Involvulus pubescens
Involvulus pubescens – gatunek chrząszcza z rodziny tutkarzowatych. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję od Półwyspu Iberyjskiego po Syberię, Azję Środkową i Iran. Jest monofagiem rutewek.
| Involvulus pubescens | |||||
| (Fabricius, 1775) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Nadrodzina | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Plemię | |||||
| Podplemię | |||||
| Rodzaj | |||||
| Podrodzaj |
Involvulus (Teretriorhynchites) | ||||
| Gatunek |
Involvulus (Teretriorhynchites) pubescens | ||||
| |||||
Taksonomia edytuj
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1775 roku przez Johana Christiana Fabriciusa pod nazwą Curculio pubescens[1].
Morfologia edytuj
Chrząszcz o ciele długości od 3,7 do 5,5 mm, od spodu czarnym, a z wierzchu o metalicznie połyskującym oskórku barwy niebieskiej lub niebieskozielonej. Owłosienie ciała jest gęste i długie; na przedpleczu i pokrywach występują włoski sterczące, długie, ciemno zabarwione[2].
Samiec ma krótki, gruby, nieznacznie połyskujący ryjek z czułkami umieszczonymi za jego środkiem, natomiast samica ma ryjek dłuższy, smuklejszy, silniej błyszczący, o czułkach umieszczonych w połowie jego długości. U obu płci ryjek jest dłuższy od przedplecza, równomiernie zakrzywiony na całej długości, w części podstawowej o bokach równoległych, a za nasadami czułków rozszerzający się wyraźnie. Środkiem grzbietu ryjka biegnie wyraźnie żeberko podłużne. Głowę rzeźbią punkty dość głębokie, prawie tak duże jak na przedpleczu, gęsto rozmieszczone[2].
Tułów ma przedplecze wyraźnie węższe od pokryw. Pokrywy mają rzędy znacznie węższe od międzyrzędów, w przedniej części punktowane silniej niż w tylnej. Międzyrzędy pokryw są szerokie, spłaszczone, bezładnie punktowane[2].
Ekologia i występowanie edytuj
Owad ten jest monofagicznym fitofagiem i zamieszkuje dwojakie siedliska. Na wilgotnych łąkach i zaroślach żeruje na rutewce żółtej, zaś w widnych lasach, kserotermicznych zaroślach i skalistych wzgórzach na rutewce mniejszej. Owady dorosłe są aktywne od maja do lipca i żerują na roślinach od zewnątrz (ektofagi). W czerwcu i lipcu samice składają jaja do łodyg rośliny żywicielskiej. Larwy są endofagiczne, rozwijają się wewnątrz łodyg i korzeni, a przepoczwarczają w komorze wydrążonej w szyjce korzeniowej[2][3].
Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Francji, Belgii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Łotwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny oraz europejskiej części Rosji[1][4]. W Azji stwierdzono go w Turcji, Gruzji, Armenii[4], Syberii[2], Kazachstanie, Kirgistanie i Iranie[4].
W Polsce jest owadem rzadkim[2], znanym z nielicznych stanowisk na nizinach i pogórzach[3]. Na „Czerwonej liście chrząszczy województwa śląskiego” umieszczony jest jako gatunek przypuszczalnie regionalnie wymarły (RE?)[5]. Z kolei na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony został ze statusem krytycznie zagrożonego wymarciem (CR)[6].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Haplorhynchites (Haplorhynchites) pubescens (Fabricius, 1775). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2022-01-14].
- ↑ a b c d e f Zdzisław Cmoluch: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 96-97 Rhinomaceridae, Attelabidae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1979.
- ↑ a b B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 18. Chrząszcze – Coleoptera. Ryjkowcowate prócz ryjkowców – Curculionioidea prócz Curculionidae.. Warszawa: 1992.
- ↑ a b c Hassan Ghahari, Enzo Colonnelli. An Annotated Catalogue of the Iranian Attelabidae (Coleoptera: Curculionoidea). „Journal of the Entomological Research Society”. 21 (2), s. 225-241, 2019. ISSN 2651-3579.
- ↑ Czesław Greń, Roman Królik, Henryk Szołtys. Czerwona lista chrząszczy (Coleoptera) województwa śląskiego.[w:] J. B. Parusel (red.). Czerwone listy wybranych grup zwierząt bezkręgowych województwa śląskiego. „Raporty Opinie”. 6 (4), s. 37-70., 2012. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, Katowice.
- ↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.