Hinde Bergner
Hinde Bergner (jid. הינדא בערגנער, z domu Rosenblatt, ur. 10 października 1870 roku w Radymnie, zm. 1942 w obozie zagłady w Bełżcu) – żydowska pisarka, ofiara Holokaustu[1], matka Melecha Rawicza[2].
Dzieciństwo i lata młodzieńcze edytuj
Hinde Rosenblatt urodziła się w Radymnie (w 1870 roku miasto należało do Austro-Węgier) w rodzinie chasydzkiej. Jej rodzicami byli: Bluma Rosenblatt (z domu Frajfeld) i Józef Rosenblatt[1]. Miała pięcioro rodzeństwa[3].
Ojciec był właścicielem lokalnego spichlerza. Hinde pomagała mu w prowadzeniu ksiąg rachunkowych. Pobierała edukację domową. Na jej prośbę ojciec zatrudnił nauczycieli, którzy uczyli ją między innymi języka niemieckiego i polskiego[1].
Rodzina edytuj
W 1891 roku Hinde wyszła za mąż za Efraima Bergnera[3] i przyjęła jego nazwisko. W czasie I wojny światowej rodzina spędziła trzy lata w Wiedniu, następnie wróciła do Radymna[1].
Miała trzech synów:
- Mojsze, najstarszy syn Hinde i Efreima, urodzony w 1892 roku, wyemigrował do Palestyny, gdzie kształcił się w szkole artystycznej i popełnił samobójstwo w wieku dwudziestu jeden lat[1],
- Syn Zachariasz (znany jako Melech Rawicz), urodzony 27 listopada 1893 roku był poetą i eseistą, tworzącym w języku jidysz,
- Najmłodszy syn Herts, urodzony w 1907 roku, przed II wojną światową wyemigrował do Australii, gdzie zajmował się pisarstwem[1].
Losy wojenne edytuj
Efraim Bergner zmarł w 1939 roku[1]. Po zajęciu Radymna przez wojska niemieckie Hinde uciekła do Związku Radzieckiego, na teren dzisiejszej Ukrainy Wschodniej[4]. Mieszkała w Rawie Ruskiej, a następnie w Przemyślu[4]. Po ataku Niemiec na Związek Radziecki za pomocą Czerwonego Krzyża skontaktowała się z synami i poprosiła ich o pomoc[1].
Jej dokładne losy wojenne nie są znane, podobnie jak data śmierci. Ostatni kontakt Hildy z rodziną miał miejsce w sierpniu 1942 roku[4]. Zginęła w obozie zagłady w Bełżcu[2].
Twórczość edytuj
W 1937 roku zaczęła pisać wspomnienia zatytułowane „In di lange winternecht: miszpoche zichrojnes” („W długie zimowe noce: wspomnienia rodzinne”). Utwór dokumentuje życie społeczne w Galicji pod koniec XIX wieku, jest uznawany za ważne źródło historyczne w zakresie badań nad historią kobiet żydowskich[5]. Stanowi jedno z nielicznych zachowanych wspomnień, dotyczących tradycyjnych rodzin żydowskich, opowiedzianych z perspektywy kobiety[1]. Został spisany w języku jidysz[6]. Hinde Bergner porusza kwestie takie jak: wykształcenie kobiet, relacje międzykulturowe, obyczaje życia codziennego, w tym zwyczaje związane ze swataniem dziewcząt, ślubem, sposobem ubierania[5].
Po raz pierwszy wspomnienia zatytułowane „In the long winter nights, family memoirs from a town in Galicia, 1870-1900” zostały wydane w 1946 roku w Montrealu, przez synów autorki Zacharaiasza i Hersta[4].
W 2005 roku publikacja (opatrzona tytułem „On Long Winter Nights. Memoirs of a Jewish Family in a Galician Township, 1870-1900”) została wydana przez Centrum Studiów Judaistycznych Uniwersytetu Harvarda[7][8].
Wspomnienia Bergner nie zostały ukończone. Pracę nad książką przerwała II wojna światowa i śmierć autorki w obozie zagłady w Bełżcu[6].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i Hinde Bergner [online], Jewish Women's Archive [dostęp 2020-11-07] (ang.).
- ↑ a b Warszawa, Poland (Pages I-LVI) [online], www.jewishgen.org [dostęp 2020-11-07].
- ↑ a b Hinde Bergner [online], Yiddishkayt [dostęp 2020-11-07] (ang.).
- ↑ a b c d Joshua Fogel, Yiddish Leksikon: HINDE BERGNER [online], Yiddish Leksikon, 5 marca 2015 [dostęp 2020-11-07].
- ↑ a b Hinda Bergner [online], Kanon literatury wspomnieniowej Żydów polskich, 30 stycznia 2019 [dostęp 2020-11-07] (pol.).
- ↑ a b On Long Winter Nights : Hinde Bergner : 9780674019690 [online], www.bookdepository.com [dostęp 2020-11-07].
- ↑ On Long Winter Nights — Hinde Bergner, Justin Daniel Cammy [online], www.hup.harvard.edu [dostęp 2020-11-07] (ang.).
- ↑ On long winter nights-- : memoirs of a Jewish family in a Galician township (1870-1900) / Hinde Bergner ; translated from the Yiddish, edited, and with an introduction by Justin Daniel Cammy. - Collections Search - United States Holocaust Memorial Museum [online], collections.ushmm.org [dostęp 2020-11-07].