Iwan Pasternak
Iwan Pasternak, Jan Pasternak (ur. 28 czerwca 1876 w Nowym Pawłowie pow. Konstantynów, zm. 25 maja 1943 w Białej Podlaskiej) – działacz ukraińskiego ruchu narodowego na Podlasiu. Senator II Rzeczypospolitej.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
28 czerwca 1876 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Senator I kadencji (II RP) | |
| Okres |
od 28 listopada 1922 |
Ukończył Seminarium Nauczycielskie w Białej Podlaskiej, kurs ukrainoznawstwa w Kijowie (1917) i kursy dokształcające na Uniwersytecie Warszawskim. Członek Ukraińskiej Partii Socjalistów-Federalistów, zwolennik Symona Petlury. Od 1920 rolnik i nauczyciel w Choroszczynce (pow. Biała Podlaska). Pierwszym przewodniczący zarejestrowanego w 1922 Towarzystwa Ridna Chata - nieoficjalnej filii Proswity. W latach 1922-1927 senator z listy nr 16 (Blok Mniejszości Narodowych) z województwa poleskiego. Członek Klubu Ukraińskiego. W czasie II wojny światowej był pierwszym przewodniczącym Ukraińskiego Komitetu Pomocy (UDK) w Białej Podlaskiej oraz przewodniczącym rady nadzorczej Podlaskiego Związku Ukraińskich Spółdzielców w Białej Podlaskiej.
Zmarł w szpitalu w dwa dni po skrytobójczym zamachu dokonanym przez dwóch nieznanych sprawców w jego domu we wsi Choroszczynka. Andrzej Bożyk twierdzi, że zamachu dokonała AK wykonując wyrok za zabicie przez podziemie ukraińskie dwóch Polaków[1]. Jacek Wysocki podaje ogólnie, iż Pasternak został zamordowany przez polskie podziemie[2]. Według Ryszarda Torzeckiego nie zginął z wyroku sądu Armii Krajowej ani Delegatury Rządu[3]. Według Jana Kukawskiego do senatora I. Pasternaka w maju 1943 r.wczesnym rankiem strzały oddał członek AK i AL "Lotny", ponieważ kilka dni wcześniej senator ostrzegł mieszkańców Choroszczynki o planowanym napadzie na wieś[4].
Pochowany na cmentarzu prawosławnym w Białej Podlaskiej[5].
Przypisy edytuj
- ↑ - "Konflikt polsko-ukraiński na południowo-wschodniej Lubelszczyźnie podczas okupacji niemieckiej", w: Biuletyn Ukrainoznawczy nr 13, Przemyśl 2007, s. 168
- ↑ J. Wysocki, Ukraińcy na Lubelszczyźnie w latach 1944-1989, Instytut Pamięci Narodowej, Lublin 2011, ISBN 978-83-7629-260-1, s.18
- ↑ "Iwan Pasternak nie zginął z wyroku sądu AK czy delegatury. Jeśłi zrobili to Polacy, to był to skrytobójczy mord w wyniku miejscowych samosądów." Ryszard Torzecki, Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej, Warszawa 1993 Wyd. PWN, ISBN 83-01-11126-7 s.290. Szerzej s. 270, 289-290.
- ↑ Jan Kukawski, Zaścianek szlachecki Tuczna XVI -XX w., 2019, s. 301, ISBN 978-83-8159-095-2.
- ↑ Cmentarz prawosławny w Białej Podlaskiej
Bibliografia, literatura, linki edytuj
- Biogram: Pasternak Iwan w: Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej (redakcja naukowa Jacek M.Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana), Warszawa 1994, wyd. BGW, ISBN 83-7066-569-1 s. 538;
- Ryszard Torzecki, Kwestia ukraińska w Polsce w latach 1923-1929, Kraków 1989, Wydawnictwo Literackie, ISBN 83-08-01977-3
- Ryszard Torzecki, Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej, Warszawa 1993 Wyd. PWN, ISBN 83-01-11126-7
- Iwan Pasternak (Jan Pasternak) w bazie danych Sejmu RP