Henryk Żeglarz

Henryk Żeglarz
	Infant Portugalii
	Książę Viseu
Okres	od 1415; do 13 listopada 1460
Poprzednik	-
Następca	Ferdynand Aviz
	Wielki mistrz Zakonu Rycerzy Chrystusa
Okres	od 25 maja 1420; do 13 listopada 1460
Poprzednik	Nuno Rodrigues
Następca	Alfons V Afrykańczyk
	Dane biograficzne
Dynastia	Avis
Data i miejsce urodzenia	4 marca 1394 ; Porto
Data i miejsce śmierci	13 listopada 1460 ; Sagres
Miejsce spoczynku	Klasztor Matki Boskiej Zwycięskiej w Batalha
Ojciec	Jan I Dobry
Matka	Filipa Lancaster
Rodzeństwo	Blanka; Alfons; Edward I; Piotr; Izabela Aviz; Blanka; Jan; Ferdynand
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Henryk Żeglarz (port. Dom Henrique o Navegador; ur. 4 marca 1394 w Porto, zm. 13 listopada 1460 w Sagres) – infant, trzeci syn króla Portugalii Jana I Dobrego i Filipy Lancaster. Uważany za twórcę portugalskiego imperium kolonialnego.

W 1415 otrzymał tytuł księcia Viseu i pana Covilhã, a 25 maja 1420 roku został wielkim mistrzem Zakonu Rycerzy Chrystusa^[1]. Był patronem rozwoju floty portugalskiej i odkryć geograficznych. Założył szkołę nawigacji w Lizbonie. Zachęcał żeglarzy do wykorzystywania osiągnięć nauk, zwłaszcza matematyki. Sprowadzał do Portugalii muzułmańskich i żydowskich uczonych, którzy specjalizowali się w tworzeniu map i technice żeglarskiej^[2].

Przydomek Żeglarz nadał mu angielski historyk w XIX wieku. Henryk w rzeczywistości nie był zawodowym żeglarzem, odwiedził północną Afrykę zaledwie 3 razy w przeciągu całego swojego życia. Wyprawy sponsorowane i nadzorowane przez Henryka przyniosły jednak imponujące rezultaty. Głównym celem wypraw było zyskanie przewagi nad sąsiednimi krajami muzułmańskimi i uzyskanie dostępu drogą morską do szlaków handlu złotem^[2].

W 1419 roku zasiedlono Maderę, w latach 1427-1450 Azory, w latach 1450-1460 Wyspy Zielonego Przylądka. Do budowanych na wyspach osad przewożono bydło hodowlane, które rozmnażało się bardzo szybko w dzikich warunkach. Uprawiano oliwki, zboża i wino. Próbowano również wprowadzić uprawę trzciny cukrowej. Osady na wyspach stawały się punktami wyjścia dla coraz dalszych wypraw morskich^[2].

Utworzono również liczne osady wzdłuż zachodniego wybrzeża Afryki:

Arkin (wyspa) – 1443
Ceuta – 1415
Rio de Oro – 1436^{[potrzebny przypis]}
Senegal – 1444^[2]

Osada w Arkin została stworzona przy szlaku handlowym prowadzącym przez Saharę, by pozyskiwać złoto, przyprawy i niewolników^[2]. Henryk udzielał kupcom licencji na handel, w zamian za wysokie opłaty. Kupcom często łatwiej i korzystniej było zakupić niewolników niż złoto. Handlowano często z muzułmańskimi kupcami, którzy operowali wówczas na terenie Afryki. Za niewolników płacono szklanymi paciorkami, odzieżą, końmi czy solą. Portugalscy kupcy zatrudniali niektórych niewolników do pracy w swoich osadach, innych przywozili do Europy i tam sprzedawali, jeszcze innych sprzedawali w Afryce w zamian za złoto^[2].

Henryk poszukiwał aprobaty papieża dla swoich wypraw i uzyskał ją w postaci serii bull od papieża. Dokumenty ogłaszały, że wyprawy żeglarzy Henryka stanowią krucjatę i mają szerzyć wiarę chrześcijańską, zakładać osady i kolonizować nowe ziemie. Papież aprobował również pozyskiwanie niewolników, pod warunkiem że dzieje się to w celu nawrócenia ich na chrześcijaństwo^[2].

Legenda portugalska głosi, iż król polski, Władysław III Warneńczyk, przeżył bitwę pod Warną, by następnie pod mianem Henrique Alemao − rycerza św. Katarzyny z góry Synaj − osiąść w posiadłości Madalena do Mar na portugalskiej Maderze, którą miał mu podarować właśnie książę Henryk Żeglarz. Tam miał się ożenić, doczekać syna i zginąć na morzu w wieku ponad 40 lat^[3]^[4].

Przypisy edytuj

↑ João Silva de Sousa, O Infante D. Henrique, 1394-1460 O Portal da História, 2015.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Robin Blackburn: The making of New World slavery: from the Baroque to the modern, 1492 - 1800. London: Verso, 2010, s. 99-107, seria: Verso world history series. ISBN 978-1-84467-631-6.
↑ Tak m.in. João Reis Gomes (1941), João C.D.Nacimento (1934), Conego Homen (1934), Alberto Artur Sarmento (1953) i in.
↑ śródtytuł Wojna z Turcją w haśle Władysław III Warneńczyk

Linki zewnętrzne edytuj

Henryk Żeglarz w bazie Notable Names Database (ang.)
Krytyczna, anotowana biografia Henryka Żeglarza. thornr.demon.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-02)].

[1] João Silva de Sousa, O Infante D. Henrique, 1394-1460 O Portal da História, 2015.

[blc-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Robin Blackburn: The making of New World slavery: from the Baroque to the modern, 1492 - 1800. London: Verso, 2010, s. 99-107, seria: Verso world history series. ISBN 978-1-84467-631-6.

[3] Tak m.in. João Reis Gomes (1941), João C.D.Nacimento (1934), Conego Homen (1934), Alberto Artur Sarmento (1953) i in.

[4] śródtytuł Wojna z Turcją w haśle Władysław III Warneńczyk

[1]

[2]

[3]

[4]