Hans Memling, Memlinc (ur. ok. 1435 w Seligenstadt, zm. 11 sierpnia 1494 w Brugii) – malarz niderlandzki niemieckiego pochodzenia, jeden z najważniejszych przedstawicieli wczesnego odrodzenia w Europie.

Hans Memling
Ilustracja
Autoportret, fragment z Tryptyku rodziny Donne
Miejsce urodzenia

Seligenstadt

Data i miejsce śmierci

11 sierpnia 1494
Brugia

Narodowość

niderlandzka

Dziedzina sztuki

malarstwo

Epoka

malarstwo renesansowe

Życiorys edytuj

Prawdopodobnie uczył się u Stephana Lochnera w Kolonii i u Rogiera van der Weydena w Brukseli. Od 1465 pracował w Brugii. W 1467 został członkiem gildii św. Łukasza w Brugii. W 1480 należał do najbogatszych mieszkańców tego miasta, prowadził pracownię, w której zatrudniał wielu uczniów i pomocników.

Pod koniec XVIII w. powstała legenda dotycząca jego osoby. Głosiła ona, iż Memling był żołnierzem armii Karola Śmiałego. Znaleziono go rannego na progu szpitala św. Jana (Sint-Janshospitaal) w Brugii. Aby odwdzięczyć się za otrzymaną opiekę artysta postanowił pozostać na usługach tej charytatywnej instytucji. Dzięki legendzie malarz zyskał dużą popularność wśród niemieckich romantyków na początku XIX w. Zaczęto mu wtedy przypisywać większość anonimowych dzieł szkoły niderlandzkiej.

Obrazy Memlinga nacechowane są liryzmem, spokojem, czystym i harmonijnym kolorytem oraz miękkim modelunkiem, manierą wysmuklania ciał i wielością szczegółów. Przy zachowaniu zdobyczy warsztatowych Jana van Eycka, jego malarstwo skłania się ku manieryczności i wytworności, kojarzącej się z „międzynarodowym gotykiem”. Dramatyzmem wyróżnia się ołtarz Sąd Ostateczny (1467-1471), wczesne dzieło artysty (obecnie w Muzeum Narodowym w Gdańsku). Jednym z ostatnich jego dzieł jest Relikwiarz św. Urszuli (1489) – drewniana skrzynka ozdobiona scenami z życia świętej i innymi miniaturami. Memling korzystał z doświadczeń mistrzów: van der Weydena, D. Boutsa, H. van der Goesa.

Malarz lubił sięgać do typu ikonograficznego zwanego Sacra Conversazione (święta rozmowa), który zrealizował m.in. w tryptyku Mistyczne zaślubiny św. Katarzyny. Stworzył także szereg innych ołtarzy: Trzech Króli (1479), Opłakiwania (1480), Św. Krzysztofa (1484), Męki Pańskiej (1491).

Do najlepszych dzieł o tematyce religijnej należą także wizerunki Madonny z Dzieciątkiem. Jego Madonny cechuje nastrój poetyckiej czułości i wdzięku oraz miłości macierzyńskiej (Zwiastowanie, Adoracja Madonny). W późniejszych latach poetyckość i wdzięk Madonn przekształciła się w konwencję pozbawioną życia. Malarz powtarzał podobne do siebie kompozycje, sadowiąc Madonnę osiowo na tronie z brokatowym zapleczem, ustawionym w renesansowej komnacie z puttami trzymającymi girlandy kwiatów i owoców (w latach 80. przeniknęły na Północ włoskie wzory).

Jednym z najsłynniejszych jego portretów jest wizerunek Martina van Nieuwenhove, stanowiący część dyptyku.

Dzieła malarza edytuj

Dzieła o tematyce religijnej edytuj

Tytuł obrazu Rok powstania Technika i wymiary Miejsce przechowywania Ilustracja
Políptyk d'Hulin de Loo 1463 olej na desce
60 × 74 cm
National Gallery of Art, Waszyngton,        
Ołtarz Sądu Ostatecznego 1467 - 1471[1] 242 × 360 cm Muzeum Narodowe w Gdańsku
Narodziny Chrystusa 1470 olej na desce
29 × 21,5 cm
Wallraf-Richartz-Museum & Fondation Corboud, Kolonia  
Tryptyk adoracji Marii 1470 olej na desce
95 × 271 cm
Prado, Madryt  
Tryptyk Jana Crabbego 1467-1470 olej na desce
78 x 63 (panel środkowy) x 83,3 x 26,7 (skrzydła)
Museo Civico  
Dyptyk św. Jana Chrzciciela i św. Weroniki ok. 1470/75[2] olej na desce
31,2 × 24,4 cm
National Gallery of Art w Waszyngtonie  
Męka Chrystusa ok. 1470 - 1471 olej na desce
56,7 × 92,2 cm
Galleria Sabauda Turyn  
Matka Boska ze Św. Antonim Pustelnikiem i modlącym się fundatorem 1472 olej na desce
93 × 55 cm
National Gallery of Canada Ottawa  
Ołtarz mistycznych zaślubin św. Katarzyny 1475/79 Muzeum Memlinga w Brugii  
Matka Boska z Chrystusem 1475[3] olej na desce
27,4 × 19,9 cm
National Gallery of Victoria, Melbourne  
Męczeństwo św. Sebastiana ok. 1475[4] 67,4 × 67,7 cm Królewskie Muzea Sztuk Pięknych, Bruksela  
Dyptyk z Granady 1475 olej na desce,
51,5 × 36,5 cm i 51,2 × 36,1 cm
Capilla Real de Granada  
Tryptyk rodziny Donne ok. 1478[5] olej na desce,
70,7 × 70,5 cm
National Gallery w Londynie  
Tryptyk Floreins ok. 1479 46.3 × 57.4 cm (panel centralny), 48.3 × 25 cm (lewy i prawy panel), Muzeum Memlinga  
Dyptyk Celliera 1470 – 1480 olej na desce
25.2 × 15.1 cm (lewy panel), 25.8 × 16 cm (prawy panel)
Luwr  
Zwiastowanie 1480–89[6] olej na desce (przeniesiony na płótno)
76,5 × 54,6 cm
Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork  
Tryptyk Adriaana Reinsa 1480 44 × 46 – 14 cm Muzeum Memlinga w Brugii  
Tryptyk Pagagnottiego 1480-1482 75,5 × 60 (kwatera środkowa), 57 × 17 (kwatery boczne) Muzeum Memlinga w Brugii  
Siedem radości Marii 1480 olej na desce
81 × 189 cm
Stara Pinakoteka, Monachium  
Dyptyk Madonny Różanej z św. Jerzym ok. 1490 olej na desce
43,3 × 31 cm
Stara Pinakoteka, Monachium  
Muzykujące Anioły 1480 olej na drzewie
165 × 230 cm
Królewskie Muzeum Sztuk Pięknych, Antwerpia  
Tryptyk Ucieczka z Egiptu 1480 olej na desce
50 × 29 cm
Sammlung Baronesse Goldschmidt-Rothschild Paryż  
Madonna z Dzieciątkiem i z jabłkiem 1480-1490 olej na płótnie
44 × 32 cm
Museu Nacional de Arte Antiga Lizbona  
Tryptyk Moreelów 1484 141 × 174 cm (część środkowa), 141 × 87 cm (skrzydła) Groeningemuseum w Brugii  
Tryptyk Marii z Dzieciątkiem 1485 69 × 47 cm (panel środkowy), 63,5 × 18,5 cm (skrzydła) Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu  
Tryptyk z Chicago 1485 olej na desce Art Institute of Chicago    
Dyptyk Maartena van Nieuwenhove 1487 52 x 41,5 cm Muzeum Memlinga w Brugii  
Tryptyk Benedetta Portinariego 1487 Gemäldegalerie, Uffizi  
Madonna Jacoba Floreinsa 1485 -1490 olej na desce Luwr  
Betszeba wychodząca z kąpieli ok. 1485[7] tempera i olej na desce Staatsgalerie, Stuttgart  
Relikwiarz świętej Urszuli 1489 Muzeum Memlinga w Brugii  
Ołtarz Męki Pańskiej 1491 205 × 170 75 cm St-Annen-Museum w Lubece  

Portrety edytuj

Tytuł obrazu Rok powstania Technika i wymiary Miejsce przechowywania Ilustracja
Portret mężczyzny z monetą olej na desce
29 × 21 cm
Królewskie Muzeum Sztuk Pięknych, Antwerpia  
Portrety Tommasa Portinari i Marii Baroncelli ok. 1470 Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork  ,  
Chrystus błogosławiący 1478 olej na panelu dębowym
36.5 × 26.7 cm
Norton Simon Museum  
Portret małżonków:Barbary Vlaenderbergh i Willema Moreel ok. 1482[4] 39 × 29 cm Królewskie Muzea Sztuk Pięknych, Bruksela  ,  
Portret mężczyzny z rodziny Lespinette pomiędzy 1485 a 1490 olej na drzewie
30.1 × 22.3 cm
Royal Picture Gallery Mauritshuis  
Portret mężczyzny z listem ok. 1480-1490 olej na desce
35 × 26 cm
Galeria Uffizi, Florencja  

Inne edytuj

  • Madonna krzewu różanegook.1490, olej na desce 43,3 × 31 cm, Stara Pinakoteka
  • Madonna tronująca z Dzieciątkiem - 1480-1490, olej na desce 66 × 46,5 cm, Gemäldegalerie Berlin
  • Próżność ziemska i wiecznego zbawieniatryptyk ok. 1485, Musee des beaux-Arts Strasburg;
  • Alegoria prawdziwej miłościdyptyk, 1485-1490, Metropolitan Museum Nowy Jork (lewa tablica), Museum Boymans van Beuningen Rotterdam
  • Tryptyk Ziemska marność i boskie zbawienie 1485

Przypisy edytuj

  1. Informacje o obrazie ze strony Muzeum Narodowego www.muzeum.narodowe.gda.pl .
  2. Informacje o obrazie ze strony National Gellery of Art www.nga.gov
  3. Informacje o obrazie ze strony National Gallery of Victoria www.ngv.vic.gov.au
  4. a b Informacje o obrazie ze strony Musées royaux des Beaux-Arts de Belgique www.opac-fabritius.be.
  5. Informacje o obrazie ze strony National Gallerywww.nationalgallery.org.uk.
  6. Informacje o obrazie ze strony Metropolitan Museum of Art www.metmuseum.org
  7. Informacje o obrazie ze strony Staatsgalerie www.staatsgalerie.de.

Bibliografia edytuj

  • Robert Genaille, Słownik malarstwa holenderskiego i flamandzkiego, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1975.
  • Sztuka świata, t. 5, Warszawa: Arkady, 1992, s. 322.