Irena Delmar-Czarnecka

polska aktorka

Irena Delmar-Czarnecka, właśc. Irena Helena Reyzz-Rubini primo voto Głowacka[1] (ur. 8 maja 1923 w Częstochowie[2][3]) – polska śpiewaczka, aktorka, producentka, działaczka kulturalna na emigracji.

Irena Delmar-Czarnecka
Imię i nazwisko

Irena Helena Reyzz-Rubini

Data i miejsce urodzenia

8 maja 1923
Częstochowa

Pochodzenie

Polska

Instrumenty

głos

Typ głosu

sopran

Zawód

aktorka

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Zasługi RP Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”

Życiorys edytuj

Jest córką ekonomisty i prawnika Maksymiliana Reyzza-Rubiniego i pianistki Heleny z Lubicz-Majewskich. Miała dwóch braci. Juliusz Reyzz-Rubini walczył w powstaniu warszawskim w batalionie „Zośka” i zginął 5 sierpnia 1944 w czasie wyzwolenia „Gęsiówki”, a Wiktor Reyzz-Rubini był pisarzem, publicystą i dramaturgiem[4]. W 1948 występowała jako chórzystka w Operetce Warszawskiej[5].

W 1951 przybyła do Londynu, gdzie mieszkała jej ciotka, artystka Mila Kamińska, pozostając na emigracji. Początkowo pracowała jako modelka. Kształciła się w zakresie śpiewu na studiach wokalno-muzycznych w Warszawie, Mediolanie i Londynie. Przystąpiła do Brytyjskiego Związku Artystów Teatralnych i Filmowych „Equity”. Została aktorką Polskiego Teatru Dramatycznego, Teatru Polskim ZASP, Teatru Hemara, Teatru Ref-Rena, Teatru Budzyńskiego. Jako artystka sceniczna występowała w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie[6]. W 1981 została prezesem Związku Artystów Scen Polskich za Granicą (Londyn)[7]. Pełniła stanowisko dyrektora Teatru ZASP w Londynie. Przyjęła obywatelstwo brytyjskie[8].

W 1955 w Londynie została żoną pułkownika Kamila Czarneckiego (1912-2001)[9][10][11]. W Londynie Irena i Kamil Czarneccy przyjaźnili się z małżeństwem gen. Władysławem Andersem i jego żoną Ireną (generał spędził u Czarneckich ostatni dzień życia)[3]. Była inicjatorką i przewodniczącą komitetu budowy pomnika „Dla Nich”, poświęconego Żołnierzom Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i ustanowionego w 2012 na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, gdzie spoczęły prochy jej męża Kamila i jego brata Mariana Czarneckiego, także pułkownika[12][13][14][15].

O życiu Ireny Delmar-Czarneckiej opowiada film dokumentalny pt. Tęskniłeś tyle lat..., autorstwa Leszka Platty z 2000[16].

Odznaczenia i wyróżnienia edytuj

Przypisy edytuj

  1. England and Wales Marriage Registration Index, 1837-2005. Family Search. [dostęp 2020-07-01].
  2. Kolekcja Artyści Emigracyjnej Melpomeny (1939-1995). szukajwarchiwach.pl. [dostęp 2020-05-07].
  3. a b Irena Delmar-Czarnecka: Andersowie. tygodnikpowszechny.pl, 2011-01-04. [dostęp 2017-06-23].
  4. E. U. Stepan, Na scenie życia. Irena Delmar-Czarnecka. Prezes Związku Artystów Scen Polskich za Granicą, Warszawa–Londyn 2023, s. 51–54.
  5. Wydarzenia i plotki. Irena ante Portas, „Stolica” 1961, nr 23, s. 9.
  6. Iwona Kadłuczka: Maki dla żony generała. Wspomnienia o Irenie Anders. gazeta.pl, 2010-11-29. [dostęp 2017-06-22].
  7. Piotr Gulbicki: Londyn kontra Warszawa. onet.pl, 2008-10-13. [dostęp 2017-06-23].
  8. Paszportowe sprawy. videofact.com. [dostęp 2017-06-23].
  9. Wywiad z Ireną Delmar–Czarnecką. polacywewloszech.com, 2015-08-29. [dostęp 2017-06-22].
  10. Jolanta Ciosek: Bliżej ojczyzny. dziennikpolski24.pl, 2010-09-04. [dostęp 2017-06-22].
  11. Uroczystości ku czci Mariana i Kamila Czarneckich. wolnaeuropa.pl, 2011-06-24. [dostęp 2017-06-23].
  12. Ewa Kwaśniewska: Został ślad. tydzien.co.uk, 2012-10-03. [dostęp 2017-06-23].
  13. Krzysztof Stępkowski: Uroczystości pogrzebowe oficerów 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka. ordynariat.wp.mil.pl, 2011-06-24. [dostęp 2017-06-22].
  14. Pierwsza rocznica odsłonięcia pomnika „Dla nich” na Powązkach Wojskowych. bip.udskior.gov.pl, 2013-10-01. [dostęp 2017-06-23].
  15. Uroczyste odsłonięcie pomnika – obelisku „Dla Nich”. skmponz.pl, 2012-09-24. [dostęp 2017-06-23].
  16. Tęskniłeś tyle lat.... filmpolski.pl. [dostęp 2017-06-23].
  17. M.P. z 2015 r. poz. 128
  18. Dopiero pierwsze 75 lat minęło.... mojawyspa.co.uk, 2015-07-21. [dostęp 2017-06-23].
  19. Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski z dnia 11 listopada 1990 roku. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 54, Nr 4 z 20 grudnia 1990. 
  20. Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 14, Nr 3 z 31 grudnia 1982. 
  21. M.P. z 1994 r. nr 6, poz. 49.
  22. Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. mkidn.gov.pl. [dostęp 2017-06-23].
  23. Najwyższe odznaczenie ministra kultury dla ZASP za Granicą. wp.pl, 2007-10-07. [dostęp 2017-06-23].
  24. Jolanta Ciosek: Bliżej ojczyzny. dziennikpolski24.pl, 2010-09-04. [dostęp 2017-06-22].
  25. Laureaci Złotego Liścia Retro 2009. spotkaniazpiosenka.org. [dostęp 2017-06-23].
  26. Odznaka honorowa Koła Lwowian. „Biuletyn”. Nr 19-20, s. 112, Lipiec 1971. Koło Lwowian w Londynie. 

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj