Harbutowice (województwo małopolskie)
Harbutowice – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie myślenickim, w gminie Sułkowice w dolinie Harbutówki[4][5].
| wieś | |
 Harbutowice-Końcówka (2023) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
1800[2] |
| Strefa numeracyjna |
12 |
| Kod pocztowy |
32-440[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KMY |
| SIMC |
0336674 |
Położenie na mapie gminy Sułkowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu myślenickiego  | |
 49°48′52″N 19°46′58″E/49,814444 19,782778[1]
| |
W latach 1954–1968 wieś należała i była siedzibą władz gromady Harbutowice, po jej zniesieniu w gromadzie Sułkowice. W latach 1975–1998 w województwie krakowskim.
Położenie
edytujHarbutowice leżą w dolinie Harbutówki, na granicy dwóch mezoregionów geograficznych. Południowo-wschodnie zbocza doliny Harbutówki to stoki Pasma Babicy zaliczanego do Beskidu Makowskiego, północno-zachodnie to Wzgórza Lanckorońskie zaliczane do Pogórza Wielickiego[6]. Zachodnia granica Harbutowic biegnie w okolicach Przełęczy Sanguszki, drogą nr 956[7]. Miejscowość sąsiaduje z: Sułkowicami, Jasienicą, Trzebunią, Bieńkówką, Baczynem i Palczą.
Nazwa
edytujHarbutowice już od XIV w. kilkukrotnie zmieniały swoją nazwę.
| Rok | Nazwa |
|---|---|
| 1327 | Erbordi Villa |
| 1346 | Herbordi Villa |
| 1350–1351 | Cherborthi Villa |
| 1396 | de Harbotouicz |
| 1419 | Herbortowicze |
| 1443 | Harborthouicze |
| 1446 | Harbolthouicze |
| 1464 | Herbulthowicze |
| 1542 | Harbulthouicze |
| i wreszcie | Harbutowice |
Znaczenie nazwy można wytłumaczyć przy pomocy łaciny: herby – źdźbło, trawa, darń, zasiew, ziele, roślina herbesco – puszczać źdźbła, wschodzić; herbosus – obfity w trawę; villa – dwór wiejski, dobra wiejskie, wieś (zob. Słownik łacińsko-polski, Warszawa 1988). Zatem z dużą dozą prawdopodobieństwa wytłumaczymy nazwę Harbutowice: wieś obfita w rośliny[8].
Integralne części wsi
edytuj| przysiółek | Kozówka |
| części wsi | Banasiówka, Bargłówka, Batorówka, Bogdałówka, Budzoniówka,
Chalabówka, Chodników, Czoskówka, Celakówka, Drągówka, Dziurówka, Filipówka, Gacorówka, Golankówka, Guzikówka, Harnikówka, Jaworze, Kaniówka, Kijówka, Kluzikówka, Końcówka, Kozakówka, Kudówka, Latoniówka, Lebiedówka, Madejówka, Mertówka, Młynarzówka, Pagórek, Pukówka, Ruskówka, Spyrlówka, Szczerbakówka, Tondyrówka, Witkówka |
Zabytki
edytujObiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[9]:
- Kościół parafialny pw. Najświętszego Imienia Maryi i św. Michała Archanioła, otoczenie
Ludzie związani z Harbutowicami
edytujBruno Wyrobisz – kapłan rzymskokatolicki diecezji łuckiej na Wołyniu, społecznik, działacz oświatowy, w latach 1947–1952 dyrektor złożonej przez siebie szkoły w Harbutowicach, w latach 1947–1960 administrator tutejszej parafii[10].
Religia
edytujAtrakcje turystyczne
edytujW Harbutowicach jest wiele atrakcji turystycznych[11]:
- na Przełęczy Sanguszki stoi pomnik upamiętniający E.S. Sanguszkę, inicjatora budowy drogi z Harbutowic do Palczy przez tę przełęcz;
- po północnej stronie Przełęczy Sanguszki jest miejsce upamiętniające konfederatów barskich, którzy 23 maja 1771 r. stoczyli w jej okolicy bitwę z armia rosyjską generała Aleksandra Suworowa. Jest to bitwa pod Grobami. Poległo w niej ok. 300 konfederatów[12];
- konfederatów barskich poległych w bitwie pod Grobami pochowano na wzgórzu Groby. Jest tam obecnie kaplica pw. św. Michała;
- poniżej Przełęczy Sanguszki tuż przy drodze wojewódzkiej nr 956 znajduje się odrestaurowana kamienna studnia z 1912 r.[13];
- na stokach Pasma Babicy rosną szacowane na 600 do 2000 lat Cisy Raciborskiego;
- Rezerwat przyrody Las Gościbia;
- podczas II wojny światowej Harbutowice były punktem ruchu oporu. W 1944 r. były miejscem zimowego obozu oddziału „Surowiec” 23 Dywizji AK okręgu śląskiego, dowodzonego przez kpt. Gerarda Woźnicę ps. „Hardy”;
- we wsi działa Stacja Narciarska Szklana Góra Ski na północno-zachodnich zboczach Szklanej Góry.
Galeria zdjęć
edytuj-
Remiza strażacka -
Zabytkowa remiza strażacka na roli Pieronówka -
Kościół parafii rzymskokatolickiej z 1828 roku -
Cisy – jedne z najstarszych w Polsce
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 40815
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 349 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2015-04-01].
- ↑ Zarys historii parafii • Parafia Rzymskokatolicka pw. Najświętszego Imienia Maryi w Harbutowicach [online], Parafia Rzymskokatolicka pw. Najświętszego Imienia Maryi w Harbutowicach [dostęp 2020-10-24] (pol.).
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-09].
- ↑ Bruno Wyrobisz – ku pamięci. Ogrody Wspomnień. Cmentarz Internetowy [online], www.ogrodywspomnien.pl [dostęp 2023-06-07].
- ↑ Na podstawie tablicy informacyjnej i mapy zamontowanej w centrum Harbutowic.
- ↑ Władysław Konopczyński. Konfederacja Barska (1936–1938) ISBN 83-85218-07-6 (t. 1) ISBN 83-85218-06-8 (t. 2).
- ↑ Studnia w Harbutowicach [online], urzad.sulkowice.pl [dostęp 2021-12-30].