István Szelényi

István Szelényi
Data i miejsce urodzenia	8 sierpnia 1904 ; Zólyom
Pochodzenie	węgierskie
Data i miejsce śmierci	31 stycznia 1972 ; Budapeszt
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor, pianista

István Szelényi (ur. 8 sierpnia 1904 w Zólyom, zm. 31 stycznia 1972 w Budapeszcie^[1]^[2]) – węgierski kompozytor i pianista.

Życiorys edytuj

W latach 1922–1926 uczył się w Akademii Muzycznej im. Ferenca Liszta w Budapeszcie u Zoltána Kodálya (kompozycja) i Arnolda Székelya (fortepian), następnie do końca życia związany był z tą uczelnią^[1]. W latach 1928–1930 odbył tournée koncertowe jako pianista^[2]. Od 1930 do 1932 roku przebywał w Paryżu i Londynie jako kierownik zespołu baletowego^[1]. Uczył w gimnazjum muzycznym (1946–1950) i szkole muzycznej im. Béli Bartóka (1950–1966), od 1966 do 1972 roku wykładał kompozycję i teorię muzyki w Akademii Muzycznej im. Ferenca Liszta^[1]. W latach 1951–1956 był redaktorem naczelnym czasopisma „Új zenei szemle”^[1]^[2]. W 1969 roku został uhonorowany nagrodą im. Erkela^[1]^[2].

Jako pianista dokonał pierwszych na Węgrzech wykonań utworów licznych kompozytorów współczesnych takich jak Arnold Schönberg, Paul Hindemith i Alfredo Casella^[1]. Był znawcą twórczości Ferenca Liszta^[1]. Opublikował prace Rendszeres modulációtan (1927, 2. wydanie 1960), A zenetörténet es bölcselettörténet kapcsolatai (1944), Liszt élete képekben (1956), A romantikus zene harmóniavílága (1959), A magyar zene története (1965), A népdalharmónizálás alapelvei (1967)^[2].

Wybrane kompozycje edytuj

(na podstawie materiałów źródłowych^[1]^[2])

Utwory orkiestrowe edytuj

Symfonia (1926)
Koncert skrzypcowy (1930)
Ouverture activiste (1931)
Koncert potrójny na skrzypce, wiolonczelę, fortepian i orkiestrę dętą (1933)
Géptánc – munkatánz (1942)
Az ősök nyomában na orkiestrę smyczkową (1946)
Suita taneczna na orkiestrę smyczkową (1946)
Symfonia fabryki (1946)
Hommage à Bartók (1947)
Suita na orkiestrę smyczkową (1952)
Summa vitae na fortepian i orkiestrę (1956)
Concerto da camera (1963)
Concertino na fortepian i orkiestrę (1964)
Variations concertantes na fortepian i orkiestrę (1965)
Koncert fortepianowy (1969)

Utwory kameralne

2 sonaty skrzypcowe (I 1925, II 1934)
4 kwartety smyczkowe (I–III 1927–1929, IV 1964)
Symofnia symultniczna na kwaintet fortepianowy (1931)
2 tria fortepianowe (I 1934, II 1962)
Improwizacje na skrzypce solo (1964)
Muzyka kameralna na 2 trąbki, 2 rogi i 2 puzony (1966)

Utwory fortepianowe

7 sonat (I–V 1924–1927, VI 1956, VII 1969)
42 preludia (1932)
40 drobnych utworów (1957)
Toccata (1964)

Utwory wokalno-instrumentalne

Abszolút kórusszimfónia (1925)
oratorium Virata (1936)
oratorium Spartacus (1960)
oratorium Tiz nap, amely megrengette a világot (1964)
oratorium Pro Pace (1968)

Utwory sceniczne

pantomima A tékozlo fiú (1931)
pantomima Babiloni vásár (1931)
operetka Hidavatás (1936)

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 10. Część biograficzna sm–ś. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2007, s. 239. ISBN 978-83-224-0866-7.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 6 Stre–Zyli. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3559. ISBN 0-02-865571-0.

[encmuz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 10. Część biograficzna sm–ś. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2007, s. 239. ISBN 978-83-224-0866-7.

[baker-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 6 Stre–Zyli. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3559. ISBN 0-02-865571-0.

[1]

[2]

Data i miejsce urodzenia	8 sierpnia 1904 Zólyom
Pochodzenie	węgierskie
Data i miejsce śmierci	31 stycznia 1972 Budapeszt
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor, pianista