Interrex (Polska)
 |
Niektóre z zamieszczonych tu informacji wymagają weryfikacji. |
Interrex, osoba zastępująca króla w okresie bezkrólewia (łac. inter – między, rex – król) – określenie stosowane w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w odniesieniu do regenta państwa. Stanowisko to wzorowane było na urzędzie interrexa, wyłanianego przez senat rzymski w czasie bezkrólewia.
| Stanowisko | |
| Państwo | |
|---|---|
| Data utworzenia |
1572 |
Interrex był najwyższym dostojnikiem państwowym sprawującym niektóre funkcje monarsze w czasie bezkrólewia. W Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1572–1764 był nim każdorazowo prymas Polski, którego z ważnych przyczyn mógł zastąpić tylko wyznaczony przez niego inny dostojnik kościelny (zwyczajowo biskup kujawski, który sporadycznie używał tytułu wiceprymasa).
Interrex reprezentował kraj w sprawach międzynarodowych i kierował administracją państwową. W wyjątkowych okolicznościach mógł decydować o wojnie. Przewodniczył i zwoływał zgromadzenia szlacheckie: konwokację i elekcję. Prymas zwoływał sejmiki ale tylko przedkonwokacyjne. Kierował wyborem króla, dokonywał jego nominacji i koronacji ale dokonywał tego jako głowa Kościoła katolickiego w Polsce[1].
Od 1451 mocą przywileju Kazimierza IV Jagiellończyka prymas Polski miał prawo koronowania każdorazowego króla i królowej Polski.
| Rok objęcia urzędu | Rok złożenia urzędu | Interrex (prymas Polski) |
|---|---|---|
| 1572 | 1573 | Jakub Uchański |
| 1575 | 1576 | Jakub Uchański (ponownie) |
| 1586 | 1587 | Stanisław Karnkowski |
| 1632 | 1633 | Jan Wężyk |
| 1648 | 1648 | Maciej Łubieński |
| 1668 | 1669 | Mikołaj Jan Prażmowski |
| 1673 | 1674 | Kazimierz Florian Czartoryski |
| 1674 | 1674 | choroba, a następnie śmierć interrexa Kazimierza Floriana Czartoryskiego w czasie trwania elekcji spowodowały, że zastępowali go biskup krakowski Andrzej Trzebicki i biskup poznański Stefan Wierzbowski |
| 1696 | 1697 | Michał Radziejowski |
| 1704 | 1705 | Michał Radziejowski (ponownie) |
| 1704 | 1705 | pozbawionego przez papieża jurysdykcji kościelnych i ukrywającego się interrexa Michała Radziejowskiego zastępował biskup poznański Mikołaj Święcicki |
| 1733 | 1734 | Teodor Potocki |
| 1763 | 1764 | Władysław Aleksander Łubieński |
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Tomasz Kucharski, Sejmy elekcyjne w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1632–1733, Warszawa 2021, s. 65, 66.
LiteraturaEdytuj
- Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski, Michał Pietrzak. Historia ustroju i prawa polskiego. Warszawa 2001. ISBN 83-88296-02-7
- Przywileje i godności Prymasów Polski