Ignacy Fik
Ignacy Fik (ur. 4 kwietnia 1904 w Przeciszowie, zm. 26 listopada 1942 w Krzesławicach) – poeta, publicysta, krytyk literacki i działacz polityczny; ojciec Marty Fik (historyczki i krytyczki teatru).
| |
| Data i miejsce urodzenia |
4 kwietnia 1904 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
26 listopada 1942 |
| Narodowość |
polska |
| Język |
polski |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki |
publicystyka społeczna, krytyka literacka, poezja awangardowa, prace syntetyczne o literaturze |
| Epoka | |
| Ważne dzieła | |
| |
| Odznaczenia | |
| |
Życie edytuj
W 1920 brał udział jako ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej. Studiował polonistykę i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Po studiach pracował jako nauczyciel gimnazjalny w Prywatnym Gimnazjum Realnym Koedukacyjnym im. ks. Stanisława Konarskiego w Oświęcimiu. Przez kilka lat był więziony z powodu działalności w organizacjach lewicowych.
W czasie II wojny światowej działał w podziemiu komunistycznym. Podczas okupacji m.in. wraz z żoną H. Moskwianką założył komunistyczną grupę „R” (Rewolucja). Redagował w Krakowie konspiracyjne pismo „Polska Ludowa”, a następnie był współredaktorem „Trybuny Ludowej”. Brał udział w tajnym nauczaniu i podziemnej działalności kulturalnej w Krakowie. Aresztowany przez gestapo w październiku 1942 po ciężkim śledztwie w Więzieniu Montelupich został rozstrzelany w zbiorowej egzekucji w Krakowie w listopadzie 1942. W 1948 pośmiertnie odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu II klasy[1].
Biblioteka Narodowa podaje jako rok urodzenia 1904, czasami błędnie podawana jest data 1910.
Twórczość edytuj
Ignacy Fik był autorem kilku tomów poezji: Kłamstwa lustra (1931)[2], Przemiany (1932), Plakaty na murze (1936)[3], Przymierze (1940, wydanie konspiracyjne)[4]. Opublikował syntezy historycznoliterackie Rodowód społeczny literatury (1938)[5] i Dwadzieścia lat literatury polskiej (1939)[6]. Pisał również utwory publicystyczne o tematyce społecznej.
Jako krytyk akcentował społeczne, ideowe i klasowe uwarunkowania literatury. Postulował estetykę realizmu, chociaż akceptował częściowo nowe trendy literackie. Brał m.in. udział w sporze o Ferdydurke Witolda Gombrowicza (pamflet na powieść ogłoszony w 1938) i twórczość Michała Choromańskiego, którą skrytykował w głośnym artykule Literatura choromaniaków (1935)[4]. Współpracował głównie z czasopismami o orientacji lewicowej: „Nasz Wyraz”, „Sygnały”. Publikował także w pismach „Gazeta Literacka”, „Pion”, „Życie Literackie”.
Upamiętnienie edytuj
W Oświęcimiu była ulica imienia Ignacego Fika, zmieniona na mocy ustawy w 2018 roku[7][8]. Dwa lata później na mocy tej samej ustawy jego imię usunięto też z nazwy Szkoły Podstawowej nr 1 w Przeciszowie, której był patronem[9]. Na budynku Liceum im. Stanisława Konarskiego w Oświęcimiu od lat sześćdziesiątych roku wisiała tablica upamiętniająca postać nauczyciela Ignacego Fika oraz powstanie PPR. Również ona została usunięta[10].
W Krakowie na domu przy ul. Kujawskiej 11 znajdowała się tablica upamiętniająca działalność konspiracyjną poety.
Przypisy edytuj
- ↑ M.P. z 1948 r. nr 43, poz. 189.
- ↑ Ignacy Fik, Kłamstwa lustra, wyd. 1932 [wersja elektroniczna pierwodruku], polona.pl [dostęp 2019-05-28].
- ↑ Ignacy Fik, Plakaty na murze, wyd. 1936 [wersja elektroniczna pierwodruku], polona.pl [dostęp 2019-05-28].
- ↑ a b Artur Hutnikiewicz (red. nauk.), Andrzej Lam, Literatura polska XX wieku: przewodnik encyklopedyczny, t. 1, s. 167.
- ↑ Ignacy Fik, Rodowód społeczny literatury polskiej, wyd. 1939 [wersja elektroniczna pierwodruku], polona.pl [dostęp 2019-05-28].
- ↑ Ignacy Fik, 20 lat literatury polskiej, wyd. 1939 [wersja elektroniczna pierwodruku], polona.pl [dostęp 2019-05-28].
- ↑ Ustawa z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2021-04-27].
- ↑ Redakcja, Ignacy Fik jest symbolem komunizmu – przekonuje IPN [online], Oświęcim Nasze Miasto, 24 sierpnia 2018 [dostęp 2021-04-27] (pol.).
- ↑ Zarządzenie zastępcze Wojewody Małopolskiego, „Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego” (Poz. 772), 22 stycznia 2022.
- ↑ Bogusław Kwiecień, Tablica na liceum w Oświęcimiu poświęcona Ignacemu Fikowi powinna zostać usunięta [online], Gazeta Krakowska, 19 września 2017 [dostęp 2021-04-27] (pol.).
Bibliografia edytuj
- Grzegorz Gazda: Dwudziestolecie międzywojenne. Słownik literatury polskiej. Gdańsk: słowo / obraz terytoria; Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, 2008, s. 61, 63, 71, 136, 151, 188. ISBN 978-83-7420-110-0.
- Jerzy Kwiatkowski: Dwudziestolecie międzywojenne. Wyd. III, 5. dodruk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 478–480, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13851-6.
- Literatura polska XX wieku: przewodnik encyklopedyczny, red. nauk. Artur Hutnikiewicz, Andrzej Lam, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13027-X.
- Jerzy Święch: Literatura polska w latach II wojny. Wyd. VI, 2. dodruk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, s. 35, 36, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13852-3.
Linki zewnętrzne edytuj
- Fragmenty pamiętnika (1931-1939) oraz rękopis Powieści prowincjonalnej (1934-1935) w serwisie Polona.pl
- Ignacy Fik, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-01-17].