Inowłódz
Inowłódz – wieś gminna w Polsce położona w Dolinie Białobrzeskiej, w województwie łódzkim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Inowłódz, nad Pilicą.
| Artykuł |
51°31′37″N 20°13′17″E |
|---|---|
| - błąd |
38 m |
| WD |
51°31'0.1"N, 20°13'0.1"E |
| - błąd |
14 m |
| Odległość |
1255 m |
| wieś | |
 Kościół pw. św. Idziego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
866 |
| Strefa numeracyjna |
44 |
| Kod pocztowy |
97-215[1] |
| Tablice rejestracyjne |
ETM |
| SIMC |
0540989 |
Położenie na mapie gminy Inowłódz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego  | |
 51°31′37″N 20°13′17″E/51,526944 20,221389
| |
Siedziba gminy Inowłódz.
Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską przed 1370 rokiem, zdegradowany około 1550 roku, ponowne nadanie praw miejskich w 1618 roku, degradacja w 1870 roku[2]. Miasto królewskie w tenucie inowłodzkiej w powiecie brzezińskim województwa łęczyckiego w końcu XVI wieku[3]. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Inowłódz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego.
Przez miejscowość przebiega droga krajowa nr 48 relacji Tomaszów Mazowiecki – Kozienice – Dęblin – Kock.
przez miejscowość przebiega Łódzka magistrala rowerowa (ukł, W-E)
HistoriaEdytuj
Osada w miejscu obecnego Inowłodza istniała w X wieku. Inowłódz jest wzmiankowany w dokumencie z 1145, z którego wynika, że już wówczas istniał w miejscowości kościół (ob. kościół filialny pw. św. Idziego), ufundowany przez Władysława Hermana w 1086[4]. Prawa miejskie otrzymał w połowie XIV wieku od króla Kazimierza Wielkiego, wówczas to wzniesiono również zamek inowłodzki, mający bronić północnej granicy Małopolski oraz strzec brodu na rzece Pilicy[5].
Inowłódz pełnił wówczas funkcję ważnego grodu granicznego – usytuowany był na lewym brzegu Pilicy, jako centralny gród regionu, który określono mianem „cypla inowłodzkiego”, pomiędzy północno-zachodnim Sandomierskim i Mazowszem Rawskim. Co do przynależności terytorialnej inowłodzkiego mediewiści są odmiennych zdań. Teza o przynależności do Mazowsza wydaje się prawdopodobna tylko dla okresu zmian w połowie XI w. Od połowy XII w. powstała zależność od stolicy łęczyckiej. Inowłódz, wraz z okolicznymi miejscowościami: Glinnik, Małecz, Lubochnia, Glina, Sadykierz i Wola Małecka, Rzeczyca (Tarnowska), znalazł się w obrębie księstwa łęczyckiego prawdopodobnie już za czasów Kazimierza I Kujawskiego[6][7].
Miejscowy zamek do połowy XVII wieku był rezydencją kasztelanii inowłodzkiej. W 1655 podczas potopu wojska Stefana Czarnieckiego pokonały w bitwie pod Inowłodzem wojska szwedzkie. Inowłódz aż do czasu rozbiorów był miastem królewskim. Prawa miejskie utracił w wyniku represji po powstaniu styczniowym w 1870. Niedługo potem nastąpił rozwój miejscowości, związany z odkryciem właściwości leczniczych wód mineralnych – źródła żelaziste, wapniowo-magnezowe, borowiny oraz miejscowego mikroklimatu. Podjęto próbę utworzenia uzdrowiska. Ponowny rozwój przerwała jednak I wojna światowa.
ZabytkiEdytuj
- Kościół filialny pw. św. Idziego z XII wieku;
- Ruiny zamku Kazimierza Wielkiego z XIV wieku;
- Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła z XVI wieku;
- Synagoga z XIX wieku.
- Cmentarz żydowski w Inowłodzu
Inowłódz w filmieEdytuj
Inowłódz i okolice służyły jako plener dla polskich filmów i seriali, m.in.:
- Popioły (1965, reż. Andrzej Wajda),
- Czterej pancerni i pies (1966–1970, reż. Konrad Nałęcki),
- Pan Wołodyjowski (1969, reż. Jerzy Hoffman),
- Jak rozpętałem drugą wojnę światową (1969, reż. Tadeusz Chmielewski),
- Bolesław Śmiały (1971, reż. Witold Lesiewicz),
- Hubal (1973, reż. Bohdan Poręba),
- Najważniejszy dzień życia – odc. 3: Strzał (1974, reż. Sylwester Szyszko),
- Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny (1982, reż. Janusz Majewski),
- Przyłbice i kaptury (1985, reż. Marek Piestrak),
- Sławna jak Sarajewo (1987, reż. Janusz Kidawa),
- Kanclerz (1989, reż. Ryszard Ber),
- Korona królów (2018, reż. Wojciech Pacyna)[8].
PrzypisyEdytuj
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 365 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 34–35.
- ↑ Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 65.
- ↑ Inowłódz w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego, Tom III, s. 292.
- ↑ Jerzy Augustyniak, Zamek w Inowłodzu, Biblioteka Muzeum Archeologicznego w Łodzi, Łódź 1992.
- ↑ Jacek Ladorucki, Tomasz Stolarczyk, O potrzebie stworzenia Słownika biograficznego ziemi łęczyckiej. Ogólne zasady opracowania kompendium i jego znaczenie dla regionu (rozdział: Dzieje ziemi łęczyckiej i jej granice), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum.”, 1/2 (22/23), 2016, 117-129 (cytowana informacja: s. 120) [zarchiwizowane].
- ↑ Ryszard Rosin, Rozwój polityczno-terytorialny Łęczyckiego, Sieradzkiego i Wieluńskiego do przełomu XIV i XV w., „Rocznik Łódzki”, 14 (17), 1970, s. 277–304.
- ↑ Korona królów w bazie filmpolski.pl
BibliografiaEdytuj
- Jerzy Augustyniak, Zamek w Inowłodzu, Biblioteka Muzeum Archeologicznego w Łodzi, Łódź 1992.
Linki zewnętrzneEdytuj
- Portal Mieszkańców gminy Inowłódz
- Portal Gminy Inowłódz
- Historia Żydów w Inowłodzu na portalu Wirtualny Sztetl
- O zamku w Inowłodzu na stronie Inowłodzkiego Bractwa Rycerskiego. druzynaibr.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-17)].
- O źródłach leczniczych w Inowłodzu na stronie Państwowego Instytutu Geologicznego Oddział Świętokrzyski
- Artykuł o Inowłodzu na turystyka.gazeta.pl. turystyka.gazeta.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-02)].
- Inowłódź, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 292.
- Archiwalne widoki i publikacje związane z miejscowością w bibliotece Polona