Indoeuropejczycy

Hipotetyczny przebieg ekspansji Indoeuropejczyków

Indoeuropejczycy – umowna nazwa grupy ludów posługujących się językami indoeuropejskimi, pochodzącymi wedle językoznawców od wspólnego praindoeuropejskiego korzenia. Dawniej wszystkich Indoeuropejczyków nazywano Ariami, obecnie nazwa ta jest używana jedynie w odniesieniu do ludów indoirańskich.

Teza o ludach tworzących zespół pokrewnych populacji etnicznych, wywodząca się od tzw. Praindoeuropejczyków bywa utożsamiana z narodowymi obszarami Europy. Istnieją liczne teorie na temat domniemanej pierwotnej siedziby Indoeuropejczyków. W XIX wieku dominowała teoria, że Praindoeuropejczycy zamieszkiwali płaskowyż Pamiru. Niektórzy specjaliści łączą ten lud z tzw. kulturą grobów kurhanowych (zob. teoria kurhanowa). Nosiciele tej kultury zamieszkiwali tereny na północ od Morza Czarnego – od Kaukazu aż po Karpaty – między V i III tysiącleciem p.n.e. Według zwolenników tej teorii ekspansja ludów indoeuropejskich przebiegała w kierunku Indii, a następnie^{[potrzebny przypis]} Persji, Bliskiego Wschodu i Europy (niektórzy sugerują jednoczesne przemieszczanie się Indoeuropejczyków z ich pierwotnych siedzib w kierunku Europy Wschodniej). Być może można łączyć ekspansję Indoeuropejczyków z udomowieniem konia przez kulturę Botai około 3,5 tys. lat p.n.e.. Według innej teorii praojczyzną Indoeuropejczyków były tereny Azji Mniejszej (jest to tzw. hipoteza anatolijska, wysunął ją Colin Renfrew). Przypuszcza się, że starożytna ekspansja ludów indoeuropejskich była hamowana zarówno przez Azjanitów, jak i od północy przez ludy praugrofińskie.

Języki indoeuropejskie

Języki indoeuropejskie około roku 500 p.n.e. (zaznaczono podział na kentum i satem)

Wspólne korzenie języków indoeuropejskich nie są dziś w sposób poważny podważane. Używanie danego języka – funkcja mogąca ewoluować w czasie – nie musi jednak oznaczać pokrewieństwa etnicznego. Nic nie wskazuje, aby ludy innego pochodzenia etnicznego nie mogły przejmować języków indoeuropejskich wraz z ich rozprzestrzenieniem na obszarze Europy. Dotyczyć to mogłoby na przykład autochtonicznych ludów europejskich, mieszkających na tym kontynencie przed przybyciem ludów ze wschodu. Często również "nowi" przybysze po pewnym czasie przejmowali język indoeuropejski (np. tureccy Awarowie zarzucili w średniowieczu język ojczysty i przyjęli język słowiański). Tak więc identyfikacja języka z etnosem jest sprawą sporną, a dyskusja często w XX wieku zabarwiona ideologią. Jeszcze bardziej kontrowersyjna jest identyfikacja języka z narodem rozumianym wedle XIX i XX-wiecznych koncepcji. W takim podejściu można by dojść bowiem do przekonania, że wszyscy mieszkańcy Boliwii, mówiący w języku hiszpańskim – są Indoeuropejczykami.

Badania porównawcze języków indoeuropejskich (pochodzących od prajęzyka indoeuropejskiego) wskazują na stopniowe wyodrębnianie się poszczególnych współczesnych języków indoeuropejskich.

Zobacz też

• Ekspansja języków indoeuropejskich
• Archeogenetyka