Irxleben

Irxleben – dzielnica gminy Hohe Börde w Niemczech, w kraju związkowym Saksonia-Anhalt, w powiecie Börde. W dzielnicy znajduje się siedziba gminy.

Irxleben

dzielnica gminy
Herb
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Saksonia-Anhalt
Powiat	Börde
Gmina	Hohe Börde
Powierzchnia	7,07 km²
Wysokość	129 m n.p.m.
Populacja (2008) • liczba ludności	2 267
Numer kierunkowy	039204
Kod pocztowy	39167
Położenie na mapie Saksonii-Anhaltu Irxleben
Położenie na mapie Niemiec Irxleben
52°10′N 11°29′E
Strona internetowa

Do 31 grudnia 2009 była to oddzielna gmina wchodząca w skład wspólnoty administracyjnej Hohe Börde. Do 30 czerwca 2007 należała do powiatu Ohre.

Geografia

Wieża Bismarcka między Irxleben a Schnarsleben

Irxleben leży około 10 km na zachód od Magdeburga, stolicy landu Saksonia-Anhalt w pobliżu skrzyżowania Magdeburg (autostrady A2 i autostrady A14). Przez miejscowość przechodzi droga krajowa B1. W odległości ok. 20 km na północny wschód znajduje się skrzyżowanie wodne Magdeburg, którym nad Łabą poprowadzony jest Kanał Śródlądowy.

Wygląd ogólny

Część domów we wsi wygląda bardzo charakterystycznie. Na ich podwórka wjeżdża się przez wrota zaokrąglające się u góry w łuk. Zwykle na prawo od nich znajdują się drzwi, nad którymi widoczne są kamienne tablice z różnymi napisami. Do dzisiaj w Irxleben przetrwało wiele takich zabytkowych dworów, np. dawny dwór rodziny zu Irxleben na ulicy Kirchstraße. Na wygląd centrum wsi wpływają też liczne budowle z muru pruskiego, jak również współczesne budynki.

Historia

Pierwsze wzmianki o Irxleben odnaleziono w akcie darowizny dla biskupa z Paderborn z 1015 roku. Akt opisuje wymianę wszystkich posiadłości szlachcica Liutharda w Irxleben, Asterlindi i Hardego wraz z poddanymi za uncję złota, 10 funtów fenigów i jeden płaszcz wartości 4 funtów.

Nazwa

Podczas wędrówki ludów (IV-VI wiek) przywędrowało i osiedliło się w tej okolicy germańskie plemię Warnen. Zajęte miejscowości otrzymały nazwy od imion starszych plemienia. W przypadku Irxleben był to Irik, od którego powstała nazwa „Irikslevu“. W kolejnych stuleciach nazwa miejscowości często zmieniała się:

• 1015: Irixlern
• 1063: Erixleve
• 1112: Aresleve
• 1144: Erikesleve
• 1201: Irekesleve
• 1221: Irkesleve; Yrckleve
• 1270: Erxleve
• od 1564: Irxleben

Rozwój miejscowości

Miejscowość posiadała duży kościół już w XII wieku. Właścicielem wsi do 1418 roku była rodzina von Irxleben. Podczas wojny trzydziestoletniej większa część ludności musiała uciekać do pobliskiego Heide, ponieważ Irxleben cierpiało z powodu ciągłego oblężenia Magdeburga. Wiele domów spłonęło, a ich mieszkańcy ginęli. Po wojnie Irxleben długo nie mogło się podnieść z ruin.

Irxleben ucierpiało także podczas wojen napoleońskich w 1813 roku. 50 lat później mieszkańcy wznieśli pomnik ku pamięci ofiar, tzw. "Orła". Dzięki dobrze prosperującemu rolnictwu, przede wszystkim uprawie buraka cukrowego i cykorii około 1890 roku powstały we wsi cukrownia i suszarnia cykorii. Na przełomie wieków 3 nauczycieli nauczało 181 dzieci w ówczesnej szkole. W tym czasie Irxleben było też siedzibą kościelnej władzy nadzorczej szkoły. Do rozpoczęcia I wojny światowej miejscowość była typową wioską rolniczą. Znajdowało się tam kilka dużych gospodarstw, ale przeważały średnie i małe, co widać także obecnie. Wraz z rozwojem transportu i poczty wielu mieszkańców znalazło pracę w pobliskim Magdeburgu. Osiedle Oberwiesenstraße powstawało od 1926 do 1933 roku.

Podczas II wojny światowej miejscowość przyjmowała uchodźców, przede wszystkim z Nadrenii. W gospodarstwach rolnych pracowali robotnicy przymusowi i jeńcy wojenni. W 1945 na Irxleben zostało zbombardowane, co nie spowodowało jednak żadnych ofiar ani większych strat. Miejscowość została zajęta przez amerykańskie wojska i w lipcu 1945 roku znalazło się zgodnie z konferencją poczdamską w radzieckiej strefie okupacyjnej.

Widok z wieży Bismarcka na nowe dzielnice mieszkaniowe Irxleben i dzielnicę przemysłową w tle

Po zakończeniu reformy rolnej założono w Irxleben w 1953 roku pierwszy kołchoz. Po zjednoczeniu Niemiec w 1989 roku sytuacja gospodarcza wsi zmieniła się. Wielu mieszkańców straciło pracę w upadłym kołchozie.

Po zmianie ustroju we wsi powstała duża dzielnica przemysłowa. Dzięki powstaniu nowych dzielnic mieszkaniowych liczba mieszkańców ciągle wzrastała w latach 90., wiele rodzin, głównie z Magdeburga, przeniosło się na przedmieścia stolicy Saksonii-Anhalt.

Pożary

W swojej historii Irxeleben często było pustoszone przez pożary. W roku 1780 ówczesny pastor Baucke w również spalonej księdze metrykalnej pisał: "W roku 1780, 31 marca wieczorem po godzinie dziesiątej pojawił się ogień w domu tutejszego chałupnika Mtsr. Conrada Behricke, przez co całkowicie spłonęło 6 domów rolników Erasmusa Heinrichsa, Joachima Kleinaua, Petera Camina, Gottlieba Hilligera, Gottfreida Mohra i Simona Raecke oraz 4 chałupników Jakoba Willinga, Joachima Schulzena, dwór Riemannów, dom stróża nocnego i 2 domy dziadów". Zgodnie z tym przekazem cała północna część wsi została wtedy zniszczona przez ogień. W tamtych czasach domy budowano ciasno obok siebie ze słomy, drewna i gliny, przez co pożary niszczyły często duże obszary wsi. 14 lutego 1798 roku w domu Hilligerów ponownie wybuchł pożar, w którym spłonęło 7 zagród. Odbudowany dwór Hilligerów należał w tamtym czasie do najpiękniejszych w okolicy. O tym wydarzeniu przypomina dzisiaj tablica pamiątkowa.

Wzrost liczby ludności

W 1564 r. w gminie mieszkały 23 rodziny. Ta liczba powiększyła się do 1785 r. do 310 mieszkańców, a do 1892 wzrosła do 1238. W 1933 roku liczba mieszkańców spadła do 967, natomiast po zakończeniu II wojny światowej podniosła się z powodu napływu wielu uchodźców do 1240. W ciągu następnych lat znowu spadła do 883 z powodu przesiedlania się ludzi do dużych miast. Po zjednoczeniu Niemiec ta tendencja się odwróciła i wielu mieszkańców miast, przede wszystkim Magdeburga przeniosło się na przedmieścia. 1 listopada 1999 Irxleben liczyło 2537 mieszkańców, a obecnie (2008 r.) żyje tam 2267 ludzi.

Przez gwałtowny wzrost liczby ludności po 1990 roku i wynikające z tego zwiększone wpływy z podatków zostało zbudowanych wiele obiektów, np. sala gimnastyczna, wielofunkcyjny obszar sportowy, boisko do siatkówki plażowej i nowa szkoła podstawowa. Dzięki napływowi nowej fali ludności założono wiele nowych stowarzyszeń (związek hodowców gołębi, związek hodowców drobiu, związek myśliwych i związek miłośników sportów z wykorzystaniem psów). W klubie sportowym Irxleben (Sportverein Irxleben - SVI) utworzono nowe sekcje (badminton, koszykówka, piłka ręczna, kręgle, szachy, tenis stołowy i siatkówka). Irxleben bardzo szybko rozwinęło się finansowo i gospodarczo, przede wszystkim w zakresie przemysłu. Irxleben było siedzibą wspólnoty administracyjnej Hohe Börde, do której należało też 13 innych gmin. 1 stycznia 2010 dotąd samodzielne gminy Irxleben, Ackendorf, Bebertal, Eichenbarleben, Groß Santersleben, Hermsdorf, Hohenwarsleben, Niederndodeleben, Nordgermersleben, Ochtmersleben, Schackensleben i Wellen połączyły się w nową gminę Hohe Börde. Wspólnota administracyjna Hohe Börde została rozwiązana.

Zabytki

Kościół

Kościół w najstarszej części Irxleben

Pomnik bitwy narodów, tzw. "Orzeł" w Irxleben przy drodze B1

Stary kościół w Irxleben został zbudowany już w XII w. w stylu romańskim. Miał dach dwuspadowy w wieżą wysokości 20 m, na której szczycie znajdował się kogut ze św. Eustachym. Do dzisiaj jest on patronem kościoła. Z powodu dużego wzrostu liczby ludności kościół został rozszerzony, a szczyt wieży odnowiony w latach 1892/93 staraniem superintendenta Heinricha-Juliusa Raabe. Do dzisiaj wyraźnie widoczne jest przejście od starego korpusu wieży do nowego szczytu. W kościele znajdują się kolorowe witraże.

W kościele znajduje się chrzcielnica równie stara co sam kościół. Jest wyżłobiona w kształcie półkola, a jej średnica wynosi ponad metr. Nie była ona używana od czasu wojny 30-letniej. Do chrztów służy teraz ciemna, wykonana z drewna chrzcielnica.

Pomnik bitwy narodów

W 1813 roku wieś ciężko ucierpiała z powodu wojen napoleońskich. W 50. rocznicę wzniesiono tutaj pomnik bitwy narodów, który do dzisiaj upamiętnia ofiary wojny. Na szczycie kolumny znajduje się orzeł, który po 1945 został usunięty, a w 1999 roku zastąpiony przez nowy. Na cokole kolumny znajduje się napis: "Stoimy wszyscy na straży pokoju świata".

Herb

Herb został nadany 11. listopada 1937 roku przez prezydenta prowincji Saksonia.

Blazonowanie: "Wygięty krzyż św. Andrzeja w srebrnym polu."

Herb ten posiadał ród pochodzący z Irxleben, którego przedstawiciele żyli tam od XII do XIV w., a który wygasnął w XV wieku.

Według legendy ojciec rodu Burchard Czarny z Irxleben został bezpośrednio przyjęty do stanu rycerskiego po tym, gdy chlubnie odznaczył się w służbie u Ottona I. W 962 r. cesarz nadał herby wielu saskim szlachcicom. Rycerz Burchard z Irxleben otrzymał godność dziedzicznego mistrza kuchni Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Dostał przy tym krzyż św. Andrzeja w srebrnym polu jako herb. Ród von Irxleben wygasł przed prawie 600 laty. Ostatnim przedstawicielem rodu był Otto z Irxleben. Pracował jako advocatus episcopi i był kapitanem zamku arcybiskupa, a zmarł przed wydaniem męskiego potomka 16 sierpnia 1418 r. w pobliskim Wolmirstedt, gdzie został pochowany w kościele św. Katarzyny. Herb rodziny von Irxleben posiada dzisiaj gmina.

Herb stworzył magdeburski archiwista państwowy Otto Korn.

Przemysł i rzemiosło

Około 1900 roku w gminie istniały liczne zakłady rzemieślnicze i fabryki. Między innymi znajdowały się tam dwie suszarnie cykorii, cukrownia, pięciu szewców, trzech rzeźników, cztery zajazdy i dwóch piekarzy. W 1930 r. było tam nawet kino. Cukrownię wysadzono w 1928 r.

Gospodarka Irxleben znacząco rozwinęła się dzięki utworzeniu terenu przemysłowego podzielonego na ponad 60 działek budowlanych. Położenie miejscowości jest korzystne dla przemysłu dzięki bezpośredniemu połączeniu z drogami A2 i B1 jak również bliskości stolicy landu Magdeburga i autostrady A14.

Irxleben obecnie

Wypoczynek i rekreacja

Ścieżki rowerowe i spacerowe ułatwiają spacery lub przejażdżki rowerem. Najchętniej wybieranym celem wycieczek jest blisko położona góra Wartberg z wieżą Bismarcka, z której przy dobrych warunkach pogodowych można zobaczyć Brocken w górach Harzu.

Hala sportowa

Hala sportowa Wildparkhalle

Halę sportową Wildparkhalle zbudowano w 1997 r. Jest odkryta i można podzielić ją na dwie części. Szatnie dla sportowców znajdują się znacznie powyżej poziomu boiska. Dzięki temu można było niżej urządzić kręgielnię. Znajduje się ona w piwnicy, można dostać się do niej z hali.

Klub sportowy

Założony w 1919 r. klub sportowy(SV Irxleben, w skrócie SVI) odgrywa ważną rolę w życiu mieszkańców. Piłka nożna jest główną dyscypliną i uprawia ją najwięcej członków klubu. Pierwszy skład przez wiele lat grał w Landeslidze Nord, gdzie zwykle zajmował mocne miejsce w środku tabeli. Po spadku w sezonie 2006/2007 drużyna gra teraz w Landesklasie (poziom 4). Spotkania odbywają się na stadionie Am Wildpark, który składa się z dwóch boisk do piłki nożnej. Na teren przy Siegweg składają się betonowe i drewniane boiska do koszykówki, boisko do siatkówki jak i nowo wybudowana hala Wildparkhalle. Od 1997 roku klub posiada sekcję piłki ręcznej. Po kilku latach od jej utworzenia klub dostał się do oberligi Saksonii-Anhalt. Pozostałe sekcje klubu to badminton, koszykówka, gra w kręgle, szachy, tenis stołowy i siatkówka.

Szkoła podstawowa

Szkoła podstawowa

Do nowej szkoły podstawowej w Irxleben uczęszcza około 150 uczniów z Irxleben i okolicznych gmin. Po zakończeniu zajęć mogą oni dodatkowo przebywać w świetlicy. W szkole istnieją także kółka teatralne, siatkówki, plastyczne i chór.

Linki zewnętrzne

• Strona domowa Irxleben
• Prywatna strona domowa o Irxleben. irxleben-online.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-11)].