Hramoszcza
Hramoszcza (biał. Грамошча; ros. Грамоще, hist. Hromoszcze) – wieś na Białorusi, w rejonie połockim obwodu witebskiego, około 28 km na północny zachód od Połocka i 35 na wschód od Dryssy (obecnie Wierchniedźwińska).
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet |
Adamowa |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Kod pocztowy |
211421 |
Położenie na mapie obwodu witebskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 55°40′06,5″N 28°27′29,0″E/55,668472 28,458056
| |
Historia edytuj
Dobra te od 1635 roku były własnością autochtonicznej rodziny Hłasków herbu Leliwa, kiedy Hrehory Hłasko, syn Lwa, nabył tę i kilka sąsiednich wsi.
Po I rozbiorze Polski w 1772 roku te ziemie, wcześniej należące do województwa połockiego Rzeczypospolitej, znalazły się na terenie powiatu drysieńskiego guberni witebskiej Imperium Rosyjskiego.
W 1811 roku właścicielem Hromoszcza był Leonard Hłasko[2]. Na początku XIX wieku we wsi mieszkało 126 osób[2]. Wieś pozostawała w rękach rodziny Hłasków aż do rewolucji październikowej. Ostatnimi jej godpodarzami byli Feliks i Paweł Hłaskowie, ich tutejsze dobra liczyły wtedy 1400 ha[3].
W 1822 roku Hłaskowie wznieśli tu katolicką kaplicę pw. Przemienienia Pańskiego. Kaplica ta jest zaznaczona jeszcze na mapie Wojskowego Instytutu Geograficznego z 1931 roku. Dwór został spalony w marcu 1918 roku. Na radzieckiej mapie z 1937 roku[4] na miejscu wsi zaznaczono kołchoz „Październik”. Kołchoz został przemianowany po II wojnie światowej na „Zorza”. Obecnie znajduje się tu 8 domów i przystanek autobusowy.
Dawny dwór edytuj
Dwór został wybudowany przez Rafała Hłaskę (ur. w 1764 roku) po kampanii napoleońskiej, około 1814 roku. Był to drewniany, parterowy, duży dom, o typowej architekturze dla tego typu dworów. Około połowy XIX wieku syn Rafała Eustachy przebudował dwór i podjazd, nadając ma ostateczny kształt. Ganek charakteryzował się wysuniętymi 4 kolumnami, tworzącymi kryty zajazd.
Od strony ogrodu, na skutek pochyłości terenu, dwór był znacznie wyższy niż od strony podjazu; przed nim znajdował się długi taras ze schodami schodzącymi do ogrodu, po obu jego stronach. Układ pomieszczeń w domu był dwu- i trzytraktowy. Pokoje były ogrzewane piecami kaflowymi stojącymi w ich narożach.
Dwór otaczał rozległy park o powierzchni około 25 ha. Były tam sady (1200 drzew owocowych), strumyki, ogrody warzywne, 3 stawy, w tym jeden z wysepką, na pozostałych dwóch zainstalowano fontanny, 60 m od domu stała modrzewiowa kaplica. Ponadto w ogrodzie była chińska altana. Tuż przy domu znajdował się wielki kwadrat alei lipowych, których wiek oceniano na 350 lat. Liczące kilkaset lat drzewa znajdowały się również w innych częściach parku, były to często egzotyczne gatunki, jak cyprysy, cedry i tuje olbrzymie (o średnicy pnia do 3 m). Nad całym parkiem górował klon rosnący przy kaplicy, o obwodzie pnia około 5 m, którego wiek oceniano na 450 lat. Cały ogród był otoczony przez żywopłot świerkowy[3].
Wszystko zostało spalone w marcu 1918 roku.
Majątek w Hromoszczu jest opisany w 1. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[3].
Przypisy edytuj
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu witebskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
- ↑ a b Hromoszcze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 178.
- ↑ a b c Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 1: Województwa mińskie, mścisławskie, połockie, witebskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 233–235, ISBN 83-04-03713-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ Radziecka mapa wojskowa okolic Hromoszcza z 1937 roku. [dostęp 2015-04-26].
