Herod Wielki

król Judei

Herod Wielki (Herodes Magnus), czasami w literaturze opisywany jako Herod (II) Wielki[1] (ur. w 73 lub 72 roku p.n.e., zm. w 4 roku p.n.e.) – syn Idumejczyka Antypatra i Nabatejki Kypros. Od roku 47 p.n.e. był namiestnikiem Galilei mianowanym przez swojego ojca, a od 46 r. p.n.e. namiestnikiem Celesyrii i Samarii z ręki Oktawiana Augusta. W latach 374 p.n.e. król Judei z łaski Rzymu[2].

Herod Wielki
Ἡρῴδης
Ilustracja
Król Judei
Okres

od 37 p.n.e.
do 4 p.n.e.

Poprzednik

Antygon

Następca

Herod Archelaos

Władca Galilei
Okres

od 37 p.n.e.
do 4 p.n.e.

Poprzednik

Antygon

Następca

Herod Antypas

Władca Batanei
Okres

od 37 p.n.e.
do 4 p.n.e.

Poprzednik

Antygon

Następca

Filip Tetrarcha

Dane biograficzne
Dynastia

herodiańska

Data urodzenia

73 p.n.e. lub 72 p.n.e.

Data śmierci

4 p.n.e.

Ojciec

Antypater I

Matka

Kypros I

Rodzeństwo

Fazael I, Józef II, Feroras, Salome I

Żona

Doris
Mariamme I
Mariamme II
Maltake
Kleopatra z Jerozolimy
córka Fazaela I
córka Józefa I
Pallas
Fedra
Elpis

Dzieci

Antypater II,
Aleksander I,
Arystobul I,
nieznany syn,
Salampsjo,
Kypros II,
Herod III,
Herod Archelaos,
Herod Antypas,
Olimpias,
Herod IV,
Filip Tetrarcha,
Fazael III,
Roksana,
Salome II

Miedziana moneta Heroda. Legenda: „Basileus Herodon” na awersie i macedoński symbol słońca na rewersie.

Wywód przodków edytuj

4. Antypas I      
    2. Antypater
5. NN        
      1. Herod Wielki
6. NN    
    3. Kypros    
7. NN      
 

Życiorys edytuj

 
Judea za Heroda Wielkiego
 
Model Świątyni Jerozolimskiej

Pod koniec 40 roku p.n.e. decyzją senatu rzymskiego został mianowany królem Judei. W konflikcie między Oktawianem i Antoniuszem wziął stronę tego drugiego, ale po jego klęsce pod Akcjum ukorzył się przed Oktawianem, który potwierdził jego władzę w Judei i oddał Herodowi ziemie zagarnięte wcześniej przez Kleopatrę. W latach 20. I wieku p.n.e. królestwo Heroda obejmowało, prócz Palestyny, też część dzisiejszej Jordanii, Libanu i Syrii. Sprawny władca i zarządca, znany z zainicjowania budowy wielu monumentalnych budowli (m.in. port w Cezarei, Twierdza Antonia widoczna z Via Dolorosa oraz rozbudowa Drugiej Świątyni w Jeruzalem).

W tradycji Ewangelii Mateusza przedstawiony został jako tyran pragnący zgładzić Jezusa, inicjator tzw. rzezi niewiniątek, jednakże istnieją wątpliwości, czy zdarzenie to faktycznie miało miejsce. Jedynym tekstem przekazującym informacje na ten temat jest wspomniana Ewangelia Mateusza, której autor mógł wpleść ten epizod w tok opowiadania z pobudek teologicznych. O rzezi niewiniątek nie wspominają pozostałe Ewangelie Nowego Testamentu ani wczesne apokryfy, jak również inne źródła historyczne, nawet pisma Józefa Flawiusza, opisujące epokę rządów Heroda z pozycji mu nieprzychylnych. Wiadomo jednak, że pod koniec życia Herod dopuścił się wielu mordów, poszukując rzeczywistych lub domniemanych spisków mogących pozbawić go władzy, m.in. zamordował swojego pierworodnego syna Antypatra (z pierwszej żony Doris). Zabił też jedną ze swoich żon oraz jej synów, brata i matkę, którą wydał na śmierć głodową w więzieniu. Po jego śmierci wybuchła tzw. Wojna Warusa.

Data śmierci edytuj

Najczęściej podaje się, że Herod Wielki zmarł w 4 roku p.n.e.[3] (wedle wyliczeń Jana Keplera między 12 marca a 11 kwietnia 4 roku p.n.e.). Józef Flawiusz pisał, że Herod umarł po 18 dniach od zaćmienia Księżyca. Miało się to wydarzyć niedługo przed wiosennym świętowaniem Paschy. Pojawiła się jednak hipoteza, nieciesząca się większą popularnością, że zmarł w grudniu 5 roku p.n.e.[4] Pod koniec XX wieku pojawiły się także argumenty za przesunięciem jego śmierci na rok 1 p.n.e. lub nawet 1 n.e.[5]

Grób Heroda edytuj

 
Zdjęcie lotnicze Herodium od strony południowo-zachodniej
 
Moneta Heroda Wielkiego, przedstawiająca hełm w rzymskim stylu
 
Mapa Judei za Heroda Wielkiego

7 maja 2007 Ehud Necer, archeolog z Uniwersytetu Hebrajskiego, poinformował o odkryciu grobu Heroda w Herodium, położonym 12 km na południe od Jerozolimy. Historyk Józef Flawiusz podawał Herodium jako miejsce spalenia zwłok Heroda, ale dokładna lokalizacja grobu pozostawała nieznana. Sarkofag króla został rozbity na kawałki, prawdopodobnie w czasie powstania Żydów[6].

Chrześcijanie w rodzinie Heroda edytuj

Opierając się na fragmentach listu Pawła z Tarsu do Rzymian (Pozdrówcie tych, którzy należą do domu Arystobula, List do Rzymian 16, 10 oraz: Pozdrówcie Herodiona, mojego rodaka, 16, 11), szereg badaczy przyjmuje, że w rodzinie bądź otoczeniu potomków Heroda znajdowali się chrześcijanie – zdania na temat tego, jak bliska była to rodzina, pozostają podzielone[7].

Żony edytuj

Potomstwo edytuj

Z małżeństwa z Doris:

Z małżeństwa z Mariamme (I):

Z małżeństwa z Mariamme (II):

  • Herod III (Herod Boethos, Herod z Rzymu, Herod Filip I), pierwszy mąż Herodiady

Z małżeństwa z Maltake:

Z małżeństwa z Kleopatrą:

  • Herod IV,
  • Filip (Herod Filip II), zm. 34, tetrarcha Batanei, Gaulanitydy, Trachonu i Paneas[8].

Z małżeństwa z Pallas:

Z małżeństwa z Fedrą:

Z małżeństwa z Elpis:

Małżeństwa z córką Józefa i córką Fazaela pozostały bezdzietne.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. J. Ciecieląg, Polityczne dziedzictwo Heroda Wielkiego. Palestyna w epoce rzymsko-herodiańskiej, Kraków 2002, s. 193. Jest to liczebnik odróżniający go od pozostałych członków dynastii herodiańskiej noszących imię Herod, a nie numeracja jako władcy. Herod był pierwszym władcą Judei o tym imieniu.
  2. Herod I Wielki, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2013-08-16].
  3. Np. Cz. P. Bosak, Postacie Nowego Testamentu. Słownik-konkordancja, Poznań-Pelplin 1996, s. 167.
  4. T.D. Barnes, The Date of Herod's Death, „Journal of Theological Studies”, n.s., nr XIX, 1968, s. 204-209
  5. John P. Pratt: Yet Another Eclipse for Herod, The Planetarian, vol. 19, no. 4, Dec. 1990, s. 8-14; Andrew E. Steinmann: When Did Herod the Great Reign?, Novum Testamentum, Volume 51, Issue 1, s. 1–29.
  6. Archeologist: King Herod's tomb desecrated, but discovery 'high point'.
  7. Michael Morys-Twarowski, Chrześcijanie w rodzinie Heroda?, „Histmag.org”, 23 kwietnia 2009, dostęp 10 maja 2009.
  8. Filip tetrarcha bywa często mylony ze swoim bratem (i teściem zarazem) Herodem Bothosem, który w Ewangelii Mateusza i Ewangelii Marka występuje jako Filip.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj