Hanna Petrynowska
Hanna Petrynowska z domu Żabińska ps. „Rana”, „Maria Rana” (ur. 23 lutego 1901[1] w Warszawie, zm. 28 sierpnia 1944 tamże) – polska doktor medycyny, pediatra, podczas okupacji niemieckiej (od 1940) i w powstaniu warszawskim szef sanitarny Samodzielnej Grupy AK PWB/17/S (Załoga Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych).
| Data i miejsce urodzenia |
23 lutego 1901 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 sierpnia 1944 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
Samodzielnej Grupy AK PWB/17/S |
| Stanowiska |
szef sanitarny Samodzielnej Grupy PWB/17/S |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Córka Józefa Żabińskiego i Heleny z domu Strzeszewskiej[2][3]. W 1918 ukończyła pensję panny Hewelkówny. W latach 1918-1924 studiowała na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskego. 6 grudnia 1924 uzyskała dyplom doktora wszech nauk lekarskich. W 1925 podjęła pracę jako lekarz rejonowy w Miejskiej Pomocy Lekarskiej i w Ubezpieczalni Społecznej. W 1940 została lekarzem zakładowym Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych (PWPW). Na tym stanowisku zastąpiła swojego męża, który został aresztowany przez Niemców[3]. Działała w konspiracji ZWZ-AK, w sanitariacie zlokalizowanym w PWPW, w grupie PWB-17 (Podziemnej Wytwórni Banknotów)[4]. W sierpniu 1944, po wybuchu powstania warszawskiego zorganizowała i prowadziła w piwnicach PWPW szpital polowy. Rano 28 sierpnia żołnierze niemieccy wtargnęli do gmachu PWPW. Wyniesienie ciężko rannych ze szpitala okazało się w tej sytuacji niemożliwe. Doktor Petrynowska dobrowolnie pozostała z nimi. Najprawdopodobniejsza wersja zdarzeń głosi, iż Niemcy zastali dr Petrynowską podczas wykonywania operacji. Kazali jej odejść od stołu operacyjnego, lecz ona odmówiła, odpowiadając, że odejdzie gdy skończy operację[5]. Żołnierze niemieccy zastrzelili doktor Petrynowską, a następnie sanitariuszki i 30 ciężko rannych powstańców. Nie ustalono dotychczas miejsca jej pochowania, istnieje jedynie grób symboliczny.
Jej mąż, dr Marian Petrynowski, przedwojenny lekarz zakładowy Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych, zginął w niemieckim obozie koncentracyjnym Mauthausen w 1940 roku. Jej brat Jan Żabiński był zoologiem i dyrektorem ZOO w Warszawie.
W dniu 2 sierpnia 2005 roku odsłonięta została tablica pamiątkowa poświęcona Hannie Petrynowskiej na ścianie jednego z budynków PWPW S.A., wykonana przez Annę i Krystiana Jarnuszkiewiczów[potrzebny przypis].
Ordery i odznaczenia edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Dane według: Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego, tom 6. Redaktor naukowy Piotr Rozwadowski. Dom Wydawniczy "Bellona", Warszawa 2004. ISBN 83-11-09586-8
- ↑ Olga Zbonikowska, Jan Żabiński (1897–1974) – zoolog, wizjoner, Polak, demokrata..., „Kosmos Problemy Nauk Biologicznych”, tom 69, nr 2 (327), Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika, 2020, s. 245.
- ↑ a b Powstańcze biogramy. Hanna Petrynowska. [w:] Muzeum Powstania Warszawskiego [on-line]. 1944.pl. [dostęp 2023-05-22].
- ↑ Szymon Nowak, Jan Żabiński „Franciszek”, Instytut Pamięci Narodowej, 2022, s. 29,30, ISBN 978-83-8229-426-2.
- ↑ Relacja Mariana Grabusińskiego, [w:] Archiwum Historii Mówionej [online], Muzeum Powstania Warszawskiego [dostęp 2020-10-18] (pol.).
Zobacz też edytuj
Linki zewnętrzne edytuj
- Hanna Petrynowska [online], Muzeum Powstania Warszawskiego [dostęp 2020-10-18] (pol.).