Hernandiowate
Hernandiowate (Hernandiaceae) – rodzina drzew i lian z rzędu wawrzynowców (Laurales). Należą do niej 4 rodzaje z ok. 55 gatunkami[2][4]. Występują na wszystkich kontynentach w strefie tropikalnej i subtropikalnej, zwłaszcza w pasie wybrzeży[4] oraz w kompleksach tropikalnych lasów nizinnych[5]. Rośliny drzewiaste zawierające olejki eteryczne i alkaloidy[6].
 Hernandia nymphaeifolia | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina |
hernandiowate |
| Nazwa systematyczna | |
| Hernandiaceae Blume Bijdr. 11: 550. 24 Jan 1826[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Hernandia L. (1753)[3] | |
Drewno tych roślin ma lokalnie znaczenie użytkowe, służy m.in. do wyrobu łodzi i instrumentów[6] (drewno Gyrocarpus wyróżnia się lekkością[5]). Niektóre gatunki (Gyrocarpus americanus i Hernandia moerenhoutiana) wykorzystywane są w medycynie ludowej na wyspach Tonga[6]. Hernandia nymphaeifolia sadzona jest przy ulicach w miastach strefy tropikalnej[5].
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Drzewa, krzewy i liany[5], niektóre z silnie rozwiniętymi korzeniami szkarpowymi. U pnączy z rodzaju Sparattanthelium boczne odgałęzienia skierowane są w dół, funkcjonując jako zaczepy[6].
- Liście
- Skrętoległe, zwykle zimozielone, pojedyncze, zwykle całobrzegie, rzadko palczastosieczne (rodzaj Illigera). U niektórych przedstawicieli rodzaju Hernandia liście są tarczowate z ogonkiem osadzonym w środkowej części blaszki liścia[6][4]. Przylistków brak[5].
- Kwiaty
- Zwykle pojedyncze i obupłciowe[4], czasem jednopłciowe[6] i zebrane w szczytowe wierzchotki[5]. Okwiat niezróżnicowany na kielich i koronę z wolnymi lub zrośniętymi u podstawy listkami w liczbie od 4 do 10[6]. Pręcików jest od 3 do 6[6], poza tym znajdują się w kwiecie prątniczki w liczbie od 8 do 10 ustawione w dwóch okółkach. Słupek dolny zbudowany jest z 7 do 10 owocolistków zrośniętych[6][5] lub wolnych[4].
- Owoce
- Niepękające i suche. U części gatunków skrzydlaki, u innych otoczone zrośniętymi na kształt balonu przysadkami. Nasiona z bielmem zredukowanym, wypełnione niemal w całości zarodkiem. U części przedstawicieli nasiona mają wypełnione powietrzem przestwory międzykomórkowe ułatwiające ich rozprzestrzenianie za pośrednictwem wody[6].
Systematyka edytuj
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]
Rodzina blisko spokrewniona jest z poleńcowatymi Monimiaceae i wawrzynowatymi Lauraceae, przy czym wskazywana jest jako siostrzana jednej lub drugiej rodzinie[2][5].
| wawrzynowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Podział rodziny[7]
Podział na dwie podrodziny nastąpił ok. 76 milionów lat temu[5]. Grupa koronna rodziny wyodrębniła się ok. 96–120 milionów lat temu[2].
podrodzina Hernandioideae – znamię tarczowate, brak cystolitów[6]:
podrodzina Gyrocarpoideae Pax – znamię główkowate, obecne cystolity, owoce ze skrzydełkami[6]:
- Gyrocarpus Jacq.
- Sparattanthelium Mart.
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ a b c d e Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ a b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. University of Maryland, 2010. [dostęp 2010-12-29]. (ang.).
- ↑ a b c d e Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 166. ISBN 1-55407-206-9.
- ↑ a b c d e f g h i Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 110. ISBN 978-1842466346.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza S.A., 1998, s. 44–45, seria: Wielka Encyklopedia Przyrody. ISBN 83-7079-779-2.
- ↑ Hernandiaceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2016-08-06]. (ang.).