka
Chytra Orla Hajnówka Orla Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Nowoberezowo Hajnówka Hajnówka
Progale Orla Hajnówka Orla Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Nowoberezowo Hajnówka Hajnówka
Dubicze Osoczne Orla Orla Orla Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Nowoberezowo Hajnówka Hajnówka
Górne Orla Hajnówka Orla Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m)
Judzianka Orla Hajnówka Orla Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m)
Poryjewo Orla Hajnówka Orla Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m) Hajnówka (m)
Jagodniki Orla Orla Orla Hajnówka Hajnówka Hajnówka Hajnówka Dubicze C. Dubicze C. Dubicze C.
Istok Orla Orla Orla Hajnówka Hajnówka Hajnówka Dubicze C. Dubicze C. Dubicze C. Dubicze C.
Pasieczniki Duże Orla Orla Orla Hajnówka Hajnówka Hajnówka Dubicze C. Dubicze C. Hajnówka Hajnówka
Witowo Orla Orla Orla Hajnówka Hajnówka Hajnówka Dubicze C. Dubicze C. Dubicze C. Dubicze C.
Bachmat Orla Orla Orla Hajnówka Hajnówka Hajnówka Dubicze C. Dubicze C. Dubicze C. Dubicze C.
Kraskowszczyzna Orla Orla Orla Hajnówka Hajnówka Hajnówka Dubicze C. Dubicze C. Dubicze C. Dubicze C.
Pasieczniki Małe Orla Orla Orla Hajnówka Hajnówka Hajnówka Dubicze C. Dubicze C. Dubicze C. Dubicze C.
Długi Bród Białowieża Hajnówka Białowieża Białowieża Kleszczele Kleszczele Policzna Policzna Dubicze C. Dubicze C.
Jakubowo Białowieża Hajnówka Białowieża Białowieża Kleszczele Kleszczele Policzna Policzna Dubicze C. Dubicze C.
Krugłe Białowieża Hajnówka Białowieża Białowieża Kleszczele Kleszczele Policzna Policzna Dubicze C. Dubicze C.
Łozice Białowieża Hajnówka Białowieża Białowieża Kleszczele Kleszczele Policzna Policzna Hajnówka Hajnówka
Nikiforowszczyzna Białowieża Hajnówka Białowieża Białowieża Kleszczele Kleszczele Policzna Policzna Dubicze C. Dubicze C.
Piaski Białowieża Hajnówka Białowieża Białowieża Kleszczele Kleszczele Policzna Policzna Dubicze C. Dubicze C.
Starzyna Białowieża Hajnówka Białowieża Białowieża Kleszczele Kleszczele Policzna Policzna Dubicze C. Dubicze C.
Wiluki Białowieża Hajnówka Białowieża Białowieża Kleszczele Kleszczele Policzna Policzna Dubicze C. Dubicze C.
Wygon Białowieża Hajnówka Białowieża Białowieża Kleszczele Kleszczele Policzna Policzna Dubicze C. Dubicze C.
Zabagonie Białowieża Hajnówka Białowieża Białowieża Kleszczele Kleszczele Policzna Policzna Dubicze C. Dubicze C.
Nowosady Masiewo Hajnówka Masiewo Masiewo Hajnówka Hajnówka Hajnówka Łosinka Hajnówka Hajnówka
Dubińska Ferma Masiewo Hajnówka Masiewo Masiewo Hajnówka Hajnówka Hajnówka Łosinka Hajnówka Hajnówka
Golakowa Szyja Masiewo Hajnówka Masiewo Masiewo Hajnówka Hajnówka Hajnówka Łosinka Hajnówka Hajnówka
Olchowa Kładka Masiewo Hajnówka Masiewo Masiewo Hajnówka Hajnówka Łosinka Łosinka Hajnówka Hajnówka
Smolany Sadek Masiewo Hajnówka Masiewo Masiewo Hajnówka Hajnówka Hajnówka Łosinka Hajnówka Hajnówka
Sorocza Nóżka Masiewo Hajnówka Masiewo Masiewo Hajnówka Hajnówka Hajnówka Łosinka Hajnówka Hajnówka
Przechody Masiewo Hajnówka Masiewo Masiewo Hajnówka Hajnówka Hajnówka Łosinka Hajnówka Hajnówka
Zwodzieckie Masiewo Hajnówka Masiewo Masiewo Hajnówka Hajnówka Hajnówka Łosinka Hajnówka Hajnówka
Topiło Białowieża Białowieża Białowieża Białowieża Hajnówka Hajnówka Policzna Policzna Hajnówka Hajnówka
Borysówka Łosinka Łosinka Łosinka Narew Narew Narew Łosinka Łosinka Hajnówka Hajnówka
Rzepiska Łosinka Łosinka Łosinka Narew Narew Narew Łosinka Łosinka Hajnówka Hajnówka
Wasilkowo Łosinka Łosinka Łosinka Narew Narew Narew Łosinka Łosinka Hajnówka Hajnówka
Mochnate Orla Orla Orla Orla Orla Orla Czyże Czyże Hajnówka Hajnówka
Stare Berezowo Orla Orla Orla Orla Orla Orla Czyże Czyże Hajnówka Hajnówka

Struktura powierzchni

edytuj

Według danych z roku 2002[29] gmina Hajnówka ma obszar 293,15 km², w tym:

  • użytki rolne: 37%
  • użytki leśne: 56%

Gmina stanowi 18,05% powierzchni powiatu.

Demografia

edytuj

Dane z 30 czerwca 2014[5]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 3942 100 1972 50,03 1970 49,97
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
13,45
  • Piramida wieku mieszkańców gminy Hajnówka w 2014 roku[1].


 

Skład narodowościowy

edytuj

Zgodnie z wynikami Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku gmina wiejska Hajnówka była jedną z gmin, w których osoby narodowości polskiej stanowiły mniej niż połowę mieszkańców. Narodowość polską zadeklarowało wówczas 34,29% mieszkańców. Narodowość białoruską podało w tym samym czasie 65,47% ludności gminy[30].

Religia

edytuj

Większość mieszkańców gminy wyznaje prawosławie, na terenie gminy znajdują się trzy parafie prawosławne: w Nowoberezowie, w Orzeszkowie i w Dubinach. Katolicy i przedstawiciele innych wyznań należą do placówek duszpasterskich w Hajnówce.

 
Wjazd do gminy od strony Narewki.

Bielszczyzna, Borek, Borysówka, Chytra, Czyżyki, Dubicze Osoczne, Dubiny, Kotówka, Lipiny, Łozice, Mochnate, Nowoberezowo, Nowokornino, Nowosady, Orzeszkowo, Pasieczniki Duże, Postołowo, Puciska, Progale, Rzepiska, Stare Berezowo, Topiło, Trywieża, Wasilkowo, Wygoda[2].

Pozostałe miejscowości

edytuj

Bokówka, Dubińska Ferma, Golakowa Szyja, Majdan, Nieznany Bór, Olchowa Kładka, Olszyna, Pasieczniki-Stebki, Przechody, Sacharewo, Sawiny Gród, Skryplewo, Smolany Sadek, Sorocza Nóżka, Sosnówka, Wygon, Zwodzieckie, Podtrostyniec, Zatrostyniec[2].

Sąsiednie gminy

edytuj

Białowieża, Czyże, Dubicze Cerkiewne, Hajnówka, Narew, Narewka. Gmina sąsiaduje z Białorusią.

Przypisy

edytuj
  1. a b Gmina Hajnówka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  2. a b c Sołectwa i przysiółki Gminy Hajnówka. Urząd Gminy Hajnówka. [dostęp 2017-11-29].
  3. a b Urząd Statystyczny w Białymstoku
  4. Dz.U. z 1953 r. nr 46, poz. 223
  5. a b Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2014 r. Stanu w dniu 30 VI 2014. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2014, s. 85.
  6. Gmina Hajnówka (podlaskie) » mapy, GUS, nieruchomości, noclegi, szkoły, regon, kody pocztowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, tabele, edukacja, demografia, przedszkola, statystyki [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-01-26] (pol.).
  7. Dz.U. z 1929 r. nr 23, poz. 244
  8. Dz.U. z 1929 r. nr 65, poz. 503
  9. Dz.U. z 1930 r. nr 48, poz. 406
  10. Dz.U. z 1934 r. nr 70, poz. 675
  11. Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 49
  12. Dubicze Cerkiewne pozostało w gminie Orla
  13. Jemielity, Witold (1998) Podziały administracyjne powiatów bielskiego, siemiatyckigo i hajnowskiego w latach 1919-1990. "Studia Łomżyńskie", 9, 1998, s. 113-161
  14. Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
  15. Dz.U. z 1950 r. nr 51, poz. 472
  16. Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1951, nr 6, poz. 43
  17. Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1952, nr 3, poz. 15
  18. Dz.U. z 1952 r. nr 16, poz. 97
  19. a b Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1952, nr 6, poz. 34
  20. a b Nowa granica miasta i gminy Hajnówka biegła odtąd od punktu zetknięcia się granic gromad Górne i Chytra w kierunku północnym granicą gromady Chytra, a następnie granicą gruntów wsi Wygoda i Dolna do granicy gromad Dolna i Bielszczyzna; stąd granica skręcała w kierunku południowo-wschodnim i biegnie do gruntów wsi Dubiny, a następnie granicą gromad Dubiny i Lipiny do punktu jej zetknięcia się z granicą lasów państwowych.
  21. Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  22. Dz.U. z 1953 r. nr 41, poz. 192
  23. Dz.U. z 1953 r. nr 46, poz. 223
  24. Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
  25. Uchwała Nr XXI/72/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 9 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 stycznia 1973, Nr 1, Poz. 1).
  26. Dz.U. z 1977 r. nr 2, poz. 12
  27. Dz.U. z 1997 r. nr 116, poz. 742
  28. Dz.U. z 1998 r. nr 156, poz. 1026
  29. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  30. Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 w zakresie deklarowanej narodowości oraz języka używanego w domu. Deklaracje narodowościowe w gminach w 2002 r.. [dostęp 2016-06-29].