I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Smolenia w Bytomiu
I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Smolenia w Bytomiu – publiczna szkoła ponadpodstawowa.
średnia | |
Budynek szkoły (2019) | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość | |
Adres |
ul. Strzelców Bytomskich 11, |
Data założenia |
8 listopada 1932 |
Patron | |
Liczba uczniów |
około 700 |
Dyrektor |
mgr Katarzyna Łoza |
Wicedyrektorzy |
mgr Jacek Błasiak |
Położenie na mapie Bytomia | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa śląskiego | |
50°21′03,6″N 18°54′46,8″E/50,351000 18,913000 | |
Strona internetowa |
Historia
edytujUtworzenie Gimnazjum Polskiego
edytujW wyniku podziału Górnego Śląska w 1921 roku, cała niemal inteligencja polska opuściła przyznane Rzeszy Niemieckiej tereny w obawie przed represjami ze strony władz. Przed pozostałą w Niemczech częścią społeczeństwa stanęło zadanie zorganizowania własnego szkolnictwa średniego. Dnia 2 listopada 1932 Janowi Baczewskiemu – prezesowi Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech został wręczony akt powołania Polskiego Gimnazjum w Bytomiu. Uroczystość otwarcia pierwszego od 160 lat Polskiego Gimnazjum na ziemiach niemieckich odbyła się 8 listopada 1932. O godz. 9.30, w Kościele Świętej Trójcy zgromadzili się uczniowie, ich rodzice, liczni członkowie polskich organizacji, dziennikarze oraz grono profesorskie z pierwszym dyrektorem szkoły Wiktorem Pawłem Nechay de Felseis – wybitnym geografem i geologiem. Po mszy świętej uczestnicy przeszli pochodem ulicą Tarnogórską do budynku szkoły. W auli zgromadziło się 500 osób. O godz. 11.00 rozpoczął się historyczny akt duchowej odnowy Polaków w Niemczech. Po uroczystości oficjalnej chór „Halka” odśpiewał pieśń „Uroczysty w szkolnym życiu dzień”. Następnego dnia – 9 listopada szkoła rozpoczęła pracę, która kontynuowana jest przez Liceum Ogólnokształcące im. Jana Smolenia po dziś dzień.
Szkoła w latach 1932–1939
edytujLiczba uczniów systematycznie wzrastała, w listopadzie 1932 wynosiła ona jeszcze 98 uczniów, zaś 16 maja 1933 prezydent policji z Gliwic donosił nadprezydentowi o przyjęciu kilkudziesięciu nowych uczniów, z których niemal połowa pochodziła z Pomorza.
Fakt ten dowodzi, że stopniowo rozszerzał się również zasięg terytorialny gimnazjum. W czasach niemieckich Gimnazjum Polskie było nękane kontrolami, Niemcy szukali pretekstów by je zamknąć. Więc uczniowie musieli być najlepsi. Nie tylko w wiedzy. Byli eleganccy, wysportowani, świetnie tańczyli. Chodziło o to, by wygrywać na każdym polu z konkurującymi szkołami niemieckimi. I rzeczywiście Gimnazjum Polskie wygrywało i poziomem wiedzy i na boisku, grali w piłkę i w szachy, boksowali, mieli także zespoły muzyczne i szkolny teatr.
Władze niemieckie, nie chcąc dopuścić do przekształcenia się szkoły w ośrodek skupiający młodzież polską z terenu całych Niemiec, zaostrzyły rozmaite represje administracyjne i ekonomiczne wobec rodziców bytomskich uczniów. Akcja ta rozwinęła się na szeroką skalę, kiedy 29 listopada 1933 gestapo w Opolu doniosło nadprezydentowi, że z rozpoczęciem roku szkolnego 1934/1935 do gimnazjum bytomskiego ma przybyć kolejnych 140 uczniów. Przeciwdziałanie władz niemieckich musiało być bardzo energiczne, skoro 9 marca 1934 gestapo donosi: „Niemal połowa podań zgłoszonych uczniów została wycofana przez rodziców, względnie przedstawicieli prawnych”.
Liczba uczniów Gimnazjum Polskiego w Bytomiu w latach 1932-1939:
uwaga: Spadek liczby uczniów w latach 1937–1939 związany jest z utworzeniem 10.11.1937 Gimnazjum Polskiego w Kwidzynie, do którego przeszło kilkudziesięciu uczniów z Pomorza
Okres II wojny światowej
edytujSzkoła działała do sierpnia 1939 roku, gdy nadeszło ostrzeżenie i polecenie odesłania dzieci do domów. Nauczyciele wyjechali z Bytomia ostatnimi pociągami do Polski. Potem nastąpiły masowe aresztowania polskich działaczy, w tym wielu nauczycieli Gimnazjum. W Buchenwaldzie zginęli Stanisław Olejniczak – jeden z niewielu nauczycieli, którzy pracowali tu od początku istnienia gimnazjum, oraz zarządca internatu – Antoni Józefczak. W Dachau zginął nauczyciel religii – ks. Franciszek Nawrot. Rodziny uczniów wysiedlono.
Powstanie Liceum Ogólnokształcącego
edytujW 1945 roku szkoła „odrodziła się z popiołów wojennych”, kilku nauczycieli, którzy niemal nazajutrz po wojnie zgłosili się do pracy byli dawnymi nauczycielami Gimnazjum Polskiego, to oni przynieśli legendę tej szkoły i narzucili poziom. W 1946 szkoła przyjęła imię Jana Smolenia.
Funkcję dyrektorów zawsze pełnili wybitni pedagodzy, jednak w pamięci uczniów szczególnie utkwiła postać pełniącego tę funkcję w latach 1950–1966 Stanisława Huka. To za jego czasów poziom nauczania w szkole rozsławił jej imię na cały region, a nawet kraj. Obok jednak osiągnięć naukowych, szkoła wykształciła wielu wybitnych literatów i artystów – tu powstała idea Klubu Artystów Anarchistów, tu rodziła się Konfederacja Nowego Romantyzmu Bohdana Urbankowskiego – wybitnego polonisty, naukowca, poety i dramatopisarza, absolwenta szkoły z roku 1961. To tu pod koniec lat 80., gdy dyrektorem był Jan Mieszko, powstała Grupa Poetycka „Reflektor” dziennikarza i poety Marcina Hałasia. To tu organizowany był Ogólnopolski Konkurs Poetycki Młodych „Nadchodzące pokolenie”, w ostatnich latach reaktywowany jako impreza o zasięgu regionalnym.
Współcześnie życie szkoły obraca się wokół przygotowań do nowej matury. W ostatnich latach „Smoleń” wykształcił laureatów wielu olimpiad przedmiotowych, szkołę ukończył także autor hejnału Katowic, który codziennie słyszą mieszkańcy tego miasta. Szkoła nadal kontynuuje tradycję Polaków w Niemczech, czego świadectwem jest odsłonięcie w kwietniu 2011 roku tablicy przedstawiającej 5 prawd Polaków spod znaku Rodła.
Dyrektorzy Gimnazjum Polskiego
edytuj- Miłosz Sołtys[1]
- Wiktor Paweł Nechay de Felseis (1932–1936)
- Florian Kozanecki (1936–1937)
- Piotr Miętkiewicz (1937–1939)
Dyrektorzy Liceum Ogólnokształcącego
edytuj- Ryszard Kubis (1945)
- Stanisław Wiśniewski i Zbigniew Duszyk (1946–1948)
- Augustyn Tokarz (1948)
- Michał Gonciarz (1949–1950)
- Stanisław Huk (1950–1966)
- Karol Szalbot, Paweł Spyra (1966–1967)
- Bogdan Paprzycki (1967–1971)
- Wanda Redzik-Majeranowska (1971–1976)
- Jan Mieszko (1976–1992)
- Rafał Pisula (1992–1997)
- Katarzyna Łoza (od 1997)
Budynek
edytujW latach 1932–1939 szkoła mieściła się przy Alei Legionów 49. W tym samym budynku w latach 1869–1932 mieściło się wydawnictwo Drukarnia Polska oraz liczne polskie organizacje społeczne i kulturalno-oświatowe. Obecnie znajduje się tu oddział zakaźny Szpitala Specjalistycznego nr 1 w Bytomiu. Po wojnie szkoły nie można było ulokować w dawnym budynku, gdyż Armia Czerwona, wkraczając do Bytomia zrobiła tam koszary; budynek został tak zdewastowany, że przez kilka lat trzeba było go remontować i dezynfekować. Szkoła rozpoczęła więc nauczanie w budynku dawnego Staatliches Realgymnasium zbudowanym w latach 1929–1930 przez A. Stütza i M. Wolffa w stylu ekspresjonistycznym. Budynek ten znajdował się przy ulicy Strzelców Bytomskich, która potem zmieniła się w Poznańską, kilkanaście lat temu powrócono do pierwotnej nazwy.
Patron szkoły
edytujWe wrześniu 1946 roku przyjęła imię zmarłego kuratora oświaty, dawnego nauczyciela w Polskim Gimnazjum – Jana Smolenia. W szkole zatrudniony był od sierpnia 1935, pracował tu do 26 sierpnia 1939 roku jako nauczyciel matematyki, chemii i fizyki. Na kilka dni przed rozpoczęciem II wojny światowej w dramatycznych okolicznościach wyprowadził uczniów z internatu na dworzec kolejowy i odesłał ich do domów rodzinnych, ratując im wówczas życie. Sam opuścił Bytom jednym z ostatnich odjeżdżających do Polski pociągów. W okresie okupacji pełnił funkcję kierownika tajnego nauczania w okręgu krakowskim. Został uwięziony we wrześniu 1942
Po wojnie prof. Jan Smoleń wybrany został pierwszym kuratorem śląskiego okręgu szkolnego, podejmując się pracy nad odbudową zniszczonego szkolnictwa. Zginął tragicznie w dniu 28 czerwca 1945 roku w wypadku samochodowym podczas podróży służbowej w Bytomiu – Karbiu. Został pochowany w Katowicach na cmentarzu przy ul. Francuskiej.
Symbole szkoły
edytuj- Rodło – znak, widniejący w tarczy i na sztandarze szkoły.
- Hymn Smoleniaków – słowa do niego napisała Zofia Lambert, muzykę zaś skomponował Józef Szwed:
- W sidłach niewoli, w walce omdlały
- Wygnany z własnych, ojczystych stron,
- Gniazdo założył raz Orzeł Biały
- Wśród czarnych kruków, sępów i wron.
- I tu, wśród obcych, polskie orlęta
- W złą noc niewoli znalazły schron,
- A dziwna siła była zaklęta
- W słowie, co brzmiało im niby dzwon
- Słowo – Znak niby sztandar ich wiodło
- A było mocne i brzmiało: „RODŁO”!
- Chcemy serca swe i dłonie
- Polsce nowej dać:
- Sięgać, gdzie nie sięga oko
- Kroczyć śmiało, czuć głęboko
- Na Jej straży stać
- Niech Ojczyzny dom nam rośnie
- Niechaj zawsze brzmi donośnie
- W słońcu czy wśród burz
- Polsce zawsze służ!
Nazwy szkoły
edytuj- Nazwy oficjalne
- Niemcom od początku niebezpieczna wydawała się nazwa polskiej szkoły, którą w ciągu 7 lat istnienia zmieniano pięciokrotnie:
- 1932 Polskie Gimnazjum Prywatne – Bytom Górny Śląsk, a następnie – Wyższa Szkoła Męska z gimnazjalnym programem i polskim językiem nauczania
- 1933 Wyższa Szkoła Prywatna z gimnazjalnym programem nauczania w Bytomiu
- 1936 Prywatne Gimnazjum z polskim językiem nauczania w Bytomiu
- 1938 Prywatna Wyższa Szkoła dla chłopców z polskim językiem nauczania – Beuthen O/S
- I Państwowe Gimnazjum i Liceum Męskie
- IV Szkoła Podstawowa i Liceum Męskie
- 1966 V LO im. Jana Smolenia
- 1983 I LO im. Jana Smolenia w Bytomiu
- Nazwy nieoficjalne
- „Smoleń, „Strzelców, „Pod zegarem, „Liceum Huka”
Edukacja
edytujProfile (od roku szkolnego 2021/2022)
edytujKlasa | Profil | Zajęcia rozszerzone | |
---|---|---|---|
A | geograficzno-językowy | geografia,
język hiszpański, język angielski |
|
B | przyrodniczy | biologia
chemia język angielski |
|
C | humanistyczny | język polski
historia wiedza o społeczeństwie |
|
D | politechniczny | matematyka
fizyka informatyka |
|
E | biotechniczny | matematyka
chemia biologia |
Programy autorskie
edytuj- Wiedza o obyczajach – przedmiot, którego celem jest wykształcenie pozytywnych obyczajów i wzorów zachowań oraz zapoznanie się z zasadami savoir-vivre'u, a także poznanie protokołu dyplomatycznego
- Galerie i Muzea Świata – program poznawanie oraz zwiedzanie muzeów oraz galerii w różnych krajach na całym świecie (zrealizowane: Włochy, Chiny, USA)
- Historia żywa – program umożliwiający poznanie wielkich kręgów cywilizacyjnych i ducha epoki w niekonwencjonalnej formie – odkrycia i przygody
- ELM – Emocjonalni Liderzy Młodzieżowi – program profilaktyczny zakładający współpracę przeszkolonych grup młodzieżowych doradców z profesjonalistami
- Wypożyczalnia różańców – „Pierwsza w Polsce, w Europie, na Świecie, w Historii Wypożyczalnia Różańców”, stworzona w celu zachęcenia uczniów do żywej modlitwy
Współpraca z zagranicą
edytuj- współpraca ze szkołami z Niemiec, Francji, Hiszpanii i Włoch w ramach programu Sokrates Comenius
- wymiana młodzieży ze szkołą w Heubach (Niemcy)
- sportowa wymiana z klubem Milwaukee Sting z Milwaukee (USA)
Zajęcia pozalekcyjne
edytujMłodzieżowe Centrum Edukacji Europejskiej[2], Mały Uniwersytet, chór szkolny, Szkolny Teatr Pantomimy, Teatr Młodego Aktora, Klub Filmowca, Grupa Poetycka Nadchodzące Pokolenia oraz inne kółka zainteresowań i przedmiotowe.
Imprezy szkolne
edytuj- imprezy upamiętniające ważne wydarzenia historyczne: Dzień Solidarności, Dzień Stanu Wojennego
- współorganizowanie Bytomskich Spotkań Europejskich i innych imprez o tematyce proeuropejskiej, wraz z Młodzieżowym Centrum Edukacji Europejskiej
- Turniej Savoir-vivre-u
- Dzień Dewota mający zachęcić uczniów do żywej modlitwy
- uczestniczenie w Dniu Przedsiębiorczości mającym umożliwić uczniom poznanie specyfiki zawodu, który chcą wykonywać w przyszłości
- Bal Absolwentów i Sympatyków I LO
- imprezy sportowe na szczeblu miejskim, regionalnym i wojewódzkim
Znaczące osiągnięcia szkoły i jej uczniów
edytuj- Medal Miasta Bytomia za szczególne zasługi dla miasta i śląskiej edukacji[3]
- tytuł Najlepszy Polski Klub Europejski w 2004 dla Młodzieżowego Centrum Edukacji Europejskiej[4]
- tytuł laureata Konkursu na Najlepszą Inicjatywę Obywatelską Pro Publico Bono dla MCEE w 2002[5]
- tytuł Najbardziej Przedsiębiorcza Polska Szkoła w roku 2005
- tytuł Śląski Talent w kategorii Przedsiębiorczość w latach 2006[6], 2007[7] i 2008[8]
- zwycięzca Ogólnopolskiego Konkursu na Najlepsze Młodzieżowe Miniprzedsiębiorstwo w latach 2004, 2005 i 2006, a w roku 2007 laureaci II i III miejsca
- laureaci wielu olimpiad przedmiotowych w tym: srebrny medal na Międzynarodowej Olimpiadzie Biologicznej w roku 2005 w Pekinie (Paweł Cupryn)[9]
- wielokrotny tytuł: „Najbardziej Usportowiona Szkoła w mieście”
- certyfikat Centrum Edukacji Obywatelskiej „Szkoła z klasą”
Patronaty
edytuj- Śląski Uniwersytet Medyczny
- Instytut Onkologii w Gliwicach
- Politechnika Śląska
- Uniwersytet Ekonomiczny
Znani absolwenci i nauczyciele
edytujAbsolwenci i uczniowie
edytuj- Aleksander Abłamowicz – profesor, doktor habilitowany nauk humanistycznych (filologii romańskiej), literaturoznawca
- Franciszek Adamiec[10] – działacz społeczny i kulturalny, popularyzator tradycji Śląska Opolskiego
- Agnieszka Bibrzycka[11] – koszykarka
- Halina Bieda – działaczka samorządowa, nauczyciel, od 2006 wiceprezydent Bytomia
- Marcin Hałaś – poeta, krytyk literacki i dziennikarz
- Zbigniew Stanisław Herman – profesor zwyczajny doktor habilitowany medycyny, rektor Śląskiej Akademii Medycznej w latach 1980–1982
- Krzysztof Jaślar – reżyser telewizyjny
- Marek Kińczyk – prezydent Bytomia w latach 1994–1998
- Piotr Koj – nauczyciel, w latach 1999–2004 przewodniczący Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, od 2006 do 2012 prezydent Bytomia
- Janina Oświęcimska-Zielińska – Wiceprezes FIPF – Światowej Federacji Nauczycieli Języka Francuskiego
- Adam Pastuch – filolog polski, animator kultury
- Władysław Planetorz[10] – działacz Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech
- Dorota Pomykała – aktorka
- Anna Popek – dziennikarka telewizyjna
- Jerzy Porębski – polski pieśniarz, wykonawca szant, współzałożyciel grupy szantowej Stare Dzwony
- Mieczysław Szemalikowski – autor filmów dokumentalnych i oświatowych
- Andrzej Sznajder – najmłodszy internowany w Polsce podczas stanu wojennego, kierownik Referatu Wystaw, Wydawnictw i Edukacji Historycznej w katowickim Instytucie Pamięci Narodowej
- Bohdan Urbankowski – poeta, dramaturg, eseista i filozof
- Adolf Warzok – uczeń przedwojennego gimnazjum, działacz harcerski i lekarz
- Janusz Weychert – reżyser
- Alojzy Wrzeciono[12] – fizyk, profesor, specjalista w dziedzinie fizyki ciała stałego i ferromagnetyzmu
Nauczyciele
edytuj- Aleksander Abłamowicz – profesor, doktor habilitowany nauk humanistycznych (filologii romańskiej), literaturoznawca
- Halina Bieda – działaczka samorządowa, nauczyciel, od 2006 wiceprezydent Bytomia
- Jan Drabina – nauczyciel łaciny, mediewista i religioznawca, prezes Towarzystwa Miłośników Bytomia
- Władysław Gębik – doktor nauk filozoficznych, pedagog, pisarz, literat
- Józef Kwietniewski – sekretarz Gimnazjum Polskiego, polityk, harcmistrz
- Leopold Kobierski – doktor biologii, ekolog i botanik, prezes Zarządu Ligi Ochrony Przyrody w Bytomiu
- Wiktor Nechay – geolog i geograf, pedagog
- Janusz Olszówka – muzyk, członek zespołu szantowego Ryczące Dwudziestki
- Jan Smoleń – nauczyciel matematyki, chemii i fizyki, śląski kurator oświaty
- Władysław Studencki – nauczyciel, historyk literatury, literat, poeta
- Edward Szwed – współorganizator Gimnazjum Polskiego, nauczyciel polonista w latach 1932–1937
- -Czy nie stąd pochwały dla tej szkoły, że zanim pan został pisarzem, zanim wydał „Głosy” kończył Pan tę szkołę?
- -Myślę, że było odwrotnie, że dlatego zostałem pisarzem, dlatego wydałem „Głosy”, że kończyłem tę szkołę.
- Bohdan Urbankowski[13]
- Dzisiejszy dzień rozpocząłem od wizyty w mojej szkole średniej, w I Liceum Ogólnokształcącym im. Jana Smolenia w Bytomiu. To tam 25 lat temu zdałem maturę, to tam przez 4 lata nauki (i wiele kolejnych) prowadziłem drużynę, szczep. To tam poznałem wspaniałych ludzi: profesorów, koleżanki, kolegów. To tam przeżywałem wiele niezapomnianych wydarzeń.
- Piotr Koj[14]
Przypisy
edytuj- ↑ Jerzy Lubos: Dzieje Polskiego Gimnazjum w Bytomiu w świetle dokumentów i wspomnień. Katowice: Śląsk, 1971, s. 46.
- ↑ MCEE na stronach Urzędu Miasta Bytomia
- ↑ Medale Miasta Bytomia przyznane. [dostęp 2008-01-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ MCEE najlepszym Klubem Europejskim w Polsce! – http://www.bytom.pl
- ↑ Laureaci konkursu Pro Publico Bono – Fundacja PRO PUBLICO BONO. [dostęp 2008-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-01)].
- ↑ Śląski Talent 2006 – Towarzystwo im. Karola Goduli. [dostęp 2008-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-09)].
- ↑ Śląski Talent 2007 – Towarzystwo im. Karola Goduli. [dostęp 2008-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-11)].
- ↑ Śląski Talent 2008 – Towarzystwo im. Karola Goduli
- ↑ XVI Międzynarodowa Olimpiada Biologiczna. [dostęp 2008-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-20)].
- ↑ a b Uczeń Gimnazjum Polskiego w Bytomiu (1932–1939)
- ↑ Agnieszka Bibrzycka była uczennicą tego liceum, jednak edukację skończyła w Szkole Mistrzostwa Sportowego w Warszawie, dlatego nie figuruje ona w spisie absolwentów I LO
- ↑ jw.
- ↑ Bytom dotrzymał słowa – rozmowa z dr. Bohdanem Urbankowskim – tygodnik Myśl Polska. [dostęp 2007-04-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-05)].
- ↑ Blog Piotra Koja – 13.12.2006 Straszna rocznica, miłe spotkania
Bibliografia
edytuj- Alfred Konieczny, Profesorowie i uczniowie Polskiego Gimnazjum Prywatnego w Bytomiu (1932–1939), Studia Śląskie. Seria nowa T. 2, wyd. 1959, s. 144-233
- Walka o szkołę narodową dla Polaków zagranicą, wyd. Warszawa, 1935, Szkolnictwo Polskie Zagranicą
Linki zewnętrzne
edytuj- Strona I Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Smolenia
- Smoleniacy – Absolwenci Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Smolenia. smoleniacy.bytom.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-16)].
- W Dobie Stanisławowskiej – film autorstwa Marka Kwiatkowskiego na zakończenie matur w 1966 roku