Hans Ulrich von Schaffgotsch

Hans Ulrich von Schaffgotsch, Jan Ulryk Schaffgotsch zwany Semperfrei "zawsze wolny" (ur. 1595 w Gryfowie Śląskim, zm. 23 lipca 1635 w Ratyzbonie) – dowódca wojsk habsburskich w wojnie trzydziestoletniej, generał cesarski w służbie Albrechta von Wallensteina.

Herb Schaffgotschów jako baronów

Główne linie rodu Schaffgotsch

Życiorys

Pochodził ze znanego na Śląsku szlacheckiego rodu Schaffgotschów. W młodości studiował w Tybindze, Altdorf bei Nürnberg i Lipsku. Po zwyczajowej w owym czasie podróży kawalerskiej po zachodniej Europie powrócił na Śląsk, gdzie w 1614 przejął ojcowskie dobra i majątki ze żmigrodzkim państwem stanowym na czele. Rok później, jako przedstawiciel śląskich stanów, posłował do Pragi na dwór królewski. Jego żoną została Barbara Agnieszka, córka Joachima Fryderyka, piastowskiego księcia legnicko-brzeskiego.

19 października 1633 został mianowany na stopień generała kawalerii.

Podczas wojny trzydziestoletniej pozostał najwierniejszym przyjacielem Wallensteina. Gdy Wallenstein w 1634 nawiązał tajne rokowania z protestantami, aby z ich poparciem zdetronizować Habsburgów i objąć władzę w Czechach, Schaffgotsch stanął po jego stronie. Nie opuścił przyjaciela nawet wtedy, gdy sprawa była właściwie przegrana, bo spisek wykryto, a Wallensteina skrytobójczo zamordowano. Mimo iż większość oficerów z armii Wallensteina poddała się cesarzowi, Schaffgotsch podniósł w Opawie bunt i wznosił antycesarskie okrzyki. Bunt został szybko stłumiony, a Hansa Ulryka Schaffgotscha zatrzymano i uwięziono w twierdzy kłodzkiej. Później przewieziono go do Wiednia, torturowano i więziono w coraz cięższych warunkach. Skazano go na karę śmierci, a dobra Schaffgotschów zostały w dużej części skonfiskowane. Egzekucję wykonano 23 lipca 1635 w Ratyzbonie.

Ród Schaffgotschów zdołał w późniejszych latach odzyskać względy cesarskie i część swoich majątków (m.in. zamek Chojnik), jednak niektóre z nich przeszły już na stałe w ręce innych rodów (np. Żmigród, przejęty przez Melchiora von Hatzfeldta).

Bibliografia

• A. Kuzio-Podrucki, Schaffgotschowie. Dzieje wielkiego rodu z Europy Środkowej, Katowice 2024, ISBN 978-8367152-61-7
• Arkadiusz Kuzio-Podrucki, Das Haus Schaffgotsch. Das wechselvolle Schicksal einer schlesischen Adelsdynastie, Tarnowskie Góry 2009, ISBN 978-83-61458-32-6
• Arkadiusz Kuzio-Podrucki, Schaffgotschowie. Zmienne losy śląskiej arystokracji, Bytom 2007, ISBN 978-83-923733-1-5 – info o książce na stronie: Śląska szlachta i arystokracja
• J. Krebs: Hans Ulrich Frhr. von Schaffgotsch. Ein Lebensbild aus der Zeit des 30-jähr. Krieges. Breslau 1890
• J. Krebs: Hans Ulrich Frhr. von Schaffgotsch, w: Allgemeine Deutsche Biographie. Bd. 30, s. 541.
• Antonio Schmidt-Brentano: Kaiserliche und k.k. Generale (1618-1815). Wiedeń: Austriackie Archiwum Państwowe, 2006.