Hnyłopjat´

rzeka na Ukrainie
(Przekierowano z Hniłopiat)

Hnyłopjat´ (ukr. Гнилоп'ять) – rzeka na Ukrainie, w obwodach winnickim i żytomierskim, prawy dopływ Teterewa (dorzecze Dniepru). Ma 99 km długości, a jej dorzecze zajmuje powierzchnię 1312 km². Źródła znajdują się nieopodal Koziatyna. W górnym biegu rzeka płynie zabagnioną doliną o szerokości do 3 km i głębokości do 30 m. Koryto jest kręte i ma do 20 m szerokości. Maksymalna głębokość rzeki to 1,5 m. Spadek rzeki wynosi 1,1 m/km. Hnyłopjat´ zasilana jest przeważnie wodami pochodzącymi z topnienia śniegów. Zamarza w okresie od początku grudnia do połowy marca. Na rzece występują sztuczne zbiorniki, a jej wody wykorzystywane są do celów gospodarczych i technicznych, a także do nawadniania. Przepływa przez miasto Berdyczów[1].

Hnyłopjat´
Ilustracja
Hnyłopjat´ w Szwajkiwce
Kontynent

Europa

Państwo

 Ukraina

Lokalizacja

obwód winnicki, obwód żytomierski

Rzeka
Długość 99 km
Spadek

1,1 m/km

Powierzchnia zlewni

1312 km²

Źródło
Współrzędne

49°38′31″N 28°42′30″E/49,641944 28,708333

Ujście
Recypient Teterew
Miejsce

okolice wsi Teteriwka koło Żytomierza

Współrzędne

50°13′39″N 28°35′12″E/50,227500 28,586667

Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „ujście”

Nazwa rzeki jest złożona z dwu członów: гнил- (hnył-) oraz -п'ят (-pjat). Pierwszy odnosi się do przymiotnika гнилий (hnyłyj od psł. *gnilъ()), czyli ‘gniły’, a w odniesieniu do wody lub zbiornika ‘zastały, zatęchły, nieświeży’. Drugi człon powiązany jest z rzeczownikiem пята (piata, por. srus. пята езовая, pjata ezovaja ‘ziemia’, prawdopodobnie refleks pie. *pet- ‘rozciągać się, rozszerzać się’) w znaczeniu ‘miejsce, w którym przebiegały granice trzech ziem’ lub ‘granica’. Apostrof (twarda wymowa wargowego [p]) i znak miękki na końcu, nadający nazwie rodzaj żeński, pojawiły się później, prawdopodobnie przez skojarzenie z liczebnikiem п'ять (pjat´ ‘pięć’) lub wyrazem pospolitym п'ята (pjata ‘pięta’)[2]. W języku polskim nazwa występuje w wielu formach, m.in.: Hnyłopiat, Hniłopiat, Gniłopiat, Hnyłopiata, Hniłopiata, Gniłopiata, Hniłopiać, Gniłopiać.

Przypisy edytuj

  1. Географічна енциклопедія України : в трьох томах. Редкол.: О. М. Марунич (відп. ред.) та ін.. T. 1: А–Ж. Київ: «Українська Радянська Енциклопедія» ім. М. П. Бажана, 1989, s. 278-279. ISBN 5-88500-005-0.
  2. Лучик В.В.: Етимологічний словник топонімів України. Київ: Академія, 2014, s. 155. ISBN 978-966-580-454-3.

Linki zewnętrzne edytuj