Impeachment

procedura postawienia funkcjonariusza cywilnego w stan oskarżenia

Impeachment (/ɪmˈpi mənt/, dosł. ang. „postawienie w stan oskarżenia”[1]) – procedura pochodząca z anglosaskiej tradycji parlamentarnej, służąca realizacji odpowiedzialności konstytucyjnej prezydenta, wiceprezydenta i funkcjonariuszy cywilnych m.in. w USA[2][3]. Procedura wszczynana jest przez parlament lub inne ciała legislacyjne państwa.

Procedura impeachmentu Prezydenta USA Andrew Johnsona w Senacie USA (1868)
Prezydent Brazylii Dilma Rousseff i prezydent Korei Pd. Park Geun-hye – obie postawione w stan oskarżenia (impeachment) w drugiej dekadzie XXI wieku

Procedura polega zwykle na powołaniu specjalnej komisji parlamentarnej, która przesłuchuje świadków oraz bada materiały źródłowe. Po ogłoszeniu wyników dochodzenia parlament podejmuje decyzję o ewentualnym pozbawieniu oskarżonego urzędu i immunitetu. To umożliwia postawienie oskarżonego przed sądem.

Impeachment dotyczy osób, które zostały powołane na stanowisko w wyniku demokratycznych procedur. Procedura powinna być więc stosowana tylko w sytuacji, gdy istnieją potwierdzone zarzuty, że dana osoba poważnie naruszyła prawo.

Usunięcie funkcjonariusza publicznego z urzędu ma swoje źródło w brytyjskiej tradycji prawnej, jednak przyjęło się także w innych krajach, m.in. w: USA, Australii, Brazylii (Dilma Rousseff), Irlandii, Filipinach, Korei Południowej (Park Geun-hye), Litwie (Rolandas Paksas), Rumunii (Traian Băsescu) i Indonezji (Abdurrahman Wahid).

W Polsce Trybunał Stanu jest sądem, który – po procedurze parlamentarnej – rozstrzyga kwestie naruszeń prawa przez osoby piastujące najwyższe urzędy[2].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Wielki słownik angielsko-polski. Warszawa: PWN Oxford, 2002, s. 591. ISBN 83-01-13708-8.
  2. a b WIEM: darmowa encyklopedia. [dostęp 2016-11-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-30)].
  3. Słownik Wyrazów Obcych. [dostęp 2013-11-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-03)].

Bibliografia edytuj

  • Kazimierz Baran, Impeachment a początki odpowiedzialności politycznej ministrów w Anglii, „Zeszyty Naukowe UJ. Prace Prawnicze” 1971, z. 51, s. 7–30.