Instytut Polski w Budapeszcie

polska placówka kulturalna w stolicy Węgier

Instytut Polski w Budapeszcie (węg. Lengyel Intézet Budapest) – polska placówka kulturalna w stolicy Węgier, Budapeszcie, podlegająca Ministerstwu Spraw Zagranicznych RP[1].

Instytut Polski w Budapeszcie
Lengyel Intézet Budapest
Logo
Ilustracja
Państwo

 Węgry

Data utworzenia

1939, 1951

Data likwidacji

1944

Dyrektor

Jarosław Bajaczyk

Zatrudnienie

8

Adres
1065 Budapest
Nagymező u. 15.
Położenie na mapie Budapesztu
Mapa konturowa Budapesztu, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Instytut Polski w Budapeszcie”
Położenie na mapie Węgier
Mapa konturowa Węgier, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Instytut Polski w Budapeszcie”
Ziemia47°30′12,96″N 19°03′36,58″E/47,503600 19,060161
Strona internetowa

Historia i działalność

edytuj

Instytut Polski prowadzi współpracę, zajmuje się promocją kultury, nauki i sztuki polskiej na Węgrzech oraz współpracą kulturalną, współpracą naukową i techniczną. Jest jedną z najstarszych działających za granicą polskich instytucji kulturalnych[2].

Pierwsza umowa o współpracy kulturalnej Rzeczypospolitej Polskiej i Królestwa Węgier z 21 października 1934 dała podstawę do utworzenia Instytutu Polskiego w Budapeszcie z początkiem 1939 przy czym oficjalne otwarcie nastąpiło w dniu 24 maja 1939[3]. Placówka ulokowała się pod adresem Múzeum krt. 11. Początkowo instytut zajmował się propagowaniem polskiej nauki, kultury i języka. Po 1 września 1939 pomagał w przygotowywaniu uchodźców do egzaminów na studia, wydawał arcydzieła literatury polskiej (m.in. Mickiewicza, Słowackiego, Żeromskiego, Wyspiańskiego) w serii Biblioteka Polska (ponad 80 tomów), podręczniki do nauki języka polskiego. Redagowano tam także czasopismo „Rocznik Polski”; prowadzono Wyższe Studium dla Uchodźców, w ramach którego wykładał m.in. Stanisław Vincenz. Placówka opiekowała się Polakami uwięzionymi za działalność konspiracyjną[4]. Nauczano węgierskiego, aby umożliwić zainteresowanym przyjęcie na studia. Był w tym czasie jedyną tego typu instytucją w Europie. Dzięki przychylności władz węgierskich, mimo nacisków ze strony III Rzeszy, instytut działał do 19 marca 1944[2][5]. Władze węgierskie opierały się niemieckim naciskom, powołując się na autonomię Królewskiego Uniwersytetu Pétera Pázmánya, którego pracownikiem był pierwszy dyrektor Instytutu Zbigniew Załęski[6].

W 1951 Instytut wznowił działalność na ul. Váci pod nazwą Czytelnia Polska (węg. Lengyel Olvasóterem). Rok później do zespołu dołączył tłumacz i lektor István Varsányi, wiążąc się z instytutem na 30 lat. W 1964 instytut został przeniesiony pod obecny adres przy ul. Nagymező 15 i przemianowany na Ośrodek Informacji i Kultury Polskiej (węg. Lengyel Tájékoztató és Kulturális Központ)[7]. Przy Ośrodku, od strony alei Andrássyego, funkcjonował sklep, w którym można było nabyć wyroby polskiego rzemiosła, biżuterię, kryształy i ceramikę, polską literaturę, płyty z nagraniami polskiej muzyki klasycznej, jazzowej i popularnej[3]. W 1994 placówka przyjęła obecną nazwę[8].

Siedzibę instytutu odwiedza rocznie ponad 30 tys. osób. Instytut prowadzi działalność także w innych węgierskich miejscowościach[2]. W ramach Instytutu od 1999 funkcjonuje Galeria Platán, która prezentuje przede wszystkim prac polskich artystów, ale także Węgrów i twórców z krajów Europy Środkowej. Rocznie odbywa się tu 7-8 wystaw. Inicjatorką powstania galerii była dyrektor Instytutu Polskiego w Budapeszcie Barbara Wiechno[9].

Dyrektorzy

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Obwieszczenie Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 3 lipca 2018 r. w sprawie wykazu jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Spraw Zagranicznych lub przez niego nadzorowanych [online], isap.sejm.gov.pl, 3 lipca 2018, s. 12 [dostęp 2019-05-20] (pol.).
  2. a b c Instytut Polski. Początki działalności [online], polinst.hu [dostęp 2019-09-08].
  3. a b 75 LAT INSTYTUTU POLSKIEGO W BUDAPESZCIE [online], www.75lengyelkultura.hu [dostęp 2020-02-25] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-19].
  4. Gdyby nie pomoc Węgrów i działalność Instytutu Polskiego w Budapeszcie, historia Wojny mogłaby wyglądać zupełnie inaczej - WNET.fm [online], wnet.fm [dostęp 2020-02-25].
  5. a b 75 lat Instytutu Polskiego w Budapeszcie [online], www.75lengyelkultura.hu, 2014 [dostęp 2019-09-08] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-19].
  6. Krzysztof Woźniakowski: Instytut Polski w Budapeszcie: działalność kulturalno-oświatowa, naukowa i wydawnicza w latach 1939–1944, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia VII (2009)
  7. A Lengyel Kultúra és Könyvtára [online], ki2.oszk.hu [dostęp 2020-02-25].
  8. Lengyel Intézet. A Lengyel Intézet új arculata [online], polinst.hu, 2019 [dostęp 2019-09-08] (węg.).
  9. Wystawa na 20-lecie galerii Platán prowadzonej przez Instytut Polski w Budapeszcie [online], dzieje.pl [dostęp 2020-02-25] (pol.).
  10. Joanna Szczutkowska, Współpraca kulturalna Polski z Węgrami w dziedzinie kinematografii w latach siedemdziesiątych XX wieku, Andrzej Nowak (red.), „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej”, LIII (1), Warszawa: Instytut Historii PAN, 2018, s. 133, ISSN 1230-5057 [dostęp 2019-09-08].
  11. 75 lat Instytutu Polskiego w Budapeszcie. Barbara Wiechno [online], www.75lengyelkultura.hu [dostęp 2019-09-08] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-01].
  12. 75 lat Instytutu Polskiego w Budapeszcie. Maciej Szymanowski [online], www.75lengyelkultura.hu [dostęp 2019-09-08] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-01].
  13. 75 lat Instytutu Polskiego w Budapeszcie. Roland Chojnacki [online], www.75lengyelkultura.hu [dostęp 2019-09-08] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-01].
  14. 75 lat Instytutu Polskiego w Budapeszcie. Arkadiusz Bernaś [online], www.75lengyelkultura.hu [dostęp 2019-09-08] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-01].
  15. Instytut Polski [online], polinst.hu, 15 lipca 2017 [dostęp 2019-09-08] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-15].
  16. Zespół, Instytut Polski w Budapeszcie [dostęp 2023-11-08] [zarchiwizowane 2023-03-31].
  17. Zespół, Instytut Polski w Budapeszcie [dostęp 2023-11-08] [zarchiwizowane 2023-11-08].
  18. Zespół, instytutpolski.pl [dostęp 2024-09-06] [zarchiwizowane 2024-09-05].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj