Wikipedia

Instytut Kulturoznawstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Instytut Kulturoznawstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – jednostka dydaktyczno-naukowa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, powstała w 1976 r. na Wydziale Historycznym UAM[1], przeniesiona w 1985 r. na Wydział Nauk Społecznych[1]. Obecnie, od 2019 roku wchodzi w skład Wydziału Antropologii i Kulturoznawstwa[2]. Obok Wrocławia i Łodzi, jeden z najstarszych ośrodków kulturoznawczych w kraju[3]. Do głównych inicjatorów założenia Instytutu należeli Jerzy Kmita, Krzysztof Kostyrko i Walerian Sobisiak. Teoria kultury opracowana przez Kmitę i jego współpracowników oraz nacisk kładziony na zagadnienia metodologiczne stanowiły differentia specifica jednostki, a Instytut stał się głównym ośrodkiem poznańskiej szkoły metodologicznej[potrzebny przypis]. W Rankingu Kierunków Studiów Perspektywy 2015 kulturoznawstwo poznańskie uplasowało się na trzeciej pozycji[4].

Instytut Kulturoznawstwa
Institute of Cultural Studies
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Ilustracja
Data założenia

1976

Typ

naukowo-badawczy

Państwo

 Polska

Adres

60-568 Poznań
ul. Szamarzewskiego 89c

Dyrektor

dr hab. Agata Skórzyńska

brak współrzędnych
Strona internetowa

Historia edytuj

W 1976 r. otwarto Studium Kulturoznawstwa na Wydziale historycznym UAM. Zostało powołane Zarządzeniem nr 60 Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki z dnia 30 września 1976 r. Wcześniej już, bo 31 maja 1973 r., rektor UAM wydał zarządzenie ustalające strukturę organizacyjną i program działalności jednostki[1].

Rok akademicki 1985/1986 Instytut rozpoczął na Wydziale Nauk Społecznych UAM[1], gdzie funkcjonuje do dzisiaj. W 1976 r. studia na kulturoznawstwie poznańskim rozpoczęło 58 osób (30 studiowało dziennie, 28 zaocznie), dwadzieścia lat później studiowało już łącznie 550 osób (251 na studiach dziennych, 299 na zaocznych)[1]. Obecnie studiuje ok. 300 osób (tylko na studiach dziennych). Uprawnienia do nadawania stopnia doktora Instytut nabywa w grudniu 1993 r. w zakresie nauk o poznaniu i komunikacji (w 2005 r. zmieniono nazwę na nauki o poznaniu i komunikacji społecznej), by od 2009 r. cieszyć się już uprawnieniami do nadawania stopnia doktora w zakresie kulturoznawstwa.

Od 2012 r. poznańscy kulturoznawcy mogą zdobyć tytuł naukowy doktora habilitowanego w zakresie kulturoznawstwa (w ramach Wydziału Nauk Społecznych UAM). Kulturoznawcy działają w administracji Wydziału Nauk Społecznych. Dr hab. Jan Grad pełnił funkcje prodziekana ds. studenckich (1999-2002) i dziekana Wydziału (2002-2008). Doktorzy Jacek Zydorowicz i Remigiusz Ciesielski w latach 2008–2016 byli prodziekanami ds. studenckich[3]. W latach 2016–2019 ostatnim Dziekanem Wydziału Nauk Społecznych był także dotychczasowy Dyrektor Instytutu, dr hab. Jacek Sójka, a jednym z prodziekanów dr Marcin Poprawski[5]. Od 1 października 2019 roku, zarządzeniem Rektora UAM, Instytut funkcjonuje jako jednostka organizacyjna Wydziału Antropologii i Kulturoznawstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu[6].

Budynki i lokalizacja edytuj

Instytut ma swoją główną siedzibę na Wydziale Nauk Społecznych UAM, przy ul. Szamarzewskiego 89 A. Dodatkowo korzysta z należących do UAM pomieszczeń przy ul. Międzychodzkiej 5[7].

Organizacja edytuj

Władze edytuj

1976-1978
Stanowisko Imię i nazwisko
Dyrektor dr Krzysztof Kostyrko
Wicedyrektor dr hab. Walerian Sobisiak
1979-1987
Stanowisko Imię i nazwisko
Dyrektor prof. dr hab. Jerzy Kmita
Wicedyrektor ds. studiów dziennych dr hab. Krystyna Zamiara
Wicedyrektor ds. studiów zaocznych prof. dr hab. Walerian Sobisiak
Kadencja 1987-1990
Stanowisko Imię i nazwisko
Dyrektor prof. dr hab. Jerzy Kmita
Wicedyrektor ds. studiów stacjonarnych dr hab. Krystyna Zamiara
Wicedyrektor ds. studiów zaocznych dr Marian Golka
Kadencja 1990-1993
Stanowisko Imię i nazwisko
Dyrektor prof. dr hab. Jerzy Kmita
Wicedyrektor ds. naukowych prof. dr hab. Krystyna Zamiara
Wicedyrektor ds. studenckich dr hab. Jacek Sójka
Kadencje 1993-1996 i 1996-1999
Stanowisko Imię i nazwisko
Dyrektor dr hab. Jacek Sójka
Wicedyrektor ds. naukowych dr hab. Andrzej Kocikowski
Wicedyrektor ds. studenckich dr Jan Grad
Kadencje 1999-2002 i 2002-2005
Stanowisko Imię i nazwisko
Dyrektor dr hab. Jacek Sójka
Wicedyrektor ds. naukowych dr hab. Ewa Rewers
Wicedyrektor ds. studenckich dr Teresa Jerzak-Gierszewska
Kadencje 2005-2008 i 2008-2012
Stanowisko Imię i nazwisko
Dyrektor dr hab. Jacek Sójka
Wicedyrektor ds. naukowych prof. dr hab. Anna Grzegorczyk
Wicedyrektor ds. studenckich dr Teresa Jerzak-Gierszewska
Kadencja 2012-2016
Stanowisko Imię i nazwisko
Dyrektor dr hab. Jacek Sójka
Wicedyrektor ds. kształcenia dr Agata Skórzyńska
Wicedyrektor ds. studenckich dr Rafał Koschany
Kadencja 2016-2019
Stanowisko Imię i nazwisko
Dyrektor dr hab. Marianna Michałowska
Wicedyrektor ds. studenckich dr hab. Agnieszka Kaczmarek
Wicedyrektor ds. kształcenia dr Jacek Zydorowicz
Rok akademicki 2019/2020
Stanowisko Imię i nazwisko
Dyrektor dr hab. Marianna Michałowska
Wicedyrektor ds. studenckich dr hab. Agnieszka Kaczmarek
Kadencja 2020–2024
Stanowisko Imię i nazwisko
Dyrektor dr hab. Agata Skórzyńska
Wicedyrektor ds. studenckich dr hab. Agnieszka Kaczmarek

Struktura organizacyjna edytuj

Zakład Badań nad Kulturą Filmową i Audiowizualną edytuj

Samodzielni pracownicy naukowi:[8]

Zakład Etyki Gospodarczej edytuj

Samodzielni pracownicy naukowi:[9]

Zakład Hermeneutyki Kultury edytuj

Samodzielni pracownicy naukowi:[10]

Zakład Kulturowych Studiów Miejskich edytuj

Samodzielni pracownicy naukowi:[11]

Zakład Semiotyki Kultury edytuj

Samodzielni pracownicy naukowi:[12]

Pracownia Badań nad Kulturą Artystyczną edytuj

Samodzielni pracownicy naukowi:[13]

Pracownia Badań nad Uczestnictwem w Kulturze edytuj

Samodzielni pracownicy naukowi:[14]

Pracownia Historii i Metodologii Nauk o Kulturze edytuj

Samodzielni pracownicy naukowi:[15]

Pracownia Performatyki edytuj

Samodzielni pracownicy naukowi:[16]

Pracownia Religioznawstwa i Badań Porównawczych edytuj

Samodzielni pracownicy naukowi:[17]

Centra badawcze edytuj

Od 2003 r. w ramach Instytutu funkcjonuje Centrum Badań im. Edyty Stein[18], którym kieruje prof. Anna Grzegorczyk. Centrum regularnie organizuje wykłady, konferencje naukowe, publikując artykuły napisane na podstawie referatów w wydawanej przez Centrum serii Zeszytów Naukowych. W 2014 r. pod egidą Instytutu powstało Centrum Myśli Społecznej im. Floriana Znanieckiego. Kieruje nim prof. Andrzej Przyłębski[19]. Centrum organizuje konferencje i spotkania z różnymi gośćmi (m.in. z Antonim Liberą).

Działalność i znaczenie Instytutu edytuj

Powstanie Instytutu edytuj

Założenia stojące za powołaniem Instytutu Kulturoznawstwa wyjaśnił jego pierwszy dyrektor, dr Krzysztof Kostyrko, w wywiadzie dla miesięcznika „Nurt” (nr 3 z 1977 r.): „Chcemy dać studentowi szeroką bazę wiedzy ogólnej i chcemy przygotowywać go do różnych praktycznych sytuacji, by wiedział jak rozwijać teoretyczno-praktyczną problematykę bardziej szczegółowo (…). Chcielibyśmy więc dać rzetelne podstawy teoretyczne wiedzy o kulturze, a jednocześnie wyposażyć studentów w pewne umiejętności praktyczne pozwalające im pełnić po ukończeniu studiów różne role społeczne (…). Środowisko humanistyczne – można to bez ryzyka uogólnić – przyzwyczajone jest, że na studiach najpierw opanowywane są zagadnienia faktograficzne, dopiero później – na poziomie seminarium magisterskiego i wyższych lat dokonuje się pewnych uogólnień. My proponujemy inny punkt widzenia zarówno w układzie ogólnym programu, jak i w przebiegu programu na poszczególnych latach. Zaczynamy od bazy teoretyczno-metodologicznej po to, by na wyższych latach pozwolić na zastosowanie tej wiedzy do faktografii. W gruncie rzeczy złudzeniem jest, że można operować „gołymi” faktami.”[1]

Społeczno-regulacyjna koncepcja kultury edytuj

Prof. Jerzy Kmita, wraz ze współpracownikami i uczniami, opracował społeczno-regulacyjną koncepcję kultury (zwaną wcześniej socjopragmatyczną), która dała podstawy teoretyczne dla rozwijanych w Instytucie badań. Dzięki perspektywie, jaką dawała ta koncepcja, różne zjawiska społeczne, takie jak sztuka, nauka, obyczaj etc., analizowano przy pomocy podobnej aparatury teoretycznej (nie negującej ustaleń dyscyplin tradycyjnie zajmujących się danymi zagadnieniami, jak np. historii sztuki), traktując je jak zjawiska kulturowe. Przykładowo, sam Kmita stosował jej narzędzia do badania rozwoju nauki, Teresa Kostyrko zajmowała się sztukami plastycznymi, Jan Grad analizował zagadnienia moralności i obyczaju.

Badania naukowe i działalność dydaktyczna edytuj

Dzięki działalności naukowej prof. Kmity, współpracującego z filozofami (Barbara Kotowa, Anna Pałubicka), historykami (Jerzy Topolski) i etnologami (Wojciech J. Burszta, Jacek Schmidt), Instytut Kulturoznawstwa stał się głównym ośrodkiem poznańskiej szkoły metodologicznej. Myśl prof. Kmity nie była jedyną ofertą działalności dydaktyczno-naukowej Instytutu, rozwijano w nim i badano zagadnienia komunikacji kulturowej i najróżnorodniejsze wątki historii kultury, a także takie nurty myśli humanistycznej, kierunki badań i orientacje badawcze, jak teoria krytyczna, postmodernizm, dekonstrukcja, etyka biznesu (business ethics), studia kulturowe (cultural studies), semiotyka, poststrukturalizm, studia nad postkolonializmem, kulturowe studia miejskie, visual studies, gender studies, hermeneutyka filozoficzna czy performatyka. Badania wyżej wymienionych koncepcji zaowocowały licznymi publikacjami i konferencjami naukowymi firmowanymi przez Instytut, znajdują również odzwierciedlenie w podziale Instytutu na Zakłady i w programie nauczania. Pracownicy starali się modyfikować i uzupełniać ofertę w oparciu o przemiany zachodzące w samej humanistyce światowej i wymogi rynku pracy[20].

Współpraca z UAP edytuj

Silne więzy połączyły Instytut z poznańską Akademią Sztuk Pięknych (dziś: Uniwersytet Artystyczny). W przypadku kulturoznawców zaowocowało to owocnymi badaniami nad sztuką i kulturą artystyczną oraz włączeniem się w funkcjonowanie życia artystycznego miasta. Instytut udostępnia też artystom przestrzeń wystawową w tzw. Hyde Parku Szamarzewo (Collegium Znanieckiego)[21].

Czasopisma edytuj

Instytut Kulturoznawstwa intensywnie współpracował z poznańskim czasopismem „Nurt” (1965 -1989), którego redaktorem naczelnym był przez długi czas Krzysztof Kostyrko, pierwszy dyrektor Instytutu. Obecnie Instytut wydaje własne czasopisma: „Studia Kulturoznawcze”[22] (od 1995 r. wydawane jako cykl antologii i monografii, w 2011 r. przekształcone w regularnie wydawane czasopismo) i „Perspektywy Kulturoznawcze”[23] (redagowane przez doktorantów, od 2008 r.). Przez krótki czas funkcjonowały czasopisma zainicjowane w ramach działalności Koła Naukowego: „Zeszyty Kulturoznawcze” i „Poznański Przegląd Teatralny”. Pracownicy Instytutu są poza tym członkami rad programowych i redakcji licznych czasopism wydawanych poza jednostką.

Instytut i studenci edytuj

Od początku istnienia Instytutu, aż do 1991 r., prowadzono na nim kursy instruktorskie (teatralny i fotograficzny oraz teatralny i upowszechniania kultury filmowej), przygotowujące do prowadzenia amatorskich zespołów. Od 1991 r. działa w Instytucie Koło Naukowe Kulturoznawców, posiadające różne sekcje. Oprócz regularnych spotkań, Koło organizuje m.in. wyjazdy na konferencje i warsztaty. W latach 1979–1992 zorganizowano dwadzieścia obozów teatralnych dla studentów[1].

Wkład w polskie kulturoznawstwo edytuj

Poznańscy kulturoznawcy walnie przyczynili się do utworzenia w 2002 r. Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego. Dzięki wysiłkowi Towarzystwa powstał Komitet Nauk o Kulturze PAN. W 2017 r. Instytut będzie organizatorem III Zjazdu ogólnopolskiego Towarzystwa Kulturoznawczego.

Kulturoznawcy w Poznaniu edytuj

Poznańskie kulturoznawstwo jest silnie wrośnięte w tkankę miejską. Pracownicy oraz absolwenci Instytutu współpracowali i współpracują z publicznymi instytucjami kultury, takimi jak Centrum Kultury Zamek (od 2014 r. działa tam prowadzone przez nich Centrum Praktyk Edukacyjnych), Galeria Miejska Arsenał (są członkami Rady Programowej, odbywając tam staże i praktyki) oraz prywatnymi, jak Art Stations Foundation Grażyny Kulczyk, Galeria EGO i in. Z kolei takie przedsięwzięcia, jak Teatr Strefa Ciszy czy Barak Kultury powstały z inicjatywy samych absolwentów kierunku. Kulturoznawcy w Poznaniu i poza nim organizowali i organizują niezliczone wykłady popularnonaukowe, wystawy, pokazy filmowe itd. Ich obecność i działalność zaznacza się nie tylko w instytucjach tradycyjnie kojarzonych z kulturą artystyczną, ale też w pubach „W Starym Kinie”, „Kisielice”, „Meskalina” i „Dragon”. Rok 2016 był rokiem 40-lecia Instytutu Kulturoznawstwa. Z tej okazji zorganizowano zjazd absolwentów połączony z licznymi wydarzeniami na Wydziale Nauk Społecznych i w centrum miasta, gdzie niebagatelną rolę odgrywają wszystkie miejsca kojarzone z kulturoznawstwem[24].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g Urszula Kaczmarek (red.), 20-lecie Instytutu Kulturoznawstwa (1976-1996), 1996.
  2. ↑ Struktura UAM | Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu [online], amu.edu.pl [dostęp 2019-10-23] (pol.).
  3. ↑ a b Jacek Sójka, Kulturoznawstwo poznańskie – podwójny jubileusz, [w:] Praca zbiorowa, Nauki humanistyczne i społeczne wobec problemów współczesnego świata, 2015.
  4. ↑ DL, Kulturoznawstwo i wiedza o krajach i regionach – Ranking Szkół Wyższych PERSPEKTYWY 2015 [online], www.perspektywy.pl [dostęp 2016-06-18].
  5. ↑ Wydział Nauk Społecznych – Wyniki wyborów na Wydziale Nauk Społecznych [online], wns.amu.edu.pl [dostęp 2016-06-15].
  6. ↑ REGULAMIN ORGANIZACYJNY UNIWERSYTETU IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU. [dostęp 2019-09-11].
  7. ↑ Wydział Nauk Społecznych – O wydziale [online], wns.amu.edu.pl [dostęp 2016-06-15].
  8. ↑ Zakład Badań nad Kulturą Filmową i Audiowizualną UAM. [dostęp 2020-05-03].
  9. ↑ Zakład Etyki Gospodarczej UAM. [dostęp 2022-05-03].
  10. ↑ Zakład Hermeneutyki Kultury UAM. [dostęp 2020-05-03].
  11. ↑ Zakład Kulturowych Studiów Miejskich UAM. [dostęp 2020-05-03].
  12. ↑ Zakład Semiotyki Kultury UAM. [dostęp 2022-05-03].
  13. ↑ Pracownia Badań nad Kulturą Artystyczną UAM. [dostęp 2020-05-03].
  14. ↑ Pracownia Badań nad Uczestnictwem w Kulturze UAM. [dostęp 2022-05-03].
  15. ↑ Pracownia Historii i Metodologii Nauk o Kulturze UAM. [dostęp 2020-05-03].
  16. ↑ Pracownia Performatyki UAM. [dostęp 2022-05-03].
  17. ↑ Pracownia Religioznawstwa i Badań Porównawczych UAM. [dostęp 2020-05-03].
  18. ↑ Centrum Badań im. Edyty Stein [online], cbes-main.home.amu.edu.pl [dostęp 2016-06-18].
  19. ↑ Nowości i bieżące wydarzenia | Centrum Myśli Społecznej im. Floriana Znanieckiego [online], cenznan.amu.edu.pl [dostęp 2016-06-18].
  20. ↑ Plany zajęć [online], Instytut Kulturoznawstwa UAM, 18 września 2015 [dostęp 2016-06-15] (pol.).
  21. ↑ Wydział Nauk Społecznych – Hyde Park Szamarzewo [online], wns.amu.edu.pl [dostęp 2016-06-15].
  22. ↑ Differentiau, Studia kulturoznawcze | czasopismo naukowe Instytutu Kulturoznawstwa UAM [online], www.studiakulturoznawcze.amu.edu.pl [dostęp 2016-06-18].
  23. ↑ Perspektywy Kulturoznawcze [online], pkult.amu.edu.pl [dostęp 2016-06-18] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-11].
  24. ↑ Marianna Michałowska, Joanna Ostrowska (red.), Kultura do poznania. Kultura do tworzenia, 2016.

Bibliografia edytuj

  • Kaczmarek, Urszula (red.), 20-lecie Instytutu Kulturoznawstwa (1976-1996), Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 1996
  • Michałowska Marianna, Ostrowska Joanna (red.), Kultura do poznania. Kultura do tworzenia. 40 lat Instytutu Kulturoznawstwa UAM, Wydawnictwo Wydziału Nauk Społecznych UAM, Poznań 2016
  • Sójka, Jacek, „Kulturoznawstwo poznańskie – podwójny jubileusz”, [w:] Nauki humanistyczne i społeczne wobec problemów współczesnego świata, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, Poznań 2015 r., s. 93–112, http://wns.amu.edu.pl/__data/assets/pdf_file/0020/273071/Publikacja-jubileuszowa.pdf

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Instytut_Kulturoznawstwa_Uniwersytetu_im._Adama_Mickiewicza_w_Poznaniu&oldid=67638068”