Igor Tuleya

polski sędzia i prawnik

Igor Zygmunt Tuleya (ur. 24 sierpnia 1970 w Łodzi)[1] – polski prawnik, sędzia Sądu Okręgowego w Warszawie oraz były rzecznik tego sądu[2].

Igor Tuleya
Ilustracja
I. Tuleya na Pol’and’Rock Festival, 2019
Data i miejsce urodzenia

24 sierpnia 1970
Łódź

Zawód, zajęcie

sędzia

Narodowość

polska

Pracodawca

Sąd Okręgowy w Warszawie

Andrzej Chyra, Igor Tuleya, Tour de Konstytucja
Afisz Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia” przed budynkiem Sądu Najwyższego w Warszawie wzywający do przywrócenia do orzekania sędziów Igora Tuleyi i Pawła Juszczyszyna
Wizerunek Igora Tuleyi na banerze w trakcie demonstracji przed Sądem Najwyższym (2022).
Glinoludka z Bolesławca oraz Igor Tuleya
Glinoludka Kinga Gęsicka-Biały oraz Igor Tuleya w Bolesławcu (2022)

Życiorys

edytuj

Urodził się 24 sierpnia 1970 w Łodzi[1]. Wychował się w Warszawie. Absolwent VI Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Reytana w Warszawie (1989)[3][4]. Początkowo rozważał studiowanie medycyny, jednak podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim[5].

Jego ojciec pracował w Milicji Obywatelskiej, a matka Lucyna najpierw w latach 1960-71 w Milicji Obywatelskiej w Łodzi w wydziale kryminalnym, a później, do 1988 r., w Służbie Bezpieczeństwa w Biurze „B” Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, gdzie według syna zajmowała się „szpiegowaniem dyplomatów amerykańskich”[6][7][8].

Był sędzią w Sądzie Rejonowym w Nowym Dworze Mazowieckim. Na stanowisko sędziego Sądu Okręgowego w Warszawie powołał go 18 marca 2010 prezydent Lech Kaczyński[9]. Od 2012 był rzecznikiem prasowym tego sądu; stanowisko miał stracić wskutek uzasadnienia wyroku dotyczącego Mirosława Garlickiego[10].

3 grudnia 2012 Sąd Okręgowy w Warszawie pod przewodnictwem Igora Tuleyi wyraził zgodę na osadzenie w Polsce, skazanego przez Międzynarodowy Trybunał Karny, serbskiego zbrodniarza wojennego Radislava Krstića[11].

4 stycznia 2013 sąd pod przewodnictwem Igora Tulei skazał Mirosława Garlickiego na rok więzienia w zawieszeniu na dwa lata oraz grzywnę za przyjęcie 17,5 tysiąca złotych łapówek[12], uniewinnił go natomiast od zarzutów nadużyć seksualnych i spowodowania śmierci pacjenta. Tuleya, uzasadniając wyrok, potępił działania władzy. Garlicki kreowany był jako uosobienie niemoralnego zachowania się lekarzy. Sędzia porównał działanie służb do znanych z czasów stalinowskich (groźby, przesłuchania nocne, nieuzasadnione zatrzymania). Po dojściu do władzy przez Prawo i Sprawiedliwość w 2015, środowiska związane z tą partią przedstawiały wspomniany wyrok jako jeden z dowodów na zepsucie wymiaru sprawiedliwości[5].

W toku kryzysu wokół Sądu Najwyższego w Polsce zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z pytaniem prejudycjalnym dotyczącym zgodności ustaw dokonujących zmian w wymiarze sprawiedliwości w Polsce z europejskimi standardami dotyczącymi niezawisłości sędziowskiej[13]. 24 września 2019 Rzecznik generalny TSUE ocenił, że pytania prejudycjalne sądów w sprawie systemu dyscyplinarnego dla sędziów w Polsce należy uznać za niedopuszczalne[14]. Według rzecznika „sądy żywią jedynie subiektywne obawy, które nie urzeczywistniły się w postaci wszczęcia postępowań dyscyplinarnych”.

Krytykował też inne zmiany w sądownictwie wprowadzane przez rząd Prawa i Sprawiedliwości. We wrześniu 2018 rzecznik dyscyplinarny do spraw sędziów zażądał od niego wyjaśnień w tym zakresie[15].

18 listopada 2020 na podstawie decyzji Izby Dyscyplinarnej stracił sędziowski immunitet w sprawie o niedopełnienie obowiązków służbowych oraz przekroczenia uprawnień[16][17][18]. Sędzia Tuleya, jak i zdecydowana większość prawników, tej decyzji nie uznał, argumentując, że Izba Dyscyplinarna została zawieszona przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej[19], a Sąd Najwyższy uznał, że nie jest niezależnym sądem[20]. Ponadto została powołana przez wyłonioną niezgodnie z Konstytucją Krajową Radę Sądownictwa i wyczerpuje znamiona sądu wyjątkowego, a więc nie może istnieć w systemie prawnym bez wprowadzenia stanu wojennego[21].

W lutym 2021 został stałym felietonistą internetowej rozgłośni Halo.Radio[22].

24 lutego 2021 Sąd Apelacyjny w Warszawie w postanowieniu stwierdził, że „Igor Tuleja jest nieprzerwanie sędzią sądu powszechnego RP z przypisanym do tego urzędu immunitetem”, a „uchylenie immunitetu może nastąpić na podstawie prawomocnego orzeczenia niezależnego, bezstronnego i niezawisłego sądu w toku sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy. Izba Dyscyplinarna nie ma żadnej z tych właściwości”[23]. Prezes Sądu Okręgowego w Warszawie odmówił wykonania orzeczenia, gdyż jego zdaniem jest niezgodne z prawem[24]. Prokuratura skierowała do Sądu Najwyższego wniosek o przymusowe doprowadzenie Tulei na przesłuchanie[25]; 29 listopada 2022 Izba Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego ostatecznie odrzuciła wniosek jako „oczywiście bezzasadny[26][27].

W lipcu 2021, pomimo wiążącej decyzji Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 15 lipca 2022[28], sędziowie Piotr Schab oraz Przemysław Radzik po raz pierwszy nie dopuścili Igora Tulei do orzekania[27].

21 marca 2022 Sąd Okręgowy Warszawa-Praga wydał prawomocne orzeczenie przywracające sędziego Igora Tuleyę do pracy. Sąd wydał tak zwane zabezpieczenie, w ramach którego nakazał Sądowi Okręgowemu w Warszawie dopuszczenie sędziego Igora Tuleyi do wykonywania wszystkich praw i obowiązków służbowych[29][30]. Pomimo tego Piotr Schab, Prezes Sądu Okręgowego w Warszawie i jego wiceprezes Przemysław Radzik ponownie[27] nie dopuścili do orzekania sędziego Igora Tuleyi[31][32].

Po raz trzeci[27] sędzia Tuleya nie został dopuszczony do orzekania w sierpniu 2022, pomimo prawomocnego postanowienia sądu pracy[33].

29 listopada 2022 Izba Odpowiedzialności Zawodowej (następczyni wcześniej istniejącej Izby Dyscyplinarnej) Sądu najwyższego w składzie trzech tak zwanych starych sędziów w osobach Wiesława Kozielewicza, Dariusza Kali oraz Małgorzaty Wąsek-Wiaderek w sprawie o sygnaturze II ZIZ 4/22 podjętą uchwałą utrzymała w mocy uchwałę SN odmawiającą zezwolenia na zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie sędziego na przesłuchanie do prokuratury. Ponadto Sąd Najwyższy z urzędu zdecydował o uchyleniu wskazanej powyżej uchwały Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 2020 r. w części obejmującej zawieszenie sędziego w czynnościach służbowych i obniżenie wysokości jego wynagrodzenia na czas zawieszenia o 25%[34].

 
Igor Tuleya w trakcie Tour de KonstytucjaPL w Warszawie w 2023.

30 listopada 2022 po przeszło 700 dniach zawieszenia sędzia Igor Tuleya decyzją Prezes Sądu Okręgowego w Warszawie Joanny Przanowskiej-Tomaszek został przywrócony do wykonywania czynności orzeczniczych na poprzednich warunkach w VIII Wydziale Karnym Sądu Okręgowego w Warszawie[35].

6 lipca 2023 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyrok w sprawie sędziego Igora Tuleyi przeciwko Polsce (skargi numer 21181/19 i 51751/20). ETPCz uznał, że doszło do naruszenia art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych wolności (prawo do rzetelnego procesu sądowego), art. 8 Konwencji (prawo do poszanowania życia prywatnego) oraz art. 10 Konwencji (prawo do wolności wypowiedzi). Trybunał zasądził na rzecz sędziego zadośćuczynienie w kwocie 30.000 euro oraz 6.000 euro tytułem zwrotu kosztów. Zdanie odrębne do wyroku złożył polski sędzia Jakub Wojtyczek, który nie zgodził się z argumentacją Trybunału w kwestii naruszenia art. 6 oraz art. 8 Konwencji. Pełnomocnikami sędziego Igora Tuleyi byli: adw. Sylwia Gregorczyk-Abram, adw. Michał Wawrykiewicz, Maria Ejchart i adw. Jacek Dubois[36].

13 lipca 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie sędziego Igora Tuleyi przeciwko Polsce, w którym przypomniał, że uchwała o odsunięciu Tuleyi od orzekania "została oparta na przepisach krajowych, które Trybunał uznał niedawno za sprzeczne z (...) Traktatem o Unii Europejskiej". Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził również, że prawo UE "wymaga, by sędzia Igor Tuleya mógł nadal wykonywać swoje kompetencje judykacyjne w toczącym się postępowaniu karnym" oraz "aby skład orzekający, któremu przekazano sprawę pierwotnie powierzoną sędziemu Igorowi Tuleyi, wstrzymał się od orzekania, a właściwe organy sądowe ponownie przydzieliły ją sędziemu Tuleyi"[37].

Wyróżnienia

edytuj

W 2019 został laureatem XIII edycji Nagrody im. Edwarda J. Wende[38].

30 sierpnia 2022 w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku został uhonorowany Medalem Wolności Słowa 2022 w kategorii "Instytucja". Nagrodę przyznawała Fundacja Grand Press[39].

Centrum Międzynarodowych Praw Człowieka (CIHR) Northwestern Pritzker School of Law przyznało mu nagrodę Global Jurist of the Year („Światowy Prawnik Roku”) w dziewiątej edycji[40]. Coroczna nagroda Global Jurist of the Year Award honoruje urzędującego sędziego, który wykazał się zaangażowaniem na rzecz praw człowieka i praworządności w obliczu przeciwności losu (wręczenie odbyło się 7 marca 2024 w Chicago)[41].

Publikacje

edytuj
  • Magdalena Czernicka, Igor Tuleya, Kodeks postępowania karnego, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2005.
  • Magdalena Czernicka, Igor Tuleya, Kodeks wykroczeń. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2007.
  • Magdalena Czernicka, Igor Tuleya, Kodeks karny wykonawczy, Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck, 2007.
  • Igor Tuleya, Ustawa o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego: komentarz praktyczny, Poznań: Polskie Wydawnictwo Prawnicze Iuris, 2012.
  • Małgorzata Młodawska-Piaseczna, Igor Tuleya, Anna Wielgolewska, Akta karne dla aplikantów, Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer, 2018.

Przypisy

edytuj
  1. a b Oświadczenie majątkowe. waw.sa.gov.pl. [dostęp 2018-05-15].
  2. Kim jest sędzia Igor Tuleya, który (znowu) postawił się PiS?. polityka.pl. [dostęp 2018-05-15].
  3. Igor Tuleya – nie mam planu B. wyborcza.pl. [dostęp 2021-02-17].
  4. Wojciech Rylski: Absolwenci Reytana 1989. wne.uw.edu.pl. [dostęp 2021-02-17].
  5. a b Joanna Berendt, In Poland, a Stubborn Defender of Judicial Independence, „The New York Times”, 10 stycznia 2020 [dostęp 2020-01-12] (ang.).
  6. Prześwietlili rodzinę sędziego Tulei. Gmyz: Jego matka była w SB [online], wiadomosci.dziennik.pl, 16 stycznia 2013 [dostęp 2023-03-11] (pol.).
  7. Niezalezna.pl: matka sędziego Tulei to TW Lucyna. Prowadziła 10 agentów. W PRL-owskim MSW pracował też jej mąż [online], wpolityce.pl [dostęp 2023-04-28] (pol.).
  8. "Resortowe dziecko", student Krystyny Pawłowicz. Kim jest Igor Tuleya [online], TVN24, 5 stycznia 2018 [dostęp 2023-05-20] (pol.).
  9. Michał Gostkiewicz: Sędzia Igor Tuleya: Jestem apolityczny. Prowadziłem sprawy Macierewicza. Raz wygrał, raz przegrał. gazeta.pl. [dostęp 2018-09-22].
  10. Anna Dryjańska: Kim jest sędzia Igor Tuleya? Dwa powody, dla których przesłuchuje go nowa KRS. tokfm.pl, 21 września 2018. [dostęp 2018-09-27].
  11. Bogdan Wróblewski, Sąd: Serbski zbrodniarz gen. Radislav Krstić może siedzieć w polskim więzieniu. On też chce, „Wyborcza.pl”, 6 grudnia 2012 [dostęp 2021-04-05] (pol.).
  12. Doktor Mirosław G. skazany. Ziobro: ten wyrok to zła wiadomość. gazetawyborcza.pl, 5 maja 2018. [dostęp 2013-01-09].
  13. Sędzia Tuleya zwrócił się z pytaniem do TSUE, proces został zawieszony. Kim są oskarżeni?. wp.pl, 6 września 2018. [dostęp 2018-09-16].
  14. Rzecznik generalny TSUE odpowiada ws. pytań prejudycjalnych polskich sądów [online], Onet Wiadomości, 24 września 2019 [dostęp 2019-09-24] (pol.).
  15. Sędzia Igor Tuleya spodziewa się zwolnienia. „Sędziowie nie dadzą sobie zamknąć ust”. wp.pl, 13 września 2018. [dostęp 2018-09-16].
  16. Izba Dyscyplinarna bierze się za sędziego Igora Tuleyę [online], oko.press [dostęp 2020-11-19].
  17. Tuleya bez immunitetu. „Sędzia niezawisły orzekający zgodnie z własnym sumieniem będzie karany” [online], TVN24 [dostęp 2020-11-19] (pol.).
  18. Izba Dyscyplinarna SN uchyla immunitet sędziemu Tuleyi. Prof. Safjan: do tej rozprawy nigdy nie powinno dojść [online], Onet Wiadomości, 18 listopada 2020 [dostęp 2020-11-19] (pol.).
  19. o, TSUE: Izba Dyscyplinarna SN nie może sądzić sędziów [online], Prawo.pl, 8 kwietnia 2020 [dostęp 2021-02-26] (pol.).
  20. Uzasadnienie uchwały składu połączonych Izb: Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r. [Aktualizacja] [online], sadnajwyzszy [dostęp 2021-02-26] (pol.).
  21. Strona główna [online], palestra.pl [dostęp 2021-02-26] (pol.).
  22. Chutnik, Gugała, Szczerek, Środa felietonistami Halo.Radia [online], Press.pl [dostęp 2021-02-02] (pol.).
  23. Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2021-02-26].
  24. Magdalena Gałczyńska: Igor Tuleya nie może wrócić do pracy. „Decyzja w mojej sprawie już zapadła i to nie w moim sądzie, a zupełnie gdzie indziej”. onet.pl, 1 marca 2021. [dostęp 2021-03-03]. (pol.).
  25. Sędzia Tuleya zostanie zatrzymany i doprowadzony do prokuratury? Jest już wniosek w tej sprawie [online], NIEZALEZNA.PL, 15 marca 2021 [dostęp 2021-03-16].
  26. Michał Wróblewski: Mamy gorący komentarz po wyroku ws. Tuleyi. Ludzie Ziobry wściekli. wp.pl, 2022-11-29. [dostęp 2022-11-29]. (pol.).
  27. a b c d Magdalena Gałczyńska: Tuleya może wrócić do pracy. Sąd Najwyższy uchylił zawieszenie sędziego. onet.pl, 2022-11-29. [dostęp 2022-11-29]. (pol.).
  28. Sędzia Tuleya chce wrócić do pracy. Jest decyzja w jego sprawie. dziennik.pl, 2021-07-24. [dostęp 2022-11-29]. (pol.).
  29. Mariusz Jałoszewski: Pilne. Warszawski sąd przywrócił Igora Tuleyę do orzekania i pełni praw sędziowskich. oko.press, 2022-03-22. [dostęp 2022-03-23]. (pol.).
  30. Sędzia Igor Tuleya wraca do orzekania. Jest decyzja warszawskiego sądu. onet.pl, 2022-03-22. [dostęp 2022-03-23]. (pol.).
  31. Sędzia Tuleya stawił się do pracy w sądzie okręgowym; nie został dopuszczony do orzekania [online], serwisy.gazetaprawna.pl, 28 marca 2022 [dostęp 2022-05-30] (pol.).
  32. Sędzia Igor Tuleya miał wrócić do pracy w Sądzie Okręgowym w Warszawie po prawomocnym wyroku sądu, nie dopuścił go wiceprezes [online], 28 marca 2022 [dostęp 2022-05-30] (pol.).
  33. Sędzia Igor Tuleya zawiadamia prokuraturę w sprawie prezesów warszawskich sądów. tvn24.pl, 2022-08-20. [dostęp 2022-11-29]. (pol.).
  34. Sąd Najwyższy: nie można zatrzymać sędziego, który nie popełnił przestępstwa [online], sadnajwyzszy [dostęp 2022-12-01] (pol.).
  35. Sędzia Igor Tuleya został dopuszczony do pracy w warszawskim sądzie okręgowym. "To było dwa lata bezprawia" [online], TVN24 [dostęp 2022-12-01] (pol.).
  36. https://oko.press/igor-tuleya-wygrywa-w-strasburgu-na-sedziego-wywierano-presje-podwazano-jego-reputacje oko.press [dostęp: 2023-07-07]
  37. https://tvn24.pl/polska/tsue-wydal-wyrok-w-sprawie-sedziego-igora-tuleyi-7219203 tvn24.pl [dostęp: 2023-07-13]
  38. Sędzia Igor Tuleya laureatem XIII edycji nagrody im. Edwarda J. Wende. codozasady.pl, 2019-10-24. [dostęp 2024-05-25].
  39. Medal Wolności Słowa. Nagrodzeni Piotr Jacoń, dziennikarz TVN24, Katarzyna Wappa, Igor Tuleya, Wanda Traczyk-Stawska, Stanisław Tym, Jacek Fedorowicz - TVN24 [online], tvn24.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
  40. Sędzia Igor Tuleya uznany za Światowego Prawnika Roku Centrum Międzynarodowych Praw Człowieka. bydgoszcz.wyborcza.pl, 2024-02-03. [dostęp 2024-05-25].
  41. https://wiadomosci.wp.pl/tuleya-z-miedzynarodowym-wyroznieniem-uosabia-to-co-cihr-docenia-6991312486706144a wiadomosci.wp.pl [dostęp: 2024-02-03]