Helena Paderewska
Helena Maria Paderewska z domu Rosen, primo voto Górska[1] (ur. 1 sierpnia 1856[2] w Warszawie, zm. 16 stycznia 1934 w Riond-Bosson) – polska działaczka społeczna, żona kompozytora i premiera Ignacego Jana Paderewskiego.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Małżonka premiera Rzeczypospolitej Polskiej | |
| Okres |
od 16 stycznia 1919 |
| Małżonek | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
| |
Pochodzenie i rodzina
edytujPochodziła z rodziny spolonizowanych inflanckich Niemców, rodziny baronów Rosen. Była córką Władysława i Zofii z Taubow[2]. Jej pierwszym mężem był skrzypek Władysław Górski (1846-1899)[3], z którym miała syna. Przez lata żyła w konkubinacie z przyszłym drugim mężem Ignacym Janem Paderewskim i opiekowała się Alfredem - jego sparaliżowanym synem z pierwszego małżeństwa z Antoniną Korsak. W 1895 r. podjęła starania w Warszawie o unieważnienie pierwszego małżeństwa z Górskim. Jej adwokaci podnieśli dwie przyczyny: brak zgody jej ojca na małżeństwo (była niepełnoletnia) oraz ślub w parafii, do której nie należało żadne z małżonków[4].
Kiedy próby unieważnienia małżeństwa powiodły się, 31 maja 1899[5] poślubiła wdowca Paderewskiego, który w okresie od 16 stycznia do 9 grudnia 1919 r. sprawował funkcję premiera II RP. Zgodnie z opinią wielu osób ówczesnej epoki Helena Paderewska wywierała duży wpływ na politykę męża[6].
Działalność społeczna
edytujW okresie I wojny światowej organizowała pomoc dla ofiar wojny w Polsce, jak i dla żołnierzy Armii Polskiej we Francji[7]. Była inicjatorką powołania Polskiego Białego Krzyża i od 1919 r. była przewodniczącą jego Rady Naczelnej[6]. Ponadto była współzałożycielką Towarzystwa Pomocy dla Inteligencji, fundatorką szkoły dla dziewcząt w Julinie.
Razem z mężem przyjechała do Poznania 26 grudnia 1918 roku, a następnego dnia w imieniu Paderewskiego (który był wówczas chory) przemówiła do pochodu 23 tysięcy dzieci ze wszystkich poznańskich parafii, który stanął przed hotelem Bazar. Podkreślała rolę jaką odegrał strajk dzieci wrzesińskich. Dzieci w odpowiedzi miały krzyczeć "Niech żyje Paderewski i Pani Paderewska".[8]
18 stycznia 1919 pod jej patronatem obradowały wszystkie istniejące na ziemiach polskich organizacje, które kierowały się w swoich działaniach ideałami Czerwonego Krzyża. W wyniku tego spotkania zostało utworzone Polskie Towarzystwo Czerwonego Krzyża. Wkrótce rząd zatwierdził jego statut, a kilka miesięcy później – po rezygnacji prezesa Pawła Sapiehy – Paderewska została prezesem PCK. Funkcję tę pełniła do 1926. Wspierała również polską YWCA, była honorowym członkiem Związku Polek w Ameryce.
W 1921 została odznaczona przez papieża Benedykta XV krzyżem Pro Ecclesia et Pontifice[9].
Śmierć
edytujHelena Paderewska pod koniec życia poważnie chorowała. Z tego powodu Ignacy Paderewski odwołał swoje zimowe tournée po Stanach Zjednoczonych. Helena Paderewska zmarła 16 stycznia 1934 r. w posiadłości Paderewskich Riond-Bosson w Tolochenaz koło Morges w Szwajcarii. Została pochowana na cmentarzu w Montmorency pod Paryżem obok syna Ignacego Paderewskiego – Alfreda (1880–1901). Przygnębiony śmiercią Paderewski miał powiedzieć (w styczniu 1934 r.), że chce być w przyszłości z nimi pochowany[10].
Przypisy
edytuj- ↑ Piotr Majewski, Posłowie i Senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939. Słownik biograficzny, tom IV M-P, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa, 2009, s. 307
- ↑ a b Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Przemienienia Pańskiego w Warszawie. Akt urodzenia 79/1870
- ↑ Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej Przemienienia Pańskiego w Warszawie. Akt małżeństwa 69/1874
- ↑ Sławomir Koper, Życie prywatne elit Drugiej Rzeczypospolitej, Bellona 2011, s. 188-189.
- ↑ Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej św. Jana Chrzciciela w Warszawie. Akt małżeństwa 7/1931
- ↑ a b Leksykon Historii Polski z 1995, s. 543
- ↑ Helena Paderewska, Paderewski: The Struggle for Polish Independence (1910-1920), ed. Ilias Chrissochoidis (Stanford, Brave World, 2015), s. 130-134.
- ↑ Pobyt Paderewskiego, hołd dzieci poznańskich, [w:] Kurier Poznański 1918.12.28 R.13 nr 297, 28 grudnia 1918 [dostęp 2023-01-02] (pol.).
- ↑ Ks. Zygmunt Kaczyński. Ś. p. Helena Paderewska. „Kurier Warszawski”, s. 10-11, Nr 17 z 18 stycznia 1934.
- ↑ M. Drozdowski, Ignacy Jan Paderewski. Pianista, kompozytor, mąż stanu, Wydawnictwo DiG, Warszawa, 2001, s. 115
Bibliografia
edytuj- Helena Paderewska. Nekrolog. „Kurier Warszawski”, s. 7, Nr 17 z 18 stycznia 1934.
- Ks. Zygmunt Kaczyński. Ś. p. Helena Paderewska. „Kurier Warszawski”, s. 10-11, Nr 17 z 18 stycznia 1934.