Wikipedia

Henryk Wendrowski

oficer służb specjalnych PRL, dyplomata

Henryk Wendrowski ps. „Zygmunt”, „Kos” (ur. 28 grudnia 1915?/10 stycznia 1916 w Saratowie[1], zm. 19 marca 1997 w Warszawie[2]) – funkcjonariusz aparatu bezpieczeństwa i wywiadu PRL, ambasador PRL w Danii i Islandii.

Henryk Wendrowski
Zygmunt, Kos
Ilustracja
pułkownik SB pułkownik SB
Data i miejsce urodzenia

10 stycznia 1916
Saratów, gubernia saratowska, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

19 marca 1997
Warszawa

Formacja

Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego
Komitet ds. Bezpieczeństwa Publicznego
Służba Bezpieczeństwa

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (1943–1989)
Henryk Wendrowski
Data i miejsce urodzenia

10 stycznia 1916
Saratów

Data śmierci

19 marca 1997

Ambasador PRL w Danii
Okres

od 17 września 1968
do 13 września 1973

Poprzednik

Romuald Poleszczuk

Następca

Stanisław Pichla

Multimedia w Wikimedia Commons
Grób Henryka Wendrowskiego na cmentarzu Komunalnym Północnym w Warszawie

Życiorys edytuj

Był synem Hugona Wendrowskiego (1890–1946) i Zofii Wendrowskiej z d. Iżel (1897–1973). Jego ojciec był pracownikiem kolei, matka prowadziła gospodarstwo domowe. Miał dwoje rodzeństwa, Edwarda (ur. 1919) i Lucynę (ur. 1925)[3].

Od 1919 mieszkał z rodziną w Białymstoku. Tam w 1930 ukończył szkołę powszechną, w 1935 Państwowe Seminarium Nauczycielskie Męskie im. Króla Zygmunta Augusta. Od 1937 pracował jako nauczyciel, najpierw w Nowym Dworze koło Grodna, następnie jako kierownik szkół w Dubrowsku i Brodnicy[3]. W sierpniu 1939 uzyskał stopień kaprala podchorążego w 39 Pułku Piechoty Strzelców Lwowskich, nie brał udziału w działaniach wojennych we wrześniu 1939[4]. Od października 1939 do czerwca 1941 pracował jako nauczyciel w miejscowości Kołodzież, znajdującej się pod okupacją sowiecką[4]. Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Białegostoku pracował jako robotnik[5].

Prawdopodobnie od 1941 uczestniczył w działaniach konspiracyjnych, jako szef komórki legalizacyjnej w Komendzie Okręgu VIII Białystok Polskiej Organizacji Zbrojnej, w marcu 1942 został żołnierzem Armii Krajowej, używał pseudonimów „Narbutt”, „Kos” i „Nawrot”. 1 lipca 1942 został kierownikiem legalizacji Oddziału II Komendy Okręgu AK Białystok, we wrześniu 1942 awansowany do stopnia plutonowego podchorążego[5]. Pod koniec 1943 zatrzymany na kilka dni przez Niemców, następnie wyjechał z Białegostoku i ukrywał się we wsiach w okolicach Knyszyna. W 1944 został kierownikiem komórki legalizacji w Inspektoracie V AK Białystok-Sokółka[6]. 17 sierpnia 1944 został aresztowany przez władze sowieckie i zgodził się na współpracę, pomagając w dekonspiracji członków AK z Okręgu i Inspektoratu Białystok[7].

W marcu 1945 został członkiem Polskiej Partii Robotniczej, pracował w Komitecie Powiatowym w Białymstoku[8]. We wrześniu 1945 został funkcjonariuszem Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Olecku, na stanowisku starszego referenta. Z dniem 1 kwietnia 1946 został p.o. szefa tej placówki, 29 czerwca 1946 awansowano go do stopnia podporucznika[8]. W praktyce nie wykonywał przez większą część czasu swoich obowiązków, pracując bezpośrednio dla Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. W związku z tym w sierpniu 1946 został przeniesiony do dyspozycji szefa Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Białymstoku. Został zaangażowany w akcję przeciwko oddziałowi NSZ, dowodzonemu przez Henryka Flame. Dla swojego uwiarygodnienia współtworzył na Śląsku fikcyjne struktury okręgu NSZ, tzw. Śląskie Siły Zbrojne[9]. Występując wobec niego jako oficer NSZ, kapitan „Lawina” podporządkował sobie ten oddział i wydał mu rozkaz przerzutu z okolic Baraniej Góry na Dolny Śląsk. W wyniku tej operacji ponad stu żołnierzy zostało zamordowanych w kilku miejscach na Opolszczyźnie[10]. Po zakończeniu tej akcji, od października 1946 pracował jako starszy referent sekcji 2 Wydziału III Departamentu III MBP, w listopadzie 1946 został awansowany do stopnia porucznika, od 1 marca 1947 kierował swoją sekcją, od sierpnia 1947 kierował sekcją 2 Wydziału II Departamentu III[11]. W pierwszej połowie 1947 uczestniczył jako przedstawiciel MBP w rozmowach z członkami Okręgu WiN Białystok[11].

Uczestniczył w kolejnych akcjach przeciw podziemiu antykomunistycznemu. W 1947 podając się za przedstawiciela „okręgu NSZ” nawiązał kontakt z ks. Rudolfem Marszałkiem. Brał też udział w wymierzonej przeciwko Zrzeszeniu WiN Operacji Cezary. Podawał się za szefa informacji V Komendy WiN. W lipcu 1948 został awansowany do stopnia majora. Dla uniknięcia dekonspiracji w maju 1949 przeszedł na etat niejawny, a w lutym 1950 formalnie przeniesiony w stan nieczynny[12]. Po zakończeniu w grudniu 1952 operacji Cezary przez dłuższy czas rozważano jego powrót do służby jawnej. Ostatecznie, z dniem 17 grudnia 1953 został naczelnikiem Wydziału III Departamentu III MBP (od 1 stycznia 1955 Komitetu do spraw Bezpieczeństwa Publicznego). Od 7 grudnia 1955 do 10 maja 1956 był wicedyrektorem Departamentu III[13]. Od 28 listopada 1956 do 1 lipca 1958 był naczelnikiem Wydziału IX, od lipca 1958 do 1 maja 1961 naczelnikiem Wydziału VIII (był to ten sam wydział ze zmienionym numerem)[14], od 4 maja 1961 naczelnikiem Wydziału III Departamentu I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[13]. W 1957 został awansowany do stopnia podpułkownika, w 1959 ukończył studia na Wydziale Dyplomatyczno-Konsularnym Szkoły Głównej Służby Zagranicznej[15].

Od 15 maja 1962 pracował w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, początkowo jako wicedyrektor, a od 1 stycznia 1963 dyrektor Departamentu Łączności. Od lutego 1965 do marca 1966 był przedstawicielem Polski w Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli. Następnie został radcą ministra w Departamencie V MSZ, od 1 grudnia 1966 był dyrektorem Departamentu Konsularnego MSZ. Z dniem 7 sierpnia 1968 otrzymał w stopniu pułkownika emeryturę milicyjną[15].

Od lipca 1968 do lipca 1973 był ambasadorem PRL w Danii, od 1975 dyrektorem Departamentu Konsularnego MSZ, od 1979 do listopada 1981 ambasadorem PRL w Islandii. Następnie przeszedł na emeryturę[16].

Został pochowany na Cmentarzu Północnym w Warszawie[17].

Odznaczenia edytuj

Według[2]:

Przypisy edytuj

  1. ↑ Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej [online], bip.ipn.gov.pl [dostęp 2021-07-17] (ang.).
  2. ↑ a b Surdej 2021 ↓, s. 86.
  3. ↑ a b Surdej 2021 ↓, s. 65.
  4. ↑ a b Surdej 2021 ↓, s. 66.
  5. ↑ a b Surdej 2021 ↓, s. 67.
  6. ↑ Surdej 2021 ↓, s. 68.
  7. ↑ Surdej 2021 ↓, s. 69.
  8. ↑ a b Surdej 2021 ↓, s. 72.
  9. ↑ Surdej 2021 ↓, s. 74–75.
  10. ↑ Surdej 2021 ↓, s. 74.
  11. ↑ a b Surdej 2021 ↓, s. 78.
  12. ↑ Surdej 2021 ↓, s. 80–81.
  13. ↑ a b Surdej 2021 ↓, s. 84–85.
  14. ↑ Witold Bagieński Wywiad cywilny Polski ludowej w latach 1945–1961. Tom 2, wyd. IPN, Warszawa 2017, s. 472, 475.
  15. ↑ a b Surdej 2021 ↓, s. 85.
  16. ↑ Surdej 2021 ↓, s. 85–86.
  17. ↑ Wyszukiwarka cmentarna – warszawskie cmentarze.

Bibliografia edytuj

  • Mirosław Surdej: Henryk Wendrowski. w: Oblicza zdrady?. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2021. ISBN 978-83-8229-068-4.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Henryk_Wendrowski&oldid=72393752”