Henryka Krzywonos
Henryka Krystyna Krzywonos-Strycharska z domu Januszkiewicz (ur. 27 marca 1953 w Olsztynie) – polska działaczka opozycji w okresie PRL, sygnatariuszka porozumień sierpniowych, posłanka na Sejm VIII kadencji.
| ||
| ||
| Data i miejsce urodzenia | 27 marca 1953 Olsztyn | |
| Stanowisko | posłanka na Sejm VIII kadencji (od 2015) | |
| Odznaczenia | ||
   
| ||
.jpg)
Spis treści
Życiorys
Okres PRL
Od 1973 do 1978 pracowała jako motornicza w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym Oddział Komunikacji Miejskiej Tramwajowej w Gdańsku. Później była zatrudniona w Stoczni Gdańskiej, na stanowisku operatora urządzeń dźwigowych, jednak już w 1979 powróciła do poprzedniego miejsca pracy[1].
15 sierpnia 1980 w pobliżu Opery Bałtyckiej zatrzymała prowadzony przez siebie tramwaj[2][3]. Zdarzenie to bywa określane jako początek strajku gdańskiej komunikacji publicznej w okresie wydarzeń sierpniowych[3]. Według niektórych świadków zdarzeń już w godzinach rannych na swoje trasy nie wyjechała część kierowców autobusów, zatem Henryka Krzywonos przyłączyła się do trwającego już strajku[4]. Została następnie przedstawicielem WPK w Międzyzakładowym Komitecie Strajkowym[4], weszła w skład jego prezydium[1].
16 sierpnia, po podpisaniu w Stoczni Gdańskiej porozumienia z dyrekcją i ogłoszeniu przez Lecha Wałęsę końca strajku, wraz z Aliną Pienkowską, Anną Walentynowicz i Ewą Osowską zatrzymywała na bramach robotników opuszczających stocznię, co zapobiegło zakończeniu strajku[3][5][6].
31 sierpnia znalazła się wśród sygnatariuszy porozumień sierpniowych, wkrótce została odwołana z prezydium MKZ Gdańsk przez komitet założycielski NSZZ „Solidarność” w jej zakładzie pracy[1].
W stanie wojennym zajmowała się pomocą internowanym, była też kolporterką wydawnictw podziemnych. Była represjonowana, objęta nakazem opuszczenia Gdańska i pozbawiona możliwości zatrudnienia. Korzystała wówczas ze wsparcia różnych osób, w tym księdza Henryka Jankowskiego[1]. Podczas jednej z rewizji została dotkliwie pobita, na skutek czego straciła ciążę[7][8].
III RP
Od 1994 do czasu przejścia na emeryturę (w 2009) prowadziła rodzinny dom dziecka w Gdańsku[5], wychowując wraz z mężem łącznie dwanaścioro dzieci[7]. Od 1995 należała do Unii Wolności[9]. W wyborach w 2002 startowała rady miasta w Gdańsku z Obywatelskiego Komitetu Bogdana Borusewicza[10].
W 2004 ukończyła Centrum Kształcenia Ustawicznego dla Dorosłych w Gdańsku[1].
Zaangażowała się w działalność ruchu społecznego Kongres Kobiet, była członkinią rady programowej powołanego na jego bazie stowarzyszenia[11]. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2014 startowała z listy Platformy Obywatelskiej w okręgu nr 1 (województwo pomorskie) i nie uzyskała mandatu posła, zdobywając 21 911 głosów[12].
W 2015 wystartowała w wyborach parlamentarnych z listy PO w okręgu gdyńskim. Została wybrana na posłankę VIII kadencji, otrzymując 24 333 głosy[13]. Została członkinią sejmowej Komisji Łączności z Polakami za Granicą, pracowała też w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (2015–2018)[14].
Życie prywatne
Mężem Henryki Krzywonos jest Krzysztof Strycharski[9]. Mieszkają w Glinczu, w województwie pomorskim[15].
Odznaczenia i wyróżnienia
W 2006, za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, została odznaczona przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[16].
W 2011, za wieloletnią i bezkompromisową walkę o prawdę, wbrew wszelkim przeciwieństwom oraz za miłość i wielkie serce okazywane bezbronnym dzieciom, została uhonorowana Orderem Ecce Homo[17].
Ponadto otrzymała następujące wyróżnienia i nagrody:
- tytuł honorowego obywatela Gdańska (2000)[1]
- Nagrodę im. Andrzeja Bączkowskiego (2005)[1]
- tytuł „Polka Dwudziestolecia”, przyznany przez Kongres Kobiet Polskich (2009)[18]
- Nagrodę im. ks. Józefa Tischnera (2010)
- tytuł Człowiek Roku tygodnika „Wprost” (2010)[19],
- Order Uśmiechu (2012)
- Odznaka Honorowa za Zasługi dla Ochrony Praw Dziecka (2015)[20]
Postać Henryki Krzywonos w kulturze
Henryce Krzywonos został poświęcony film dokumentalny Świat bez tajemnic – Oni zrywali Żelazną Kurtynę – Polska. Henryka Krzywonos i narodziny Solidarności w reżyserii Małgorzaty Buckiej (produkcja Francja 2008) oraz książka Agnieszki Wiśniewskiej Duża Solidarność, mała solidarność. Biografia Henryki Krzywonos (Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2010). Jej postać występuje również w filmie Wałęsa. Człowiek z nadziei z 2013, Henrykę Krzywonos zagrała w tej produkcji Dorota Wellman[21].
Przypisy
- ↑ a b c d e f g Nota biograficzna w Encyklopedii Solidarności. [dostęp 9 września 2010].
- ↑ Wydajemy biografię Henryki Krzywonos. krytykapolityczna.pl, 13 sierpnia 2010. [dostęp 9 września 2010].
- ↑ a b c Tomasz Potkaj: Ciągle robię to samo. tygodnik.com.pl. [dostęp 9 września 2010].
- ↑ a b Arkadiusz Kazański. Sierpień ’80 w Gdańsku. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. 8–9 (118–119), s. 25,28, wrzesień-październik 2010. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. ISSN 1641-9561. [dostęp 10 grudnia 2015].
- ↑ a b Irena Łaszyn, Mama na emeryturze, „Dziennik Bałtycki” z 24 stycznia 2009.
- ↑ Udział Henryki Krzywonos w tych wydarzeniach potwierdzają m.in. relacje obecnych wówczas w Stoczni Gdańskiej Jerzego Borowczaka (zob. Jaką rolę w Sierpniu 1980 r. odegrali Lech Kaczyński i Henryka Krzywonos?. se.pl, 7 września 2010. [dostęp 9 września 2010].), Bogdana Borusewicza (zob. Tomasz Potkaj: Ciągle robię to samo. tygodnik.com.pl. [dostęp 9 września 2010].) i Lecha Wałęsy (zob. Gdyby nie Krzywonos, musiałbym wyjść ze Stoczni. tvn24.pl, 3 września 2010. [dostęp 9 września 2010].). Także ks. Henryk Jankowski opisywał Henrykę Krzywonos jako tę, która podeszła do Lecha Wałęsy i powiedziała mu, że motorniczy chcą kontynuować strajk (zob. Roger Boyes: Nagi prezydent. Londyn: Aneks, 1995, s. 73. ISBN 1-897962-11-8.). Według Arkadiusza Kazańskiego rolę tę kwestionowała natomiast Anna Walentynowicz (zob. Mit Krzywonos zbudowany na kłamstwie – wywiad Arkadiusza Kazańskiego dla „Gazety Polskiej”. wp.pl, 7 września 2010. [dostęp 9 września 2010].).
- ↑ a b Mama. Panią to masz na ulicy. wysokieobcasy.pl, 24 maja 2009. [dostęp 9 września 2010].
- ↑ Henryka Strycharska-Krzywonos. wyborcza.pl, 25 czerwca 2010. [dostęp 9 września 2010].
- ↑ a b Gwiazda Henryki Krzywonos. wp.pl, 7 września 2010. [dostęp 9 września 2010].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2002. [dostęp 16 listopada 2018].
- ↑ Rada Programowa. stowarzyszeniekongreskobiet.pl. [dostęp 16 marca 2011].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2014. [dostęp 3 czerwca 2014].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2015. [dostęp 27 października 2015].
- ↑ Strona sejmowa posła VIII kadencji. [dostęp 30 lipca 2018].
- ↑ „Samorządna Gmina Żukowo” chce zmienić burmistrza. zukowo.net, 19 maja 2010. [dostęp 28 sierpnia 2014].
- ↑ M.P. z 2006 r. nr 43, poz. 460 – pkt 16.
- ↑ Dama Orderu Henryka Krzywonos-Strycharska. ecce-homo.pl. [dostęp 17 sierpnia 2011].
- ↑ Kobiety „Solidarności”. tygodnik.onet.pl, 31 sierpnia 2010. [dostęp 31 sierpnia 2010].
- ↑ Henryka Krzywonos i Justyna Kowalczyk Ludźmi Roku 2010 WPROST. media.point-group.pl, 21 marca 2011. [dostęp 21 marca 2011].
- ↑ Odznaka Honorowa Rzecznika. brpd.gov.pl (Biuro Rzecznika Praw Dziecka). [dostęp 1 lutego 2017].
- ↑ Wałęsa. Człowiek z nadziei w bazie filmpolski.pl. [dostęp 6 kwietnia 2015].
Linki zewnętrzne
- Strona sejmowa posła VIII kadencji. [dostęp 30 lipca 2018].