I bitwa pod Nördlingen

I bitwa pod Nördlingen – starcie zbrojne, które miało miejsce 6 września 1634 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej i zakończyła się zwycięstwem oddziałów cesarsko-habsburskich nad wojskami szwedzkimi i ich protestanckimi sojusznikami z Niemiec.

I bitwa pod Nördlingen
Wojna trzydziestoletnia
Ilustracja
Jacques Courtois Bitwa pod Nördlingen
Czas

6 września 1634

Miejsce

Nördlingen, Bawaria

Wynik

zwycięstwo wojsk hiszpańsko-cesarskich

Strony konfliktu
Szwecja
Saksonia
Cesarstwo
Hiszpania
Dowódcy
Bernard Weimarski
Gustaf Horn
Ferdynand Habsburg
Ferdynand Węgierski
Matthias Gallas
Siły
16,3 tys. piechoty,
9,3 tys. kawalerii,
20 dział[1]
21 tys. piechoty,
13 tys. kawalerii[2],
60 dział
Straty
ok. 6 tys. zabitych i rannych,
6 tys. wziętych do niewoli
3,5 tys. zabitych i rannych
Położenie na mapie Bawarii
Mapa konturowa Bawarii, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, na dole znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
48°48′20″N 10°29′09″E/48,805556 10,485833
Plan sytuacyjny

Przed bitwą edytuj

Po zdobyciu przez armię cesarską dowodzoną oficjalnie przez Ferdynanda Węgierskiego (a tak naprawdę przez Gallasa) w sierpniu 1634 miejscowości Donauwörth i Ratyzbony, kolejnym jej celem stało się odbicie z rąk szwedzkich miasta Nördlingen. Z pomocą przyszła mu armia hiszpańska (18 tys. żołnierzy) dowodzona przez jego kuzyna Ferdynanda. Protestanccy sojusznicy Szwedów zamierzali zapobiec zdobyciu miasta przez armię cesarską wysyłając naprzeciw niej wojska pod dowództwem Bernarda Weimarskiego i Gustafa Horna. Dysponowali oni armią w sile 16 tys. piechoty i 9 tys. jazdy[1]. Po połączeniu armia cesarska i hiszpańska liczyły łącznie 20 tys. piechoty i 13 tys. jazdy, a całością sił w rzeczywistości dowodził Matthias Gallas. Dnia 18 sierpnia armia Gallasa przystąpiła do oblężenia Nördlingen. Szwedzi zamierzali przeciąć linie zaopatrzeniowe armii cesarsko-hiszpańskiej i w tym celu dążyli do opanowania wzgórza Arnsberg, znajdującego się na drodze do Ulm i Donauwörth. Gdyby to się udało, armia Gallasa byłaby zmuszona przerwać oblężenie i zaatakować umocnione pozycje szwedzkie. Podczas gdy siły prowadzone przez Bernarda Weimarskiego dotarły do Hesslebergu, wojska dowodzone przez Horna zostały z tyłu. Dzięki chorwackim szpiegom wódz armii cesarsko-hiszpańskiej w porę został powiadomiony o nadciągnięciu armii protestanckiej. Wykorzystując fakt, że obie grupy nieprzyjaciela są od siebie znacznie oddalone, Gallas wszedł między nie na zalesiony, pokryty wzgórzami teren na południe od Nördlingen, gdzie rozpoczął budowę umocnień polowych. W nocy 5 września oddziały Bernarda podjęły próbę zdobycia wzgórza Allbuch znajdującego się naprzeciwko pozycji wojsk cesarskich. Wojska cesarskie wcześniej jednak zajęły wzgórze na którym się okopały.

Bitwa edytuj

Bitwa rozpoczęła się rankiem 6 września atakiem wojsk protestanckich na zajęte wzgórze. Znajdujący się tutaj żołnierze hiszpańscy zostali wyparci, jednak w czasie walk eksplodowała beczka z prochem, co wprowadziło zamieszanie w szeregach atakujących u boku Niemców wojsk szwedzkich. W szybko wykonanym kontrnatarciu Hiszpanie odzyskali wzgórze. Horn trzynaście razy atakował pozycje przeciwnika, ale wszystkie ataki zakończyły się niepowodzeniem i dużymi stratami protestantów. Koło południa oddziały Horna były tak osłabione, że zmuszony został on do przegrupowania i wycofania swoich wojsk za pozycje Bernarda Weimarskiego. W momencie wycofywania się wojsk Horna, armia cesarska wykorzystała dogodną okazję i wykonała kontrnatarcie. Oddziały Bernarda zostały rozbite i w trakcie ucieczki wpadły wprost na swoich szwedzkich sojuszników. W szeregach protestantów powstał chaos, doszło do ogólnej paniki, co doprowadziło do klęski i ogromnych strat. Armia szwedzko-protestancka przestała praktycznie istnieć, tracąc wszystkie działa, 12 tys. żołnierzy zabitych lub rannych oraz 4 tys. jeńców (a wśród nich Horn). Straty armii cesarsko-hiszpańskiej wyniosły od 1,2 tys. do 2 tys. zabitych.

Po bitwie edytuj

Zwycięstwo pozwoliło Ferdynandowi bez problemu zająć Nördlingen. Szwedzi całkowicie wycofali się z południa Niemiec. Wielu popierających początkowo Szwedów książąt niemieckich przeszło na stronę cesarza, co przyczyniło się do zawarcia w Pradze porozumienia pokojowego dnia 30 maja 1635.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b według Małej Encyklopedii Wojskowej 16 tys. piechoty, 10 tys. jazdy i 80 dział.
  2. według Małej Encyklopedii Wojskowej 33 tys. żołnierzy.

Bibliografia edytuj

  • Mała Encyklopedia Wojskowa, wyd. I 1967.

Linki zewnętrzne edytuj

opis bitwy pod Nördlingen