Ján Budaj
Ján Budaj (ur. 10 lutego 1952 w Bratysławie[1]) – słowacki polityk i samorządowiec, działacz opozycyjny w okresie komunistycznym, przewodniczący Społeczeństwa przeciw Przemocy (VPN), poseł do Rady Narodowej, od 2020 do 2023 minister środowiska.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 lutego 1952 |
|---|---|
| Zawód, zajęcie |
polityk |
| Stanowisko |
minister środowiska (2020–2023) |
Życiorys edytuj
Po ukończeniu szkoły średniej podjął nieudaną próbę opuszczenia Czechosłowacji. Studiował matematykę i fizykę na wydziale pedagogicznym w Trnawie, jednak na czwartym roku studiów z przyczyn politycznych został relegowany z uczelni[1]. W latach 1971–1989 wielokrotnie represjonowany, był przesłuchiwany przez funkcjonariuszy komunistycznej bezpieki i pozbawiany wolności, a także objęty zakazem opuszczania kraju. Współpracował ze środowiskami opozycyjnymi, w tym z Kartą 77. W 1980 założył drugoobiegowe czasopismo „Kontakt”. Pracował początkowo jako fotograf i operator kamery w Československá televize, od 1976 był zmuszony utrzymywać się z prac fizycznych[2][3][4]. Działał na rzecz niezależnej kultury, był założycielem grupy artystycznej[3], podejmował też niezależne inicjatywy ekologiczne[2]. Jeden z autorów wydanej w 1987 publikacji Bratislava/nahlas, krytykującej jakość życia w słowackiej stolicy i uznawanej za istotną publikację w walce z komunistycznym reżimem[1][4].
W 1989 podczas aksamitnej rewolucji był moderatorem w trakcie wieców. Wziął udział w powołaniu Społeczeństwa przeciw Przemocy. Pełnił funkcję jego koordynatora, a od stycznia 1990 przewodniczącego tego ruchu. W listopadzie 1989 został dokooptowany do Słowackiej Rady Narodowej[1]. W 1990 zrezygnował z ubiegania się o mandat w wolnych wyborach, gdy ujawniono, że jego nazwisko znalazło się na liście tajnych współpracowników policji politycznej StB[2]. Nie odnaleziono żadnych dokumentów potwierdzających współpracę; upublicznione później dokumenty jednoznacznie zaś wskazywały, że Ján Budaj również w okresie rejestracji był traktowany jako przeciwnik systemu komunistycznego[3][2].
W latach 1991–1993 zajmował się dziennikarstwem. Od połowy lat 90. działał w Unii Demokratycznej. Od 1998 do 2002 zasiadał w Radzie Narodowej z ramienia Słowackiej Koalicji Demokratycznej. W 2000 stanął na czele nowej partii[2], która przyjęła później nazwę „Zmena zdola, Demokratická únia Slovenska”[3]. W 2006 został wybrany na radnego Bratysławy[2].
Wraz ze swoją formacją nawiązał współpracę z ugrupowaniem Zwyczajni Ludzie. W wyniku wyborów w 2016 powrócił do słowackiego parlamentu[5]. W 2020 z powodzeniem ubiegał się o poselską reelekcję[6].
W marcu 2020 został ministrem środowiska w nowo powołanym rządzie Igora Matoviča[7]. Utrzymał tę funkcję również w utworzonym w kwietniu 2021 gabinecie Eduarda Hegera[8]. W marcu 2023 wraz z premierem i kilkoma innymi członkami rządu przystąpił do ugrupowania Demokraci[9]. W maju tegoż roku zakończył sprawowanie urzędu ministra.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Ján Budaj (1952). upn.gov.sk. [dostęp 2020-03-18]. (słow.).
- ↑ a b c d e f Ján Budaj. osobnosti.sk. [dostęp 2020-03-18]. (słow.).
- ↑ a b c d Príbeh pamätníka Ján Budaj (1952). upn.gov.sk. [dostęp 2020-03-18]. (słow.).
- ↑ a b Ján Budaj. enrs.eu. [dostęp 2020-03-18].
- ↑ Voľby 2016: Pozrite si zoznam zvolených poslancov. sme.sk, 6 marca 2016. [dostęp 2020-03-17]. (słow.).
- ↑ Pozrite si, kto vás bude zastupovať v parlamente. pravda.sk, 1 marca 2020. [dostęp 2023-10-15]. (słow.).
- ↑ Prezidentka Čaputová vymenovala novú vládu premiéra Matoviča. webnoviny.sk, 21 marca 2020. [dostęp 2020-03-21]. (słow.).
- ↑ Prezidentka SR Z. Čaputová vymenovala vládu E. Hegera. vlada.gov.sk, 1 kwietnia 2021. [dostęp 2021-04-01]. (słow.).
- ↑ Dušan Mikušovič, Miro Kern, Mária Benedikovičov, Eva Štefanková: Premiér Heger s Miroslavom Kollárom predstavili stranu Demokrati. Matovič tvrdí, že všetko vymyslel on (+ video). dennikn.sk, 7 marca 2023. [dostęp 2023-03-11]. (słow.).