Harmonijka ustna

instrument muzyczny z grupy aerofonów

Harmonijka ustnainstrument muzyczny z grupy idiofonów języczkowych[1]. Dźwięk wydobywa się podczas ruchu powietrza w szczelinach, przy których znajdują się metalowe blaszki zwane stroikami (pot. języczkami), które wprawione w drgania wydają dźwięki zależne od ich długości. Harmonijka ustna była pierwszym instrumentem Jimiego Hendrixa[2].

Harmonijki ustne diatoniczne
Harmonijka ustna, „Oktawa wiedeńska”

Najstarszym przodkiem harmonijki jest instrument sheng, skonstruowany przez starożytnych Chińczyków około 3000 roku p.n.e. W Europie instrumenty stroikowe mają dużo skromniejszą historię. Pod koniec XVIII w. petersburski konstruktor organów Kirschnigk, zainspirowany grą Johanna Wildego (1689–1762) na shengu zbudował organy, w których najwyższy rejestr wyposażył w stroiki przelotowe, zamiast tradycyjnych piszczałek. W 1792 współpracownik Kirschnigka, szwedzki organmistrz Georg Christoffer Rackwitz zbudował orchestrion dla Georga Josepha Voglera (1749–1814), kompozytora i wirtuoza organów. Podczas podróży koncertowych po całej Europie Vogler przyczynił się do popularyzacji instrumentów ze stroikami przelotowymi.

W 1804 powstał pierwszy samodzielny instrument stroikowy – panharmonikon, na który pierwszy utwór skomponował Ludwig van Beethoven.

Rozkład dźwięków na harmonijce diatonicznej
strój Richtera, w tonacji C

(wydech) C E G C E G C E G C (blow)
(kanał) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 (hole)
(wdech) D G H D F A H D F A (draw)

Oznaczenia oktaw na diagramie:

C CI CII CIII CIIII

Przypisy edytuj

  1. harmonijka ustna, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-07-30].
  2. Charles R. Cross: Pokój pełen luster. Biografia Jimiego Hendriksa. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2005, s. 38. ISBN 978-83-245-9265-4. (pol.).

Linki zewnętrzne edytuj