Sienik piołunowiec
Sienik piołunowiec[1] (Heterogaster artemisiae) – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny sienikowatych. Zamieszkuje krainę palearktyczną od Półwyspu Iberyjskiego i Afryki Północnej po Chiny. Żeruje na macierzankach.
| Heterogaster artemisiae | |||
| Schilling, 1829 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
sienik piołunowiec | ||
| Synonimy | |||
| |||
Taksonomia
edytujGatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1829 roku przez Samuela Petera Schillinga[2][3].
Morfologia
edytujPluskwiak o ciele długości od 4,6 do 5,6 mm[4]. Wyglądem przypomina inne sieniki i płyćce. Od tych ostatnich odróżnia się m.in. lekko wklęśniętymi krawędziami bocznymi przedplecza oraz naprzemiennym, ciemnym i jasnym obrączkowaniem goleni, zwłaszcza ostatniej ich pary[5]. Od sienika pokrzywnika odróżnia się mniejszymi rozmiarami ciała, brakiem długich włosków na głowie i przedpleczu[6] oraz wyraźnie widocznym zębem na spodzie przednich goleni[5]. Dwukolorowe, ale głównie jasne czułki odróżniają ten gatunek zarówno od sienika pokrzywnika, jak i sienika czarnobiodrego[7][6].
Biologia i ekologia
edytujOwad ten należy do mezofili terenów otwartych[8]. Zasiedla murawy i łąki, zwłaszcza o podłożu wapiennym lub piaszczystym. Jest fitofagiem ssącym soki różnych gatunków macierzanek, w tym tymianku[4][5]. Bytuje w kępkach rośliny żywicielskiej i pod nimi, ale przy słonecznej pogodzie chętnie fruwa i wędruje po wyższej roślinności[5]. Przypuszczalnie z tego zachowania wynikają doniesienia o rzekomym żerowaniu tego gatunku na bylicy polnej, cieciorkach i czystkach[4].
Owady dorosłe są stadium zimującym. Na świat przychodzi jedno pokolenie w ciągu roku. Do rozrodu przystępują wiosną. W czerwcu składają jaja w małych grupkach przyklejone wydzieliną do rośliny pokarmowej. Larwy obserwuje się od czerwca do sierpnia, a osobniki dorosłe nowego pokolenia od sierpnia[4][5].
Rozprzestrzenienie
edytujGatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii (południowej części Anglii i Walii[6]), Francji, Belgii, Luksemburga, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Krymu, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Serbii, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskiej części Rosji[3][9]. W Afryce Północnej zamieszkuje Wyspy Kanaryjskie, Maroko, Algierię i Tunezję. W Azji występuje na Kaukazie, w Turcji, Syrii, Gruzji, Armenii, Azerbejdżanie, Kazachstanie, Turkmenistanie, Uzbekistanie, Kirgistanie, Iranie[3] i północnych Chinach[4][3].
W Polsce współczesne stanowiska tego sienika znajdują się na południu kraju, dawniej podawany był też z Mazowsza i Wielkopolski[10]. W Niemczech również spotykany jest głównie na południu kraju. W Austrii jest spotykany lokalnie na terenie całego kraju[4]. Na „Czerwonej liście pluskwiaków różnoskrzydłych Styrii” umieszczony został ze statusem gatunku najmniejszej troski (LC)[8].
Przypisy
edytuj- ↑ Heterogaster artemisiae – Sienik piołunowiec. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2025-03-23].
- ↑ Samuel Peter Schilling. Hemiptera Heteroptera Silesiae systematice disposuit. „Beiträge zur Entomologie”. 1, s. 34-92, 1829.
- ↑ a b c d Pablo M. Dellapé, Thomas J. Henry, David C. Eades: species Heterogaster artemisiae Schilling, 1829. [w:] Lygaeoidea Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2021-11-08].
- ↑ a b c d e f Ekkehard Wachmann, Albert Melber, Jürgen Deckert: Wanzen. Band 3: Pentatomomorpha I: Aradoidea (Rindenwanzen), Lygaeoidea (Bodenwanzen u. a.), Pyrrhocoroidea (Feuerwanzen) und Coreoidea (Randwanzen u. a.). Keltern: Goecke & Evers, 2007, seria: Die Tierwelt Deutschlands und der angrenzenden Meeresteile nach ihren Merkmalen und nach ihrer Lebensweise. ISBN 978-3-937783-29-1.
- ↑ a b c d e Michael Münch: Heterogaster artemisiae Schilling, 1829. [w:] Insekten Sachsen [on-line]. 2012. [dostęp 2021-11-08].
- ↑ a b c Tristan Bantock, Joseph Botting: Heterogaster artemisiae Schilling, 1829. [w:] British Bugs. An online identification guide to UK Hemiptera [on-line]. 2018. [dostęp 2021-11-08].
- ↑ Grzegorz Gierlasiński: Heterogaster cathariae. [w:] Pluskwiaki Różnoskrzydłe (Hemiptera: Heteroptera) Polski [on-line]. 2013-2021. [dostęp 2021-11-08].
- ↑ a b Thomas Frieß, Wolfgang Rabitsch. Checkliste und Rote Liste der Wanzen der Steiermark (Insecta: Heteroptera). „Mitteilungen des Naturwissenschaftlichen Vereines für Steiermark”. 144, s. 15-90, 2015.
- ↑ Heterogaster artemisiae Schilling, 1829. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-11-08].
- ↑ Grzegorz Gierlasiński: Heterogaster artemisiae. Rozmieszczenie. [w:] Pluskwiaki Różnoskrzydłe (Hemiptera: Heteroptera) Polski [on-line]. 2013-2021. [dostęp 2021-11-08].