Wikipedia

Hutspot

Hutspot – tradycyjna potrawa kuchni holenderskiej[1], na którą współcześnie składają się ugotowane do miękkości ziemniaki, marchew i cebula wymieszane i utłuczone ze sobą na niejednorodną masę[2][3].

Hutspot
Hutspot podany z duszonymi kawałkami mięsa i polany sosem jus

Jest przykładem tzw. stamppotu[1], z marchwi i cebuli. Prosta i w miarę szybka do wykonania potrawa[4].

Dawniej przygotowywana w jednym garnku z ziemniaków lub pasternaku, kiedyś serwowano do niej chleb – stanowi przykład ciepłego jedzenia, które gościło po południu na stołach ubogich ludzi jako danie główne[5].

Obecnie jest spożywana na gorąco, najchętniej jesienią i zimą[4].

Tradycyjnie serwuje się do niej gotowaną wołowinę pokrojoną na spore kawałki (j. nid. hutspot met klapstuk)[6]. Może być też podawana z duszonym mięsem wołowym[7], kiełbasą rookworst, usmażonym boczkiem[3] albo pokrojonym w kostkę żółtym serem zamiast mięsa[1].

Nazwa edytuj

Etymologia hutspot: j. nid. hutsen/husselen w wyrażeniu alles door elkaar husselen – wymieszać wszystko ze sobą i pot w wyrażeniu in een pot bereid – przygotowany w jednym garnku[8][9].

Nazwa hutspot pochodzi od słowa husselpot, którym nazwano potrawę na bazie pasternaku, znalezioną przez Holendrów w 1574 w obozie wojskowym opuszczonym przez Hiszpanów, którzy wycofali się ze swoich pozycji podczas oblężenia Lejdy[1][10].

W przenośni słowo hutspot znaczy także „chaos, bałagan, nieporządek; powrzucać razem różne rodzaje odmiennych spraw”[11][12][13]. Synonimem wyrazu hutspot jest określenie wortelstamp/penenstamp, czyli stamppotu z marchwi i cebuli, używane na terenie Flandrii[14].

W potocznym języku polskim można spotkać się z określeniem potrawy jako „garnek-bałagan”[15].

Podstawowe składniki edytuj

Podstawowe składniki potrawy hutspot[1]:

Opis potrawy edytuj

Umyte i pokrojone na ćwiartki ziemniaki (mogą być ze skórką), pokrojoną na grube kawałki marchew i surową cebulę[16] w proporcji 2:2:1 wkłada się do garnka z gotującą wodą w kolejności: najpierw ziemniaki, następnie marchew i na wierzchu kładzie się cebulę[1]. Dodaje sól, zmielony czarny pieprz i kilka liści laurowych[1]. Gotuje pod przykrywką do miękkości. Nadmiar wody odcedza się do naczynia, wyjmuje liście laurowe i całość tłucze specjalnym tłuczkiem, pozostawiając nieutłuczone kawałki, aby masa miała grudkowatą konsystencję[1]. Następnie dodaje się mleko i masło, po czym miesza[1]. W razie potrzeby dodaje się część wywaru z gotowania, aby uzyskać pożądaną konsystencję[6].

Tradycyjnie do potrawy podaje się ugotowany kawałek mięsa wołowego (tzw. klapstuk – mięso od krótkiego żebra z uboju krowy[8]) pokrojony na spore kawałki. Klapstuk wymaga długiego gotowania (3–4 godziny na małym ogniu) w wodzie z przyprawami (solą i czarnym pieprzem)[6]. Mięso wołowe może być gotowane osobno[17] lub razem z warzywami i ziemniakami w jednym garnku (w tym przypadku rozpoczyna się od gotowania mięsa)[7]. W przypadku osobnego sporządzania można dodać część wywaru otrzymanego podczas gotowania mięsa do gotowania ziemniaków i warzyw[6] zamiast kostki bulionowej. Pokrojone na kawałki mięso układa się na talerzu i ewentualnie polewa sosem jus lub miesza wszystko razem[17].

Potrawa może być również serwowana z duszoną wołowiną i polana sosem jus[7][6], a nawet połączona z rookworst lub usmażoną kiełbasą[14].

W przepisach kulinarnych można spotkać także inne proporcje ziemniaków, marchwi i cebuli, np. 6:4:3[6].

Rys historyczny edytuj

Legenda mówi, że w czasie trwania wojny osiemdziesięcioletniej, podczas oblężenia Lejdy, w nocy z 2 na 3 października 1574 roku chłopiec, który nazywał się Cornelis Jappenszoon, znalazł jeszcze gorący kociołek z duszonym mięsem i warzywami, pozostawiony przez Hiszpanów, którzy salwowali się ucieczką przed gezami i wodą zalewającą ich pozycje po zniszczeniu grobli[10][18]. Potrawa, którą nazwano husselpot, bardzo zasmakowała wygłodniałym mieszkańcom Lejdy. W mieście od ponad czterech miesięcy obleganym przez Hiszpanów brakowało jedzenia[10]. Nie wiadomo dokładnie, jakie składniki wchodziły w skład potrawy w kociołku[6]. W owych czasach potrawa musiała być przygotowana na bazie korzeni pasternaku, gdyż ziemniak był jeszcze nieznany[6]. Niemniej jednak odtąd każdego roku 3 października „prawdziwi mieszkańcy” Lejdy jedzą hutspot z ziemniaków, marchwi i cebuli, aby uczcić zakończenie oblężenia miasta[19][20][21].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i Manon Sikkel, Michiel Klønhammer: Oerhollands. Wyd. 5. 2010, s. 23. NUR 442. ISBN 978-90-230-1267-2. (niderl.).
  2. ↑ Kramers: Groot woordenboek Nederlands, 2de druk. Elsevier. (niderl.).
  3. ↑ a b Het recept voor echte Hollandse 'peen en uien'. schooltv.nl. [dostęp 2013-05-03]. (niderl.).
  4. ↑ a b Hollandse hutspot. [dostęp 2013-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-22)]. (niderl.).
  5. ↑ Jacques Collen: Armen Eten. Academie voor de Streekgebonden Gastronomie. [dostęp 2013-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-23)]. (niderl.).
  6. ↑ a b c d e f g h Recept: hutspot met klapstuk. meerdanvlees.nl. [dostęp 2013-04-25]. (niderl.).
  7. ↑ a b c Traditionele hutspot met klapstuk. lekkertefelen.nl. [dostęp 2013-04-25]. (niderl.).
  8. ↑ a b Nederlandse woordenboek van Dale. [dostęp 2013-04-29]. (niderl.).
  9. ↑ Hutspot (gerecht van dooreengemengde bestanddelen, stamppot). etymologiebank.nl. [dostęp 2013-05-03]. (niderl.).
  10. ↑ a b c Marcel Broersma: Stille getuigen: het standbeeld van Cornelis Jappensz. historischnieuwsblad.nl (9/2003). (niderl.).
  11. ↑ De Wordfeud – woorden generator. wordfeudgenerator.nl. [dostęp 2013-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-29)]. (niderl.).
  12. ↑ Puzzelwoordenboek. mijnwoordenboek.nl. [dostęp 2013-04-30]. (niderl.).
  13. ↑ Wiktionary. nl.wiktionary.org. [dostęp 2013-04-30]. (niderl.).
  14. ↑ a b Hollandse pot: stamppot wortels en ui. voeding.excite.nl. [dostęp 2013-04-30]. (niderl.).
  15. ↑ Kuchnia holenderska – potrawy jednogarnkowe. wiatrak.nl. [dostęp 2013-04-29]. (pol.).
  16. ↑ a b c d Rudolph van Veen: Leidse hutspot. 24kitchen.nl Rudolph's Bakery. [dostęp 2013-04-25]. (niderl.).
  17. ↑ a b Hutspot met klapstuk van doorregen runderlappen. okokorecepten.nl. [dostęp 2013-04-25]. (niderl.).
  18. ↑ Aardappels en hutspot kwamen van Spanje. Nationaal Historisch Museum of National History. [dostęp 2013-04-25]. (niderl.).
  19. ↑ Janneke Vreugdenhil: Koken: Husselpot. nrcnext.nl, 03-10-2007. [dostęp 2013-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-29)]. (niderl.).
  20. ↑ Leidse hutspot met pastinaak en bruine bonen. trouw.nl (Dossier Archief), 03-10-2012. [dostęp 2013-04-25]. (niderl.).
  21. ↑ Leidse hutspot. 24.kitchen.nl Culinaire reis langs de 12 provincies – Zuid-Holland. [dostęp 2013-04-25]. (niderl.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hutspot&oldid=71063257”