IKEA

IKEA (albo Ikea) – przedsiębiorstwo zajmujące się głównie sprzedażą detaliczną oraz produkcją mebli, a także artykułów dekoracyjnych. Zostało założone przez Ingvara Kamprada w 1943. Jego firma powstała jako akronim od wyrazów: Ingvar Kamprad (imię i nazwisko założyciela) oraz Elmtaryd i Agunnaryd (farma i miejscowość (parafia), w której się wychował). Do 1967 firma używała zapisu Ikéa.

IKEA
Sklep sieci IKEA w Bydgoszczy
Państwo	Szwecja
Siedziba	Lejda
Data założenia	1943
Forma prawna	spółka prywatna
Zatrudnienie	194 000 (2017)
Dane finansowe
Przychody	40,906 mld $ (2016)
Wynik operacyjny	5,247 mld $ (2016)
Wynik netto	4,898 mld $ (2016)
Aktywa	62,933 mld $ (2016)
Kapitał własny	45,371 mld $ (2016)
brak współrzędnych
Strona internetowa

Historia

IKEA jest firmą działającą w branży meblarskiej, od ponad 70 lat zajmującą się produkcją i sprzedażą artykułów wyposażenia domu. Jej założyciel, Ingvar Kmprad od najmłodszych lat zdobywał doświadczenie biznesowe w handlu, aby w roku 1943 założyć swoje pierwsze poważne przedsiębiorstwo, będące później potentatem w branży meblarskiej.

W pierwszych latach funkcjonowania, firma prowadziła sprzedaż wysyłkową swoich produktów i dopiero potrzeba wyjścia naprzeciw działaniom konkurencji zmusiła Ingvara Kamprada do zmiany modelu biznesowego, co poskutkowało otworzeniem pierwszego salonu pokazowego w roku 1953 roku, w którym klienci mogli obejrzeć meble i porównać je z produktami konkurencji zanim złożyli zamówienie. W 1958 firma otworzyła swój pierwszy salon meblowy, w Almhult, o powierzchni 6,700 metrów kwadratowych, w którym klienci mogli już dokonywać zakupów mebli bezpośrednio z salonu. Od tego czasu model sprzedaży nie zmienił się, a firma prowadzi swoją działalność w oparciu o 340 sklepów zlokalizowanych w 28 krajach świata (stan na rok 2016). W 2016 roku przychody firmy ze sprzedaży sięgnęły 34,2 mld euro, co czyni ją największą firmą meblarską na świecie.

Kultura organizacyjna

Firma IKEA wywodzi się ze Smalandii, regionu na południu Szwecji, którego mieszkańcy słyną ze swojej pracowitości, skromnego stylu życia i dobrych pomysłów na jak najlepsze wykorzystanie surowców dostępnych w ograniczonych ilościach. Kultura organizacyjna firmy została ukształtowana przez szwedzkie przywiązanie do prostoty i równości oraz otwartości na nowe wpływy. Obecnie kultura organizacyjna firmy IKEA to coś więcej niż prosta implementacja szwedzkiego stylu życia w procesach biznesowych. Przez szereg lat firma IKEA wypracowała standardy, które umożliwiają jej operowanie w każdym regionie świata, będąc przy tym wierną swoim pierwotnym wartościom. Właściwym dokumentem określającym wizję oraz wartości jakimi kieruje się IKEA jest Testament Sprzedawcy Mebli, czyli opublikowany w 1976 roku przez Ingvara Kamprada zbiór zasad, którymi powinna kierować się jego firma, myśląca o globalnym rozwoju swoich usług. Ingvar Kamprad, przyznał iż pragnie oferować jak najszerszy asortyment dobrze zaprojektowanych, funkcjonalnych artykułów w cenach tak niskich, by jak najwięcej ludzi mogło sobie na nie pozwolić. Wierzył iż, tak pojęta działalność biznesowa ma niebagatelny wpływ na proces demokratyzacji społeczeństw. Według niego demokracja opiera się na dostępności tych samych produktów dla jak największej ilości ludzi na świecie – przede wszystkim dla tych posiadających ograniczone możliwości finansowe. Urealnienie tej idei było możliwe dzięki rewolucyjnym metodom projektowania, produkcji i dystrybucji jakie przez szereg lat firma wypracowała dzięki pomysłowości swoich pracowników.

Testament sprzedawcy mebli zawiera najbardziej znaną maksymę Ingvara Kamprada odnoszącą się do planowania jakiegokolwiek przedsięwzięcia: Twoje plany powinien charakteryzować zdrowy rozsądek i prostota. Prostota i zdrowy rozsądek są najbardziej charakterystycznymi elementami kultury organizacyjnej firmy IKEA. Prostota i zdrowy rozsądek odnosi się do planowania produkcji jak i do kształtowania cen oraz myślenia o kosztach. To także wytyczne w jaki sposób należy rozmawiać z klientami i dostawcami, aby osiągnąć najlepsze rezultaty. Jest to także punkt wyjścia do osiągania efektów, które można osiągnąć przy niewielkich lub nawet bardzo ograniczonych środkach, gdyż każdy potrafiłby zaprojektować biurko za 2000 złotych, lecz szczytem umiejętności jest zaprojektowanie dobrego biurka za 50 złotych. W firmie, takiej jak IKEA, zatrudniającej wielu ludzi, muszą istnieć proste zasady funkcjonowania, gdyż zbyt skomplikowany proces zarządzania utrudnia realizację celów firmy.

Prostolinijność oznacza siłę i wolę działania, dlatego w firmie oznaki statusu takie jak tytuły lub luksus nie mają większego znaczenia. Ingvar Kamprad zaleca swoim kierownikom, aby dbali najbardziej o tych wszystkich pracowników, skromnych ludzi, którzy nigdy nie odmawiają pomocy, wykonują swoją pracę niemal niezauważalnie i nie uchylają się od odpowiedzialności, a ich zaangażowanie jest większe niż wynika to z ich zakresu odpowiedzialności. Osoby te są filarem nie tylko organizacji, ale także społeczności firmy IKEA pojmowanej w kategoriach rodziny.

Częścią kultury organizacyjnej firmy IKEA jest nieszablonowy sposób myślenia. Umiejętność odrzucania utartych schematów i podążanie nowymi szlakami jest wizytówką firmy od pierwszych lat jej działalności. Tak narodził się pierwszy salon prezentacyjny oraz pomysł sprzedaży mebli w salonach sprzedaży. Dlatego też, specjaliści firmy ds. zakupów szukali producenta podstawy stołu u wytwórcy okien, a producenta poduszek w fabrykach koszul. Dynamizm i chęć eksperymentowania jest motorem działań firmy, a odrzucanie ustalonego porządku nie jest czystym wymysłem, ale wynika z potrzeby ciągłego doskonalenia i rozwoju.

Firma uważa, iż jej siła leży w metodyczności i logicznym ułożeniu sekwencji działań. Koncentracja wysiłków na najważniejszym w danym momencie odcinku działalności, to droga do sukcesu, gdyż tak samo jak generał, który dzieli swoją armię, przegrywa, tak firma nie jest w stanie zadowolić wszystkich gustów lub zdobyć wszystkich rynków jednocześnie. Potrzebna jest koncentracja wysiłków i skupienie na najważniejszym zadaniu.

IKEA ceni ludzi z inicjatywą, którzy nie boją się podejmować własnych decyzji i nie boją się odpowiedzialności. Branie odpowiedzialności za własne decyzje to mniejsza biurokracja. Częste dyskusje i niezbędne konsultowanie działań przypisuje się zasadom demokracji, ale tak naprawdę wynika to z niezdolności do podejmowania decyzji przez osobę za nie odpowiedzialną. Ludzie z inicjatywą i umiejący podejmować decyzje są kluczowi, gdyż są ważnym czynnikiem stymulującym rozwój.

IKEA ceni zasadę ciągłego rozwoju. Ingvar Kamprad stwierdził w Testamencie Sprzedawcy Mebli, iż większość rzeczy nadal pozostaje do zrobienia. Ambicją firmy jest stałe doskonalenie się. Kluczem do osiągnięcia doskonałości jest pokora. Czynnik ten wykorzystywany umiejętnie jest tajną bronią, dzięki której przy okazywaniu siły i zdecydowania można uniknąć konfliktów. Pokora to szacunek okazywany innym ludziom, ale także życzliwość i wielkoduszność. Pokora skłania do odrzucenia postawy, iż zdobyło się już wszystko. Ten sposób myślenia może doprowadzić organizację do stagnacji. Słowo „pokora” zajmuje pierwsze miejsce w słowniku korporacji przed takimi określeniami jak „siła woli” i „prostota”. Słowo to oznacza także szacunek dla konkurentów i ich umiejętności. To oni wyznaczają dążenia firmy do oferowania najlepszych produktów na rynku.

W firmie IKEA słowo „doświadczenie” ma także złożone znaczenie i jest dalekie od na ogół pozytywnych konotacji jakie są mu przypisywane przez społeczeństwo. Według Ingvara Kamprada doświadczenie hamuje wszelki rozwój. Dla wielu jest wymówką, by nie szukać nowych rozwiązań – skłania do podążania utartymi szlakami. Jednakże doświadczenie nie jest odrzucane w firmie IKEA nonszalancko. Każdy pracownik posiada doświadczenia życiowe lub zawodowe, które warto wykorzystać, jeżeli poszukiwania nowych rozwiązań trwają ponadprzeciętnie długo. Słownik tłumaczący niektóre ważne słowa jest niezbędny dla efektywnej komunikacji wewnętrznej oraz utrzymania wspólnych wartości. Słowa, których używa się na co dzień w firmie IKEA mogą mieć odmienne znaczenie dla osób spoza firmy, a także nowych pracowników. Stale zmieniające się otoczenie pracy powoduje, iż słowa uzyskują znaczenie inne od zamierzonego, dlatego tak ważne jest ich wytłumaczenie w celu utrzymania spójności w firmie.

Praca nad spójnością wartości wyznawanych przez całą organizację rozpoczyna się już na etapie rekrutacji nowych pracowników. Firma w jednej ze swoich kampanii rekrutacyjnych przedstawiła historie swoich pracowników inspirowanych takimi wartościami jak: szukanie nowych rozwiązań, poczucie wspólnoty, nieszablonowe myślenie, prostota, troska o ludzi i planetę w celu zachęcenia do udziału w rekrutacji osób, które również się z nimi utożsamiają.

W firmie IKEA kładzie się duży nacisk na regularny kontakt pracowników na stanowiskach kierowniczych z klientami. W praktyce nazywa się to „tygodniem frontowym”. Każdy kierownik filii zobowiązany jest do przepracowania jednego tygodnia w roku w bezpośredniej relacji z odbiorcami. Praktyki te określają podejście firmy do zagadnienia statusu. Każdy pracownik, nawet na stanowisku kierowniczym powinien dawać innym dobry przykład wyłącznie swoim postępowaniem, a nie symbolami statusu.

W oparciu o Testament Sprzedawcy Mebli powstał program szkoleń dla kadry kierowniczej - IKEA WAY. Szkolenia mają na celu podtrzymywanie idei IKEA, gdyż sukces sklepu zależy od wierności zasadom stworzonym przez jej założyciela. Sama osoba Ingvara Kamprada, jego styl życia oraz jego zainteresowanie, aby odwiedzać sklepy i doradzać pracownikom nawet pomimo swojego podeszłego wieku jest żywym przykładem na to w jaki sposób każdy pracownik sklepu powinien traktować swoją obecność w organizacji. Przewodzenie poprzez przykład jest tym stylem kierownictwa, który Ingvar Kamprad starał się wpajać swoim pracownikom. Wartości jakie sformułował, miały za zadanie wyrobić w kierownikach samodzielność działania bez potrzeby większej odgórnej kontroli. Pracownicy mają ufać sobie nawzajem oraz akceptować błędy, które okazjonalnie mają prawo się pojawić, gdyż jak mawiał Ingvar Kamprad, tylko podczas snu nie popełniamy pomyłek. Istotnym aspektem kultury organizacyjnej IKEA jest ubiór pracowników, który jest przejawem specyficznej kultury materialnej firmy. Wszyscy pracownicy łącznie z kierownikami noszą takie same żółte bluzy. Jest to symbol przekonania, iż wszyscy pracownicy sklepu są równi.

W firmie panuje także nieformalne podejście do stylu ubierania się jej pracowników biurowych, co także jest przejawem kultury organizacyjnej nastawionej bardziej na skuteczność działania, niż formalne oznaki statusu. Jest to związane także ze swobodną i neutralną kulturą Szwedów. Jak zauważa Bauer-Björklund, jest wielu ludzi, którzy przychodzą do pracy po raz pierwszy w garniturach, ale jak tylko przekroczą próg firmy zdają sobie sprawę, że tak ubrani do niej nie pasują i zdejmują swoje krawaty, jak tylko się rozgoszczą. W tym sensie jest to firma z ludzką twarzą.

Kultura organizacyjna firmy wpływa także na środowisko pracy. W firmie IKEA środowisko pracy zostało odgórnie zaplanowane tak, aby najwierniej odzwierciedlało wartości organizacji. Pracownicy są także ciągle zachęcani do dyskusji, jako metoda indoktrynacji. Kiedy wchodzi się do biura firmy wartości te są wypisane na ścianach lub prezentowane w formie obrazów. Pracownicy nie mają prawa o nich zapominać. Trzeba pracować z nimi cały czas. Przykładem praktycznej implementacji tych zasad w środowisku pracy jest dbanie o to, aby każdy pracownik pamiętał o takich wartość firmy jak świadomość kosztów oraz dbanie o środowisko naturalne. Każde pudełko na długopisy posiada opis, z którego można dowiedzieć się ile każdy z nich kosztował, a każda drukarka w firmie skonfigurowana jest domyślnie na drukowanie obustronne.

Częścią kultury organizacyjnej firmy IKEA jest różnorodność, traktowana jako szacunek dla innych. Jak stwierdził Ingvar Kamprad w Testamencie Sprzedawcy Mebli : Niektórzy z nas lubią dziwne stroje, inni operę czy sportowe samochody. W pracy wszyscy kierujemy się jedną zasadą – świadomością kosztów. Po pracy szanujemy prawo każdego człowieka do własnego wyboru. W firmie nie występuje także problem nierówności płci. Na przykład, w amerykańskim oddziale firmy około 50% pracowników to kobiety, a współczynnik ten zachowany jest także przy obsadzaniu stanowisk kierowniczych. Częścią kultury organizacyjnej firmy jest także dbanie o równowagę między życiem zawodowym i prywatnym pracowników. Organizacja ma awersję do pracowników, którzy pracują zbyt długo. Kierownicy często zwracają uwagę na ten problem wysyłając pracowników do domu, jeżeli widzą, że są oni zbyt długo w pracy. W firmie mówi się, że jeżeli nie potrafisz wykonać swojej pracy w rozsądnym okresie czasu to znaczy, że robisz coś źle. Jest to praktyczna implementacja zasady zdrowego rozsądku.

J. B. Barney sugeruje, że unikatowość kultury organizacyjnej firmy wynika z historycznych zdarzeń lub indywidualnych cech osobowości założyciela organizacji. Pogląd ten widoczny jest także w historii firmy IKEA i osobowości Ingvara Kamprada.

Stosując kryteria oceny kultury organizacyjnej według G. Hofstede można stwierdzić, że firmę IKEA cechuje niski dystans władzy charakteryzujący się niezależnością pracowników, równymi prawami, dostępnością przełożonych oraz wspierającymi liderami. Władza w firmie jest zdecentralizowana, a menedżerowie liczą na doświadczenie członków zespołu. Ma to związek z zasadą wyłożoną w Testamencie Sprzedawcy Mebli, że ważne jest branie odpowiedzialności za własne decyzje. Dla pracowników ważna jest też możliwość konsultowania i dyskusja na temat zasad panujących w firmie. Firmę IKEA cechuje także indywidualizm, gdzie relacje pomiędzy pracodawcą i pracownikiem opierają się na kontraktowości oraz wzajemnych korzyściach, a proces rekrutacji i awansowania opiera się tylko i wyłącznie na merytorycznej podstawie. Kultura organizacyjna firmy IKEA reprezentuje typ kobiecy, w którym konflikty rozwiązuje się poprzez kompromis i negocjacje.

Struktura organizacyjna

Wszystkie spółki tworzące grupę IKEA, należą do holenderskiego koncernu INGKA Holding, którego właścicielem jest fundacja Stichting INGKA, utworzona w 1982 r. przez Kamprada z przyczyn podatkowych w Holandii.

Podwykonawcy

Polska jest drugim po Chinach największym producentem mebli sprzedawanych w sklepach IKEA na świecie. Pierwszy kontrakt na produkcję mebli IKEA zawarła z przedsiębiorstwem państwowym Fameg w 1961, w 2010 współpracowała z 60 polskimi producentami mebli.

IKEA współpracuje z Ikano Bankiem.

Sklepy

Zasięg Ikea na świecie (w 2014). Barwą niebieską oznaczono państwa w których Ikea posiada już swoje sklepy. Barwą żółtą są kraje planowanej ekspansji.

Pierwszy, nieistniejący już sklep IKEA, Älmhult, Szwecja. Zamiast niego powstało IKEA Museum.

W sierpniu 2019 roku IKEA posiadała 430 sklepów w 52 krajach świata.

Daty pierwszych otwarć sklepów Ikea w poszczególnych państwach:

1958 Szwecja 1963 Norwegia 1969 Dania 1973 Szwajcaria 1974 Niemcy 1975 Kanada 1975 Australia 1976 Hongkong 1977 Austria 1978 Holandia 1978 Singapur 1980 Hiszpania

1981 Francja 1981 Islandia 1983 Arabia Saudyjska 1984 Belgia 1984 Kuwejt 1985 Stany Zjednoczone 1987 Wielka Brytania 1989 Włochy 1990 Węgry 1990 Polska 1991 Czechy 1991 Zjednoczone Emiraty Arabskie

1992 Słowacja 1994 Tajwan 1996 Finlandia 1996 Malezja 1998 Chiny 2000 Rosja 2001 Grecja 2001 Izrael 2004 Portugalia 2005 Turcja 2006 Japonia 2007 Rumunia

2008 Cypr 2009 Irlandia 2010 Dominikana 2011 Tajlandia 2011 Bułgaria 2013 Litwa 2013 Egipt 2013 Katar 2014 Jordania 2014 Chorwacja 2014 Indonezja 2014 Korea Południowa

2016 Maroko 2017 Serbia 2018 Indie 2018 Łotwa 2018 Bahrajn

Planowane sklepy

• 2019 Słowenia
• 2019 Estonia
• Portoryko
• Ukraina
• Brazylia

Największe sklepy

Największy na świecie sklep IKEA znajduje się w Gwangmyeong

Pięć największych sklepów IKEA zlokalizowanych jest w:

1. Gwangmyeong, Gyeonggi, Korea Południowa: 59 000 m².
2. Sztokholm Kungens Kurva, Szwecja: 55200 m²
3. Szanghaj w dystrykcie Baoshan, Chiny: 55032 m²
4. Goyang, Gyeonggi, Korea Południowa: 52199 m²
5. Bangyai, Nonthaburi, Tajlandia 50278 m²

IKEA ogłosiła plany otwarcia sklepu o powierzchni 65000 m² w Pasay, w zespole miejskim Manili na Filipinach pod koniec 2020 roku. Sklep po oficjalnym otwarciu będzie największym sklepem IKEA na świecie.

W Polsce

W 1990 roku firma uruchomiła Start Shop na warszawskim Ursynowie, oferujący głównie produkowane przez firmę dodatki. W 1992 roku zamieniła go na pierwszy pełny sklep firmy przy Alejach Jerozolimskich w Warszawie, zaś w 1993 roku najstarszy obecnie działający sklep otworzono w Jankach. Obecnie w Polsce działa 11 sklepów IKEA.

Marketing

Katalogi IKEA

IKEA publikuje roczny katalog, po raz pierwszy opublikowany w języku szwedzkim w 1951 roku. IKEA opublikowała 197 milionów katalogów w 2010 roku, w dwudziestu językach i sześćdziesięciu jeden edycjach. Jest uważane za główne narzędzie marketingowe giganta handlowego, zużywające 70% rocznego budżetu marketingowego firmy.

IKEA Family

Wspólnie z niektórymi innymi detalistami IKEA wprowadziła kartę lojalnościową o nazwie „IKEA family”. Karta jest bezpłatna i można ją wykorzystać do uzyskania rabatu na niektóre produkty znalezione w sklepie. Jest dostępna na całym świecie.

Produkty

Klippan

W latach 70. XX w. wizyta u producenta wiader stanowiła inspirację dla twórców popularnego fotela Skopa. Ten sam oryginalny pomysł doprowadził do powstania fotela Poprot, następcy – jeszcze bardziej solidnego, z praktycznym schowkiem ukrytym pod zdejmowanym siedziskiem. W 1979 roku styliści Ikei chcieli stworzyć stolik, który pasowałby do każdego wystroju i wnętrza. Producent drzwi opartych na technologii płyty komórkowej pomógł im stworzyć Lack. W 2014 roku projektanci szwedzkiej marki razem z rzemieślnikami z południowo-wschodniej Azji stworzyli serię Nipprig, która łączy skandynawskie wzornictwo i know-how w obszarze efektywnej dystrybucji z tradycyjnym kunsztem rzemieślniczym.

IKEA Rail

IKEA Rail to spółka-córka Ikei, powstała w 2001, zajmująca się transportem kolejowym produktów i surowców dla sieci. Ma za zadanie obniżyć koszty transportu oraz chronić środowisko. Na początku IKEA Rail obsługiwała trasę Szwecja – Zagłębie Ruhry.

Ikea Industry Group

IKEA jest właścicielem tartaku oraz grupy przemysłowej IKEA Industry (produkcja drewnianych mebli i komponentów).

Tanie mieszkania i domy Ikea

BoKlok to firma Ikei i Skanska. Firma zbudowała ponad 11 tys. tanich domów w Finlandii, Szwecji, Norwegii. Obecnie ma budować w Wielkiej Brytanii. To domy z prefabrykatów - są one budowane w fabryce, a potem montowane w odpowiedniej lokalizacji. W UK miesięczny czynsz ma wynosić ok. jedną trzecią miesięcznych zarobków, co ma sprawić, że komunalne domy i mieszkania BoKlok będą najtańszymi w UK.

Krytyka

Ingvar Kamprad, założyciel IKEA, jako nastolatek był związany z nazistowskim ugrupowaniem Nysvenska Rörelsen. W 1994 r. w liście do pracowników swojej sieci nazwał ten incydent „największą pomyłką swojego życia”.

Z końcem 1997 szwedzka telewizja wyemitowała film o wykorzystywaniu pracy dzieci w zakładach produkujących dla przedsiębiorstwa IKEA w Wietnamie i na Filipinach. IKEA nie zerwała jednak współpracy z tymi podmiotami argumentując, że w tych krajach prawo zezwala na takie praktyki. W katalogu produktów z 2001 r. przedsiębiorstwo napisało: „Praca dzieci w dzisiejszych czasach jest nie do zaakceptowania, choć w kilku krajach, gdzie odbywa się nasza produkcja jest rozpowszechniona”. Dietrich Garlichs, przewodniczący UNICEF Niemcy, stwierdził: „Tak, IKEA finansuje projekty UNICEF. Ale to nie oznacza automatycznie, że przy produkcji dla IKEA nie pracują dzieci”.

Johan Stenebo, były bliski współpracownik założyciela, napisał książkę Sanningen om IKEA (Prawda o IKEA), w której zarzucił Ingvarowi Kampradowi m.in. pranie brudnych pieniędzy i rasizm.

Zobacz też

• IKEA Billy

Bibliografia

• Ingvar Kamprad: Testament Sprzedawcy Mebli. Mały Słownik IKEA. Inter IKEA Systems B. V., 2007. [dostęp 2019-07-30]. (pol.)
• Mirel Bikic, Olle Wemne: Controlling Organizational Culture. A Critical Case Study of a Retail Company's Organizational Culture. Lund: Lund University, 2017. [dostęp 2019-08-22]. (ang.)
• Jay B. Barney. Organizational Culture: Can It Be a Source of Sustained Competitive Advantage?. „The Academy of Management Review”. 11 (3), s. 656-665, Lipiec 1986. Nowy Jork: Academy of Management. DOI: 10.2307/258317 (ang.). [dostęp 2019-08-22]. 

Linki zewnętrzne

• Witryna internetowa sieci Ikea w Polsce
• Witryna internetowa sieci Ikea na świecie (ang.)