Hasan Rouhani (pers. ‏حسن روحانی‎, trl. Ḩasan Rowḩāni; ur. 12 listopada 1948 w Sorche w ostanie Semnan) – irański polityk, deputowany do Islamskiego Zgromadzenia Konsultatywnego w latach 1980–2000 i jego wiceprzewodniczący w latach 1992–2000. Członek Najwyższej Rady Bezpieczeństwa Narodowego oraz Zgromadzenia Ekspertów, doradca dwóch prezydentów Iranu. Zwyciężył w wyborach prezydenckich w 2013 roku. Prezydent Iranu od 3 sierpnia 2013 do 3 sierpnia 2021.

Hasan Rouhani
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

12 listopada 1948
Sorche

7. Prezydent Islamskiej Republiki Iranu
Okres

od 3 sierpnia 2013
do 3 sierpnia 2021

Przynależność polityczna

Umiarkowana Partia Rozwojowa

Poprzednik

Mahmud Ahmadineżad

Następca

Ebrahim Ra’isi

podpis
Odznaczenia
Order Zwycięstwa I klasy (Iran)
Hasan Rouhani i Władimir Putin. (2014)

Życiorys edytuj

Działał w religijnej opozycji przeciwko rządom szacha Mohammada Rezy Pahlawiego[1]. Uzyskał zarówno wykształcenie świeckie, jak i religijne – kształcił się w szyickim seminarium duchownym (hauzie) w Komie[2], a ponadto ukończył studia licencjackie w zakresie prawa na Uniwersytecie w Teheranie[3]. Następnie studiował prawo na Glasgow Caledonian University w Wielkiej Brytanii (studia magisterskie)[3]; Iran opuścił w 1978 razem z Ruhollahem Chomejnim w związku ze swoim zaangażowaniem politycznym[2]. Następnie doktoryzował się z zakresu prawa konstytucyjnego na tej samej uczelni. Został wykładowcą na Uniwersytecie w Teheranie, a także autorem około stu książek i publikacji naukowych oraz redaktorem w kilku czasopismach naukowych, m.in. w czasopiśmie Rahbord (Strategia) oraz w kwartalnikach Foreign Relations i Iranian Review of Foreign Affairs[3].

W końcowym okresie wojny iracko-irańskiej był zastępcą dowódcy irańskich sił zbrojnych, które to stanowisko sprawował Ali Akbar Haszemi Rafsandżani, jego polityczny mentor i patron[4].

W latach 1980–2000 sprawował mandat deputowanego do Islamskiego Zgromadzenia Konsultatywnego (Madżles). Sprawował go łącznie przez pięć kadencji parlamentarnych. W parlamencie drugiej i trzeciej kadencji pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Obrony, a w latach 1992–2000 funkcję wiceprzewodniczącego Madżlesu oraz przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych (czwarta i piąta kadencja)[3].

W latach 1989–2005 zajmował stanowisko sekretarza w Najwyższej Radzie Bezpieczeństwa Narodowego. Dodatkowo w 1989 r. został w niej przedstawicielem Najwyższego Przywódcy. W latach 1989–1997 oraz 2000–2005 pełnił funkcję doradcy ds. bezpieczeństwa narodowego prezydenta Iranu. W 2000 r. wszedł w skład Zgromadzenia Ekspertów. W 1992 r. został przewodniczącym Centrum Studiów Strategicznych[3]. W latach 2003–2005 był przewodniczącym zespołu irańskich negocjatorów w rozmowach dotyczących irańskiego programu nuklearnego[1]. Odszedł ze stanowiska wskutek konfliktu z prezydentem Mahmudem Ahmadineżadem[5].

W czasie protestów w Iranie po wyborach prezydenckich w 2009 r. skrytykował władze za odmawianie społeczeństwu prawa do pokojowych demonstracji. W kolejnych wyborach prezydenckich 14 czerwca 2013 był jednym z sześciu kandydatów na tenże urząd. W czasie kampanii wyborczej przedstawiał się jako polityk o umiarkowanych poglądach i zwolennik reform. Zobowiązywał się do uwolnienia więźniów politycznych i poszanowania swobód obywatelskich[6], rozszerzenia zakresu praw kobiet i wolności słowa[2]. Uzyskał poparcie od dwóch byłych prezydentów, Alego Akbara Haszemiego Rafsandżaniego, który przez wiele lat patronował jego karierze politycznej[5], oraz Mohammada Chatamiego[7].

Wybory prezydenckie wygrał w pierwszej turze, uzyskując 50,7% głosów[2]. 3 sierpnia 2013 został zaprzysiężony na urząd[1]. W okresie sprawowania przez niego urzędu, w lipcu 2015, zostało zawarte porozumienie atomowe pomiędzy Iranem z sześcioma mocarstwami[4].

W 2017 r. wygrał w pierwszej turze kolejne wybory prezydenckie, uzyskując reelekcję. Zdobył 57,5% głosów i pokonał głównego kontrkandydata konserwatywnego Ebrahima Ra'isiego[8]. Urząd prezydenta zakończył 3 sierpnia 2021[9].

Jest muzułmańskim szyickim duchownym[6], żonaty, ma czworo dzieci.

Przypisy edytuj

  1. a b c Hassan Rouhani takes over as Iran president, „BBC News”, 3 sierpnia 2013 [dostęp 2017-01-09] (ang.).
  2. a b c d Axworthy M.: Revolutionary Iran. A History of the Islamic Republic. London: Penguin Books, 2014, s. 426-427. ISBN 978-0-14-104623-5.
  3. a b c d e Dr. Hassan Rouhani. csr.ir. [dostęp 2013-06-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-19)]. (ang.).
  4. a b Axworthy M.: Revolutionary Iran. A History of the Islamic Republic. London: Penguin Books, 2014, s. 428-429. ISBN 978-0-14-104623-5.
  5. a b Axworthy M.: Revolutionary Iran. A History of the Islamic Republic. London: Penguin Books, 2014, s. 384-385. ISBN 978-0-14-104623-5.
  6. a b Gajda J.: Nowy prezydent Islamskiej Republiki Iranu. Fae.pl, 27 czerwca 2013. [dostęp 2014-03-01]. (pol.).
  7. Profile: Hassan Rouhani. BBC News, 15 czerwca 2013. [dostęp 2013-06-15]. (ang.).
  8. Hassan Rouhani wins Iran's presidential election, aljazeera.com [dostęp 2017-05-21].
  9. Ebrahim Raisi zaprzysiężony na prezydenta Iranu. bankier.pl, 5 sierpnia 2021. [dostęp 2021-08-06].