Instytut Wschodni „Reduta”

Instytut Wschodni „Reduta” – polska emigracyjna placówka badań sowietologicznych istniejąca od 1946 roku. Zajmowała się szeroko rozumianą problematyką dotyczącą polskiej polityki wschodniej.

Instytut Wschodni „Reduta”

Data założenia	1946
Państwo	Wielka Brytania
Dyrektor	Bolesław Grzybowski
brak współrzędnych

Historia i działalność

Geneza tej placówki to założony w Jerozolimie w 1943 roku Instytut Bliskiego i Środkowego Wschodu „Reduta”. Placówkę założono z inicjatywy Włodzimierza Bączkowskiego i Stanisława Swianiewicza. Był kontynuacją Instytutu Wschodniego w Warszawie działającego w latach 1925-1939. Instytut powstał na Bliskim Wschodzie jako placówka badawcza w ramach działalności agend tzw. Jednostek Wojska na Środ­kowym Wschodzie, które miały stanowić zaplecze II Korpusu. Natomiast utworzenie Instytutu Wschodniego „Reduta” ogłoszono w kwaterze głównodowo­dzącego Jednostkami gen. Józefa Wiatra w Egipcie dnia 12 marca 1946. Rosja Sowiecka to - obok problemów Bliskiego Wschodu - wiodący temat prac tej placówki.

Najpoważniejszym osiągnięciem Instytutu stało się bez wątpienia stworzenie cenionego w zachodnich środowis­kach sowietologicznych periodyku „Eastern Quaterly” (1948-1953). W skład redakcji wchodzili: ksiądz Kazimierz Kantak, Włodzimierz Bączkowski, Michał Grażyński, Juliusz Poniatowski, Stanisław J. Paprocki i Ryszard Wraga (Jerzy Niezbrzycki), a redaktorem naczelnym był Mieczysław Chmielewski. Innym pismem był redagowany przez Stanisława J. Paprockiego „Wschód Polski” (1949-1955). Po przeniesieniu z Jerozolimy Instytut działał w Bejrucie. Bączkowski był do 1951 sekretarzem generalnym „Reduty”, której to siedzibę w 1950 przeniesiono do Londynu (odtąd - Instytut Wschodni „Reduta”). Celem Instytutu była praca na rzecz popularyzacji kultury polskiej uzupełniana przedsięwzięciami badawczymi nad problemami wschodnimi, w czym niewątpliwie korzystano z przedwojennych doświadczeń Instytutu Wschodniego w Warszawie. Prezesem był Bolesław Grzybowski. Wśród jego współpracowników byli: Zygmunt Jundziłł, Jerzy Niezbrzycki, Henryk Paszkiewicz, Wiktor Sukiennicki, Wiktor Weintraub, Władysław Wielhorski.

Publikacje

• Ryszard Wraga (pseud. Jerzy Niezbrzycki), Rewolucja 1917 r. i Związek Radziecki : zarys historyczny, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 1, z. 4.
• Henryk Paszkiewicz, Polska a Moskwa w ciągu dziejów, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 1, z. 5.
• Józef Kalinowski, Stosunki polsko-sowieckie, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 1, z. 6.
• Ryszard Wraga (pseud. Jerzy Niezbrzycki), Rozwój terytorialny Rosji, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 1, z. 7.
• Władysław Wielhorski, Kraje bałtyckie a Rosja, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 1, z. 9.
• Witold Rajkowski, Rosja a Bliski i Środkowy Wschód, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 1, z. 11.
• Wiktor Sukiennicki, Trzydzieści lat emigracji rosyjskiej, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 1, z. 13.
• Zygmunt Jundziłł, Ustrój polityczny Imperium Rosyjskiego, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 2, z. 1.
• Wiktor Sukiennicki, Społeczno-polityczna doktryna marksizmu-leninizmu-stalinizmu, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 2, z. 2.
• Wiktor Sukiennicki, Partia, jej rola i znaczenie w Z.S.S.R., Londyn: Instytut Bliskiego i Środkowego Wschodu „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 2, z. 3.
• Wiktor Sukiennicki, Ustrój państwowy Z.S.R.R., Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 2, z. 4.
• Wiktor Sukiennicki, Teoria i metody „rewolucji światowej”, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 2, z. 5.
• Kazimierz Zamorski (Sylwester Mora), Z.S.R.R. : zagadnienia polityczno-prawne, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 2, z. 6.
• Wiktor Sukiennicki, Ustrój społeczny Z.S.R.R., Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 2, z. 7.
• Henryk Buchowiecki, Ustrój gospodarczy Z.S.R.R., Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 2, z. 8.
• Władysław Wielhorski, Ustrój agrarny ZSSR, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 2, z. 9.
• Stanisław Klinga, Polityka gospodarcza ZSRR, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 2, z. 10.
• Stanisław Gryziewicz, Sowietyzacja gospodarcza państw Europy Środkowo-Wschodniej, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 2, z. 11.
• Wacław Szyszkowski, Sowietyzacja prawno-polityczna Polski, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 2, z. 12.
• Stanisław J. Paprocki, Struktura narodowościowa Z.S.R.R., Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 3, z. 1.
• Władysław Wielhorski, Struktura narodowościowa Europy Wschodniej i Środkowej, Londyn: Instytut Bliskiego i Środkowego Wschodu „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 3, z. 2.
• Ryszard Wraga (pseud. Jerzy Niezbrzycki), Sowiecka doktryna w sprawach narodowościowych, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 3, z. 3.
• Jerzy Lubecki, Zagadnienia wyznaniowe w Z.S.S.R., Londyn: Instytut Bliskiego i Środkowego Wschodu „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 3, z. 4.
• Jerzy Lubecki, ZSRR a Kościół katolicki, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 3, z. 5.
• Wincenty Żuk-Hryszkiewicz, Kwestia białoruska, Londyn: Instytut Bliskiego i Środkowego Wschodu „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 3, z. 6.
• Leon Bohdanowicz, Polska i Rosja a świat muzułmański, Londyn: Instytut Bliskiego i Środkowego Wschodu „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 3, z. 6.
• Władysław Wielhorski, Naród białoruski wśród swych sąsiadów, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 3, z. 7.
• Stanisław J. Paprocki, Kwestia ukraińska, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 3, z. 8.
• Wiktor Sukiennicki, Polacy w Z.S.S.R., Londyn: Instytut Bliskiego i Środkowego Wschodu „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 3, z. 9.
• W. Nanuaszwili, Rosja a narody kaukaskie, Londyn: Instytut Bliskiego i Środkowego Wschodu „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 3, z. 10.
• Wiktor Weintraub, Rosja w kulturze Zachodu, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 4, z. 1.
• Stanisław Mackiewicz, Cztery pokolenia literatury i publicystyki rosyjskiej, Londyn: „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 4, z. 2.
• Wiktor Weintraub, Prądy i zagadnienia kulturalne w Z.S.S.R., Londyn: Instytut Bliskiego i Środkowego Wschodu „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 4, z. 3.
• Stefan Mękarski, Sowietyzacja kulturalna Polski, Londyn: Instytut Bliskiego i Środkowego Wschodu „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 4, z. 4.
• Wiktor Weintraub, Studia rusycystyczne na Zachodzie, Londyn: Instytut Bliskiego i Środkowego Wschodu „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 4, z. 5.
• Wiktor Weintraub, Studia rusycystyczne na Zachodzie, Londyn: Instytut Bliskiego i Środkowego Wschodu „Reduta” 1949. Kurs Spraw Wschodnich. Seria 4, z. 6.

Bibliografia

• Marian S. Wolański, Kierunki działalności i funkcje Instytutu Wschodniego „Reduta”, „Przegląd Wschodni” 5 (1998/1999), z. 1(17).
• Włodzimierz Bączkowski, O wschodnich problemach Polski. Wybór pism, opracował Paweł Kowal, Kraków 2000.
• Ireneusz Piotr Maj, Działalność Instytutu Wschodniego w Warszawie 1926-1939, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN 2007.
• Barbara Topolska, Instytut Wschodni „Reduta” [w:] Mobilizacja uchodźstwa do walki politycznej 1945-1990, Londyn 1995, s. 472.
• M. Chmielewski, Dwudziestopięciolecie IW „Reduta”, s. 1.
• W. Hładkiewicz, Polska elita polityczna w Londynie 1945-1972, Zielona Góra 1995, s. 183.
• Marian S. Wolański, Europa Środkowo-Wschodnia w myśli politycznej emigracji polskiej 1945-1975, Wrocław 1996, s. 48.
• Marek Kornat, Początki sowietologii w II Rzeczypospolitej. Geneza, dzieje i dorobek Instytutu Naukowo-Badawczego Europy Wschodniej w Wilnie (1930-1939), „Zeszyty Historyczne” 2000, z. 134, s. 116-117.

Zobacz też

• sowietologia
• orientalistyka
• Instytut Naukowo-Badawczy Europy Wschodniej
• Ukraiński Instytut Naukowy w Warszawie
• prometeizm
• Instytut Wschodni w Warszawie