Instytucje, organy i agencje Unii Europejskiej
 |
Uwaga! Ten artykuł opisuje nieaktualny stan prawny. Jeśli możesz, popraw treść na podstawie najświeższych informacji. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Instytucje międzyrządoweEdytuj
Rada EuropejskaEdytuj
.png)
Partia Europejskich Socjalistów
Europejska Partia Ludowa
Partia Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy
Sojusz Europejskich Konserwatystów i Reformatorów
Partia Europejskiej Lewicy
niezależni
Radę Europejską tworzą szefowie rządów państw członkowskich i prezydenci Francji i Finlandii (choć zwykle towarzyszą im też premierzy) oraz przewodniczący Komisji Europejskiej. W obradach biorą też udział ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich, a także jeden z członków Komisji.
Przewodniczący Rady Europejskiej jest wybierany przez Radę Europejską większością kwalifikowaną na okres 2,5 roku z jednokrotną możliwością odnowienia kadencji, przy czym Przewodniczący Rady Europejskiej musi pochodzić spoza grona Rady Europejskiej. Od 1 grudnia 2019 roku jest nim Charles Michael.
Rada Europejska zbiera się co najmniej 4 razy w roku, na dwóch formalnych i dwóch nieformalnych, krótkich, zwykle dwudniowych posiedzeniach. Zgodnie z traktatem nicejskim, od momentu rozszerzenia Unii 1 maja 2004 r. wszystkie formalne spotkania Rady odbywają się w Brukseli.
Nie należy jej mylić z Radą Europy, która jest osobną organizacją.
Kompetencje Rady Europejskiej:
- Określa ogólne wytyczne polityki Europejskiej
- Wyznacza kierunki rozwoju organizacji
- Koordynuje politykę zagraniczną państw członkowskich oraz zajmuje stanowisko wobec najważniejszych problemów światowych
- Podejmuje decyzje o przyjęciu nowych członków i układach stowarzyszeniowych
RadaEdytuj
Rada Unii Europejskiej, dawniej zwana Radą Ministrów lub Radą Ministrów Unii Europejskiej, a od Traktatu z Lizbony zwana po prostu „Radą”, jest głównym organem decyzyjnym Wspólnot Europejskich. Rada UE przybrała obecną nazwę na mocy własnej decyzji w 1993 roku. Jednakże w traktatach stanowiących podstawę Unii cały czas widnieje nazwa Rada (Wspólnot Europejskich). Członkami są ministrowie resortowi poszczególnych krajów członkowskich. Możliwe konfiguracje Rady UE:
- Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych
- Rada ds. Gospodarczych i Finansowych (Ecofin)
- Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (JHA)
- Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Polityki dotyczącej Konsumentów
- Rada ds. Konkurencyjności
- Rada ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii
- Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa
- Rada ds. Środowiska
- Rada ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury.
PrezydencjaEdytuj
Przewodniczącym Rady jest minister z kraju sprawującego aktualnie prezydencję. Prezydencja Rady przypada co pół roku na kolejne państwo członkowskie. Jest ściśle związana z Radą UE, a nie z Radą Europejską.
TrojkaEdytuj
COREPEREdytuj
Składa się ze stałych przedstawicieli państw członkowskich. Jego głównym zadaniem jest przygotowywanie posiedzeń Rady. Faktycznie większość decyzji głosowanych w Radzie zapada właśnie już na szczeblu ambasadorów/stałych przedstawicieli. Na szczeblu ministerialnym dyskutuje się tematy sporne i drażliwe.
Sekretariat Rady Unii EuropejskiejEdytuj
Wysoki Przedstawiciel ds. WPZiBEdytuj
Instytucje ponadnarodoweEdytuj
Parlament EuropejskiEdytuj
Parlament Europejski jest jednoizbowy i reprezentuje obywateli państw należących do Unii. Oficjalną siedzibą Parlamentu jest Strasburg, choć komisje parlamentarne i władze klubów mieszczą się w Brukseli. Sekretariat i biblioteka ma zaś swoją siedzibę w Luksemburgu. Parlament Europejski liczy obecnie (na mocy Traktatu z Lizbony) 705 członków (deputowanych) plus przewodniczący, sprawujących mandat wolny, wybieranych na pięcioletnią kadencję. W Polsce w stosunku do członków PE używa się potocznie określenia „europarlamentarzysta” lub „eurodeputowany”, natomiast oficjalne określenie brzmi: „poseł do Parlamentu Europejskiego”. Najważniejsze uprawnienia Parlamentu to:
- współudział w tworzeniu prawa poprzez:
- konsultacje;
- współpracę;
- współdecydowanie;
- akceptację (zgodę) – uprawnienie to dotyczy tylko niektórych dziedzin polityki wspólnotowej, co do wielu pozostałych dziedzin wyłączne kompetencje prawodawcze ma Rada Unii Europejskiej;
- uprawnienia budżetowe – Parlament zatwierdza corocznie budżet i udziela Komisji absolutorium z jego wykonania;
- uprawnienia kontrolne;
- zatwierdzanie Komisji i jej przewodniczącego;
- prawo uchwalenia wotum nieufności wobec Komisji (większością 2/3 głosów);
- prawo zadawania pytań Komisarzom;
- zwyczajowa możliwość zadawania pytań Radzie;
- powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich.
Kandydaci do Parlamentu startują w wyborach zwykle w barwach którejś z partii istniejącej w swoim kraju, jednak po wejściu do Parlamentu przyłączają się oni zwykle do jednej z frakcji politycznych funkcjonujących oficjalnie w Parlamencie lub pozostają niezależni. Frakcje te odpowiadają mniej więcej ogólnemu podziałowi partii politycznych w Europie. Posłowie zasiadają w izbie parlamentu według przynależności do frakcji, a nie według przynależności narodowej.
Komisja EuropejskaEdytuj
Komisja Europejska, oficjalnie Komisja Wspólnot Europejskich, to rodzaj rządu Unii Europejskiej, odpowiedzialnego za bieżącą politykę Unii, nadzorującą prace wszystkich jej agencji i zarządzającej funduszami Unii. Siedzibą Komisji jest Bruksela. Po wejściu w życie traktatu nicejskiego członkami Komisji jest każdorazowo tyluż komisarzy, ile państw liczy Unia (od początku lipca 2013 roku, po wejściu Chorwacji liczba ta wynosi 28). Każdy z komisarzy jest odpowiedzialny za określony dział pracy, są więc oni odpowiednikami ministrów w zwykłym rządzie. Ich wyznaczenia dokonuje jednak nie przewodniczący Komisji, lecz rządy poszczególnych państw. Członkowie komisji nie mogą czuć się związani żadnymi instrukcjami – są politykami, których powołanie rekomenduje Rada Europejska i zatwierdza Parlament Europejski. Ich zadaniem jest nadzór nad przydzielonymi im dyrekcjami generalnymi.
Instytucje sądoweEdytuj
Trybunał SprawiedliwościEdytuj
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (franc. Cour de Justice des Communautés européennes) jest sądem międzynarodowym, konstytucyjnym i administracyjnym. Powstał na mocy traktatu o EWWiS, a na mocy umowy o wspólnych instytucjach z 25 marca 1957 roku oraz Protokołu o statucie Trybunału Sprawiedliwości, objął jurysdykcją sprawy wszystkich trzech Wspólnot. W jego skład wchodzi 28 sędziów mianowanych przez każde państwo członkowskie oraz 11 rzeczników generalnych (adwokatów) obsadzanych na sześcioletnią kadencję na zasadzie rotacji. Orzeczenia Trybunału mają charakter ostateczny. Siedzibą Trybunału jest Luksemburg.
Nie należy mylić z Europejskim Trybunałem Praw Człowieka ze Strasburga, który jest organem Rady Europy.
Sąd Pierwszej InstancjiEdytuj
Do rozpatrywania drobniejszych spraw
Sąd do spraw Służby PublicznejEdytuj
W ramach wspólnotowej instytucji sądowniczej Sąd do spraw Służby Publicznej zajmuje się sporami z zakresu służby publicznej Unii Europejskiej[1].
Instytucje kontrolneEdytuj
Europejski Trybunał Obrachunkowy (ETO)Edytuj
Znany też jako Trybunał Rewidentów Księgowych
Europejski Rzecznik Praw ObywatelskichEdytuj
Europejski Pełnomocnik ds. Ochrony DanychEdytuj
Instytucje gospodarczeEdytuj
Europejski System Banków CentralnychEdytuj
Obejmuje EBC i banki centralne państw członkowskich.
Europejski Bank Centralny (EBC)Edytuj
EBC jest bankiem centralnym Unii Europejskiej i w tym charakterze odpowiada za:
- nadzorowanie systemów bankowych w krajach Unii;
- zbieranie danych statystycznych potrzebnych dla prowadzenia polityki monetarnej;
- funkcjonowanie systemów płatniczych (zwłaszcza systemu TARGET);
- zapobieganie fałszerstwom banknotów;
- współpracę z innymi organami w zakresie regulacji rynków finansowych.
Poprzednikiem EBC był Europejski Instytut Walutowy, który nie dysponował kompetencjami władczymi i funkcjonował jedynie jako ciało doradcze krajowych banków centralnych. Jego głównym zadaniem było przygotowanie wprowadzenia wspólnej waluty na obszarze Unii.
EBC powstał 1 czerwca 1998 roku w drodze porozumienia krajowych banków centralnych. Konsekwencją tego kroku była likwidacja walut narodowych w ramach Eurosystemu (obejmującego początkowo 11 krajowych banków centralnych) oraz wprowadzenie w ich miejsce wspólnej waluty euro. Nastąpiło to 1 stycznia 1999 roku, rok później do Eurosystemu dołączył, jako dwunasty członek, grecki bank centralny. Siedzibą EBC jest Frankfurt nad Menem.
Organy międzyinstytucjonalneEdytuj
Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot EuropejskichEdytuj
Europejski Urząd Doboru KadrEdytuj
Europejska Szkoła AdministracjiEdytuj
Inne jednostkiEdytuj
Europejski Bank Inwestycyjny (EBI)Edytuj
Instytucje doradczeEdytuj
Inne organyEdytuj
Pomocnicze jednostki organizacyjneEdytuj
Powiązane organizacjeEdytuj
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
BibliografiaEdytuj
- Piotr Warzyszyński: Zasady funkcjonowania systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej (pol.). UniaEuropejska.org, 2011-03-07. [dostęp 2011-04-02].
- Tamara Barriga: Parlament Europejski (pol.). UniaEuropejska.org, 2011-04-16. [dostęp 2011-04-17].
- Piotr Łochowski: Rada Unii Europejskiej (pol.). UniaEuropejska.org, 2011-03-03. [dostęp 2011-04-02].
- Mateusz Borysiuk, Karol Janowski: Europejski Bank Inwestycyjny (pol.). UniaEuropejska.org, 2011-03-02. [dostęp 2011-04-02].
- Tomasz Betka: Istota Prezydencji w UE (pol.). UniaEuropejska.org, 2010-12-31. [dostęp 2011-04-02].
- Karol Janowski: Europejski Bank Centralny (EBC) (pol.). UniaEuropejska.org, 2010-01-03. [dostęp 2011-04-17].
- Karol Janowski: Europejski System Banków Centralnych (ESBC) (pol.). UniaEuropejska.org, 2010-01-27. [dostęp 2011-04-17].
- Tamara Barriga: Komitet Regionów (pol.). UniaEuropejska.org, 2011-05-09. [dostęp 2011-07-29].
- Krzysztof Zubilewicz: Europejski Komitet Ekonomiczno – Społeczny (pol.). UniaEuropejska.org, 2011-05-15. [dostęp 2011-07-29].
- Tamara Barriga: Komisja Europejska (pol.). UniaEuropejska.org, 2011-05-30. [dostęp 2011-07-29].